İçeriğe atla

Sivaş

Koordinatlar: 46°05′K 34°20′D / 46.083°K 34.333°D / 46.083; 34.333
Sivaş
Harita
Havza
KonumAzak Denizi
 Ukrayna,  Rusya (tartışmalı)
Wikimedia Commons

Syvash veya Sivaş[3] (Rusça ve Ukraynaca : RusçaСива́ш; Kırım TatarcasıSıvaş, Kiril : Сываш, "kir"), aynı zamanda Kokuşmuş Deniz veya Çürük Deniz olarak da bilinir (RusçaГнило́е Мо́ре, Gniloye More; UkraynacaГниле́ Мо́ре, Hnyle More; Kırım TatarcasıÇürük Deñiz, Kiril : Чюрюк Денъиз), Azak Denizi'nin batı kıyısında yer alan büyük bir sığ lagün sisteminden oluşur. Dar Arabat Dili ile denizden ayrılan Sivaş'ın suyu yaklaşık 2.560 kilometrekare (990 sq mi) alan kaplamaktadır ve tüm alan yaklaşık 10.000 kilometrekare (3.900 sq mi) üzerine yayılmaktadır. Azak Denizi ile doğu bağlantısına Henichesk Boğazı denir. Sivaş, ana Kırım Yarımadası'nın kuzeydoğu kıyısını sınırlar; Ramsar Konvansiyonu kapsamında Ukrayna'nın sulak alanları olarak kaydedilen Orta ve Doğu Sivaş, 2014 yılında Kırım'ın Rus ilhakından sonra bölgesel tartışma konusu haline gelmiştir.

Genel bakış

Sivaş neredeyse Kırım Yarımadası'nı anakaradan keserek Kırım Özerk Cumhuriyeti için doğal bir sınır görevi görmektedir. Uzun (110 kilometre (68 mi)) ve dar (027-8 kilometre (16,8-5,0 mi)) Arabat Dili, Azak Denizi'nden ayrılarak doğuya doğru ilerler. İki doğal oluşum kuzeyde Henichesk limanının yanındaki Henichesk Boğazı'nda birbirine bağlanır. Batıdaki Perekop Kıstağı onu Karadeniz'den ayırır ve Kırım'ı Ukrayna'ya bağlar.

Sivaş'ın doğal renkli uydu görüntüsü

Sivaş son derece sığdır. En derin yer yaklaşık 3 metre (9,8 ft), çoğu alan ½ ve 1 metre (18 inç ila 3 ft) derinliğindedir. Taban 5 metre (16 ft) kalınlığına ulaşan silt ile kaplıdır. Çok sığ olan Sivaş'taki sular yaz aylarında ısınır ve çürük bir koku üretir. Buharlaşan geniş alanın suyu aşırı derecede tuzlu bir hale gelir. Çeşitli tuzların miktarının 200 milyon metrik ton olduğu tahmin edilmektedir. Birkaç bitki Sivaş tuzlasında yetişir. Sivaş bölgesi uluslararası öneme sahip bir sulak alandır. Kıyılar alçak, hafif eğimli, bataklık ve tuzludur. Yaz aylarında, Sivaş'ın su seviyesi önemli ölçüde azalır ve yerliler tarafından "syvashes" olarak adlandırılan çorak solonet toprakları ortaya çıkar.

Sivaş bazen Batı Sivaş ve Doğu Sivaş olarak ikiye ayrılır. Bunlar birbirlerine Çongar Boğazı ile bağlanır.

Tarihi

Rus İç Savaşı sırasında Sivaş, Perekop-Çongar Operasyonu sırasında Kızıl Ordu'nun sürpriz bir geçişiyle ünlendi.

Bitki örtüsü

Sivaş, tuza toleranslı mikro-alg Dunaliella salinası nedeniyle kırmızı renkte görünebilmektedir.[4]

Sivaş'ın doğu kısımları daha az tuz içerir ve sazlıklara ve diğer sulak bitki örtüsüne ev sahipliği yapar.[5]

Orta Sivaş'taki büyük adalarda ağırlıklı olarak tüy otu, lale, yavşan (Artemisia taurica), ada çayı, buğday otu, yumak vb. bitkilerden oluşan bozkırlarla kaplıdır.[5]

Sivaş kıyıları, glasswort, Tripolium, plantains, deniz lavantası (Limonium caspium), saltbush (Atriplex aucheri) dahil olmak üzere çok sayıda tuza toleranslı bitki içerir.[5]

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Central Syvash". Ramsar Sites Information Service. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  2. ^ "Eastern Syvash". Ramsar Sites Information Service. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  3. ^  Baynes, T.S., (Ed.) (1878). "Sea of Azoff". Encyclopædia Britannica. 3 (9. bas.). New York: Charles Scribner's Sons. s. 169. 
  4. ^ Siwaschsee. 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  5. ^ a b c Sivash: the lagoon between two seas (PDF). 2000. ISBN 9058829960. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "lagoon" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Syvash ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ege Denizi</span> Akdenizin parçası olan deniz

Ege Denizi veya Türkçe diğer adı ile Adalar Denizi, Balkan ve Anadolu Yarımadaları arasında, Akdeniz'e bağlı bir denizdir. Marmara Denizi ve Karadeniz'den Çanakkale ve İstanbul Boğazları ile ayrılan bu denizin kuzey sınırları karalarla çizilmiş olmakla birlikte, güney sınırlarını Yunanistan'a bağlı adalar olan Rodos ve Girit çizer. Ege Denizi'nin tüm kıyıları Türkiye ve Yunanistan ile çevrilidir. Karadeniz üzerinden taşınan petrol ürünlerinin dünya pazarına ulaşmasında başlıca yoldur.

<span class="mw-page-title-main">Adriyatik Denizi</span> deniz

Adriyatik Denizi, Akdeniz'in bir parçası olan ve İtalya Yarımadası ile Balkan Yarımadası arasında kalan uzun bir körfezdir. Adriyatik, Akdeniz'in en kuzeydeki koludur ve Otranto Boğazı'ndan kuzeybatıya ve Po Ovası'na kadar uzanır. İtalya, Arnavutluk, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Slovenya ve Karadağ'ın denize kıyısı bulunmaktadır. Adriyatik, çoğu doğu kıyısının Hırvat kesiminde yer alan 1.300'den fazla adaya sahiptir. Kuzeyi en sığ, güneyi en derin olmak üzere üç havzaya ayrılmıştır ve maksimum 1.233 metre (4.045 ft) derinliğindedir. Bir su altı sırtı olan Otranto Sill, Adriyatik ve İyonya Denizleri arasındaki sınırda yer almaktadır. Hakim akıntılar Otranto Boğazı'ndan saat yönünün tersine doğu kıyısı boyunca ve batı kıyısı (İtalya) boyunca tekrar boğaza akar. Adriyatik'teki gelgit hareketleri azdır, ancak zaman zaman daha büyük genliklerin meydana geldiği bilinmektedir. Adriyatik'in tuzluluk oranı Akdeniz'dekinden daha düşüktür çünkü Adriyatik, Akdeniz'e akan tatlı suyun üçte birini bir seyreltme havzası görevi görerek toplar. Yüzey suyu sıcaklıkları genellikle yazın 30 °C (86 °F) ile kışın 12 °C (54 °F) arasında değişir ve Adriyatik Havzası'nın iklimini önemli ölçüde yumuşatır.

<span class="mw-page-title-main">Kıta sahanlığı</span>

Kıta sahanlığı, jeolojik olarak ülkeyi oluşturan kara parçasının deniz altındaki uzantısıdır ve kıtanın bitip okyanusun başladığı kıtasal çizgiye kadardır. Kıta sahanlığı, kara platformu olarak da bilinir, bir kıtayı ya da kara parçasını çevreleyen görece sığ ve eğimli deniz tabanına verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Azak Denizi</span> Karadenizin Kuzeydoğusunda bulunan bir içdeniz

Azak Denizi, Karadeniz'in kuzeydoğusunda yer alan ve Kerç Boğazı ile Karadeniz'e bağlanan Rusya ve Ukrayna arasındaki bir iç denizdir. Yüzölçümü 37.700 km² olan Azak Denizinin uzunluğu 240 km genişliği ise 135 km olup kıyıları alçaktır. Don ve Kuban nehirleri bu denize dökülür. Bu büyük nehirlerin ilave etkisiyle tuzluluk derecesi düşük olan Azak Denizi, Aralık ayından Mart ayına kadar donar. Bol miktarda balık bulunan bu denizde kışın buzlar delinerek balık avlanır.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Boğazı</span> Ege Denizi ile Marmara Denizi arasındaki boğaz

Çanakkale Boğazı ya da tarihî adıyla Dardanelya, Asya ile Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve Ege Denizi ile Marmara Denizi'ni birbirine bağlayan bir boğaz ve uluslararası su yoludur.

<span class="mw-page-title-main">Nazik Gölü</span> Ahlatta bir göl

Nazik Gölü, Bitlis ili Ahlat ilçesinin kuzeybatısında yer alır.

Kıyı oku, girintili çıkıntılı kıyılarda, enkaz göçü ve kıyı akıntıları ile taşınan malzeme, koy ve körfezlerin açıklarında birikerek zamanla su yüzüne çıkarlar. Bu şekilde koyların önünde bir ok biçiminde yer alırlar. Bu şekillere “kıyı oku” denir. Kıyı oku, kıyılardan ya da göl kıyılarından oluşan bir kıyı barı ya da plaj arazisidir. Bir koyun burun bölgelerinde olduğu gibi yeniden girişin gerçekleştiği yerlerde, kıyı şeridi akımları ile kıyı şeridi sürüklenme süreci ile gelişir. Sürüklenme, dalgaların sahile eğik bir açıyla gelmesi ve tortuları zikzak desenle sahile taşıması nedeniyle oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Gelgit düzlüğü</span>

Gelgit daireler olarak bilinen gelgit düzlüğü veya çamur daireleri, gelgit ya da nehir tarafından depolanarak oluşturulan kıyı sulak alanlardır. Bunlar; koylar,lagünler,haliç gibi korunaklı alanlarda bulunurlar. Jeolojik katmanlar olarak gelgit düzlüğü nehir ağzında silt, kil ve deniz hayvanlarının tortu birikimi sonucunda çamura maruz kalarak katmanlar halinde görülebilirler. Bir gelgit düzlüğü içinde tortu çoğunlukla gelgit bölgesinin içindedir. Günde yaklaşık olarak iki kez çamura maruz kalırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kuyucuk Gölü</span>

Kuyucuk Gölü, Kars ili Arpaçay ilçesi sınırlarında Türkiye'nin 13. Ramsar alanı olan kuş cenneti.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Butrint Millî Parkı</span> Milli Park

Butrint Ulusal Parkı güney Arnavutluk'da bir millî parktır. Park 9,424 hektar (0,09424 km2) bir alan kapsıyor. 9,424 hektar (0,09424 km2) tatlı su gölleri, sulak alanlar, tuz bataklıkları, açık ovalar, sazlıklar ve adaların bulunduğu bir arazi. Parkda 1.200'den fazla hayvan ve bitki türü bulunuyor. Koruma altında olan alan butari gölü ve lagünü, Vivari'nin doğal kanalı, Ksamil adaları ve bir arkeolojik site içerir.

<span class="mw-page-title-main">Astrahan Tabiatı Koruma Alanı</span>

Astrahan Tabiatı Koruma Alanı (Rusça: Астраханский заповедник, Volga'nın Hazar Denizi'nin kuzeybatı kesimlerinde ulaştığı Volga Deltası'nın adalarını ve sulak alanlarını kapsayan bir alanı kapsayan bir Rus zapovednikidir. Koruma alanı geniş sazlık, hasır otu ve söğütlerle kaplıdır ve su kuşları ve yürüyen kuşlar için önemli bir yuvalama alanıdır. Beluga mersin balığı da dahil olmak üzere 50 tür kaydedilen koruma alanı balık bakımından zengindir. Koruma alanı, Astrahan Oblastı'nın Ikryaninsky Bölgesi'nde yer almaktadır. Bölge 1975'ten beri uluslararası öneme sahip bir Ramsar sulak alanının bir parçası olmuştur ve 1984'ten beri Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Depresyonu</span> Hazar Denizinin kuzey kesimini kapsayan alçak düzlük bölgesi

Hazar Depresyonu veya Pricaspian/Peri-Hazar Depresyonu/Ovası, yeryüzündeki en büyük kapalı su kütlesi olan Hazar Denizi'nin kuzey kısmını kaplayan alçak bir düzlük bölgedir. Aral ve Hazar denizlerini kapsayan daha geniş Aral-Hazar Depresyonu'nun daha büyük kuzey kısmıdır.

<span class="mw-page-title-main">Arabat Dili</span>

Arabat Dili veya Arabat Oku, Sivaş adlı büyük, sığ ve çok tuzlu bir lagün sistemini Azak Denizi'nden ayıran bir dildir. Dil, kuzeyde Henichesk Boğazı ile güneyde Kırım'ın kuzeydoğu kıyıları arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azak-Sivaş Ulusal Doğa Parkı</span>

Azak-Sivaş Ulusal Doğa Parkı, Azak Denizi'nin kuzeybatısındaki Byriuchyi Adası'nda yer alan Ukrayna'nın bir milli parkıdır. Park, Kuzeybatı Azak'ın eşsiz kıyı tabiatını korumak için kuruldu. Her yıl bir milyondan fazla kuşun ziyaret ettiği alan göçmen kuşlar için bir konaklama alanı olarak özellikle önemlidir. Herson Oblastı'nın Henichesk Rayonu'nda yer almaktadır. 25 Şubat 1993 tarihinde kurulan parkın alanı 525.827 hektar (2.030,23 sq mi)'dır.

<span class="mw-page-title-main">Bıryuçıy Adası</span>

Bıryuçıy Adası, Azak Denizi'nin kuzeybatı kesiminde, Fedotova Dili'nin geniş güney kesiminde yer alan bir kıyı okudur. Fedotova Dili'nin dar kuzey kısmı ile birlikte Bıryuçıy Adası, onu doğudan denizden ayıran Utluk Limanı'nı oluşturur. Günümüzdeki kıyı oku, 1929 yılına kadar, Fedotova Dili'nin kuzey kısmından dar bir boğazla ayrılmış bir adaydı.

<span class="mw-page-title-main">Bundala Millî Parkı</span>

Bundala Milli Parkı, Sri Lanka'daki göçmen su kuşları için uluslararası öneme sahip bir kışlama alanıdır. Bundala, 197 kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır, bu kuşlar içinde en dikkat çekici olanlar büyük sürüler halinde göç eden büyük flamingolardır. Bundala, 1969 yılında bir vahşi yaşam sığınağı olarak belirlendi ve 4 Ocak 1993'te bir millî park olarak yeniden tanımlandı. 1991'de Bundala, Sri Lanka'da Ramsar alanı olarak ilan edilen ilk sulak alan oldu. 2005 yılında millî park, UNESCO tarafından biyosfer rezervi olarak belirlendi ve Sri Lanka'daki dördüncü biyosfer rezervi oldu. Millî park Colombo'nun 245 kilometre (152 mi) güneydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Donuzlav</span>

Donuzlav Gölü, Donuzlav Körfezi olarak da anılır, Kırım'ın en derin ve Çernomorskiy Rayonu'un en büyük (47 km²) gölüdür. Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin korumalı bir peyzaj ve rekreasyon parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Divjaka-Karavasta Millî Parkı</span>

Divjaka-Karavasta Millî Parkı, Batı Arnavutluk'ta, Adriyatik Denizi'ne yakın bir konumdaki Myzeqe Ovası boyunca uzanan bir milli parktır. Park, 222,3 kilometrekare (22.230 ha) alan kaplamaktadır ve sulak alanlar, tuz bataklıkları, kıyı çayırları, taşkın yatakları, ağaçlık alanlar, sazlıklar, ormanlar ve haliçler gibi dikkat çekici özelliklere ev sahipliği yapmaktadır. Parkın önemi ve çeşitli kuş ve bitki türlerine ev sahipliği yapması nedeniyle, uluslararası öneme sahip önemli bir Kuş ve Bitki Alanı olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çoçka Burnu Muharebesi</span>

Çoçka Burnu Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklarla askerî mücadelelerinde evre.