Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.
Tsunami [Japoncada liman dalgası anlamına gelen "津波" (つなみ) sözcüğünden] ya da dev dalga, okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi, deniz altındaki nükleer patlamalar, yanardağ patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgalarıdır. Ayrıca kasırgalar da tsunamiye neden olabilir. Önceleri tsunami dalgalarına gelgit dalgaları da denmiştir. Tsunamilerin %80'i Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşir.
Gümrü Depremi olarak da adlandırılan Spitak Depremi, o tarihte Sovyetler Birliği bünyesinde bulunan Ermenistan'ın Spitak bölgesinde 7 Aralık 1988 günü yerel saatle 11.41'de meydana gelen 6.8 büyüklüğünde bir sarsıntıdır.
Bu liste, Türkiye'de ve etkisini gördüğü yakın çevrelerde şu ana kadar yaşanmış en şiddetli depremleri barındırmaktadır.
1942 Niksar-Erbaa depremi 20 Aralık 1942 tarihinde yerel saat ile 17.05'te meydana gelen, 3000 can kaybına yol açan 7.0 Ms büyüklüğünde deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet IX (Şiddetli) olarak hissedilen deprem yaklaşık 30 saniye sürdü. En fazla zararı Tokat'ın Erbaa ilçesi görürken, deprem Niksar ilçesi ve Almus bucağında da belirli oranda etkili oldu.
Artçı şok veya artçı deprem Sismolojide, ana şokla aynı bölgede yer değiştiren kabuğun ana şokun etkilerine uyum sağlaması nedeniyle ortaya çıkan daha büyük bir depremi takip eden daha küçük bir depreme verilen isimdir. Büyük depremler, tutarlı bir düzene göre büyüklüğü ve sıklığı sürekli olarak azalan ve aletle tespit edilebilen yüzlerce ila binlerce artçı şoka neden olabilir. Bazı depremlerde ana kırılma iki veya daha fazla aşamada meydana gelir ve bu da birden fazla ana şoka neden olur. Bunlar ikili depremler olarak bilinir ve genel olarak benzer büyüklüklere ve hemen hemen aynı sismik dalga biçimlerine sahip olmaları nedeniyle artçı depremlerden ayırt edilebilirler.
Deprem mühendisliği, binalar ve köprüler gibi yapıları depremler göz önünde bulundurularak tasarlayan ve analiz eden disiplinler arası bir mühendislik dalıdır. Genel amacı, bu tür yapıları depreme karşı daha dayanıklı hale getirmektir. Deprem mühendisi, küçük sarsıntılarda hasar görmeyecek ve büyük bir depremde ciddi hasar veya çökmeyi önleyecek yapılar inşa etmeyi hedefler. Uygun şekilde tasarlanmış yapı mutlaka aşırı sağlam veya pahalı olmak zorunda değildir. Kabul edilebilir bir hasar seviyesini sürdürürken sismik etkilere dayanacak şekilde uygun tasarlanmalıdır.
Deprem odağı ya da episantr, bir deprem sonucu yeraltındaki fayın kırıldığı yerin hemen üzerinde, yüzeydeki noktadır. Bu odak veya odak noktası derinliği olarak bilinen bir mesafede, merkez üssü altında doğrudan oluşur. Odak derinliği sismik dalga olgusuna dayanan ölçümlerle hesaplanabilir. Tüm dalga olaylarında olduğu gibi, bu uzun dalga boyu ile dalgaların kaynağının odak derinliğini tam olarak belirlemek zordur. Çok kuvvetli depremler, çok uzun dalga boylarına sahip sismik dalgalar, kendi serbest enerjisinin büyük bir kısmını yayar ve bu nedenle güçlü bir deprem büyük bir kitle enerjinin serbest bırakılmasını sağlar. Bilgisayar, ana şok ve öncü şokların odak noktası ile artçı hareketlerin hangi fay boyunca oluştuğunu üç boyutlu çizim şeklinde verir.
1963 Üsküp depremi, 26 Temmuz 1963'te Üsküp'te gerçekleşen 6.1 M büyüklüğündeki depremdir. Depremde 1.070'ten fazla kişi ölmüş, 3.000 ilâ 4.000 kişi yaralanmış ve 200.000'den fazla kişi evsiz kalmıştır. Şehrin yaklaşık yüzde 80'i tamamen yıkılmıştır.
2002 Tiflis depremi 25 Nisan tarihinde bir Kafkasya ülkesi olan Gürcistan'da gerçekleşti. Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Deprem Bilgi Merkezi (NEIC), büyüklüğü 4,3 Ms ve 4,8 mb olarak belirledi. Bu orta büyüklükte gerçekleşen olay MSK ölçeğine göre VII ile VIII derecede sonuçlandı. Bağımsız bir araştırma kuruluşu, toplam kaybın 160 milyon Amerikan doları olduğunu tahmin ederken, Afet Epidemiyolojisi Araştırma Merkezi toplam kaybı 350 milyon Amerikan doları olarak tahmin etti. Deprem sonucunda beş ile yedi arasında ölü, 52 ile 70 arasında yaralı ve 1000'den fazla kişinin de evsiz kaldığı tahmin ediliyor.
1303 Girit depremi 8 Ağustos'ta şafak vakti meydana geldi. Mercalli yoğunluk ölçeğine göre tahmini büyüklüğü yaklaşık 8 ve şiddeti 9'du.Girit ve İskenderiye'de ciddi hasara ve can kaybına neden olan büyük bir tsunamiyi tetikledi.
Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi uluslararası, hükümet dışı ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.
Deprem uyarı sistemi veya deprem erken uyarı sistemi deprem devam ederken bitişik bölgelere önemli bir depremi bildirmek için tasarlanmış ivmeölçerler, Sismograflar, iletişim, bilgisayarlar ve alarmlar sistemidir. Bu, hâlen belirleyici olay uyarıları üretemeyen deprem tahmini ile aynı şey değildir.
Deprem yönetmeliği ya da sismik yönetmelik, deprem durumunda binalardaki mülkiyeti ve canı korumak için tasarlanmış bina yönetmelikleridir. Bu tür yönetmeliklere olan ihtiyaç, "Depremler öldürmez, binalar öldürür" ya da daha geniş biçimiyle “Depremler insanları yaralamaz veya öldürmez. Kötü inşa edilmiş insan yapımı yapılar insanları yaralar ve öldürür.” sözüne yansımıştır.
Uluslararası Sismoloji Merkezi (ISC), küresel depremlerin nihai toplanması, kesin analizi ve yayınlanması ile görevli, kâr amacı gütmeyen, hükümet dışı bir kuruluştur. ISC, 1964 yılında, dünyanın dört bir yanından sismik verilerin toplanması ve analiz edilmesinde Uluslararası Sismolojik Özet çalışmalarını yürütecek ve özellikle Dünya Çapında Standarttan artan veri akışını idare edecek ulusal hükûmetlerden bağımsız uluslararası bir organizasyon olarak kuruldu. O yıl Sismograf Ağı (WWSSN) da kuruldu. ISC, depremler hakkında kesin veriler üretmek için mevcut tüm deprem sismik tarihinin toplanması ve yeniden analiz edilmesinin birincil görevi olduğunu düşünmektedir. ISC'nin kataloğu, "küresel deprem parametre verilerinin en eksiksiz ve yetkili nihai deposu" olarak kabul edilir.
Deprem yalıtımı ya da taban yalıtımı bir yapıyı deprem kuvvetlerine karşı korumak için en çok tercih edilen yöntemlerden biridir. Bir üst yapıyı, sallanan zemin üzerinde duran alt yapısından büyük ölçüde ayırarak bir binanın ya da başka yapının bütünlüğünü koruyan bir yapısal elemanlar topluluğudur.
Advanced National Seismic System (ANSS), neredeyse gerçek zamanlı bilgi sağlamak için önemli depremler hakkında acil müdahale ekipleri, yetkililer, haber medyası ve halk için veri toplayan ve analiz eden Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) ile bölgesel, eyalet ve akademik ortakların işbirliği ile oluşturulan bir sistemdir. Bu veriler, hasarın ciddiyetini ve kapsamını tahmin etmek ve gereken müdahaleler hakkında verilen kararlara rehberlik etmek için kullanılır.
Plaka içi deprem terimi, bir tektonik plakanın iç kısımlarında meydana gelen çeşitli depremleri ifade eder; bu, tektonik bir plakanın sınırında meydana gelen bir levhalar arası depremin tersidir. Plaka içi depremler, özellikle mikro plakalarda meydana geldiğinde genellikle "katman içi depremler" olarak adlandırılır.
Çin sismik yoğunluk ölçeği (CSIS), Çin Halk Cumhuriyeti'nde sismik yoğunluğu ölçmek için kullanılan ulusal bir standarttır. CSIS'in referans aldığı EMS-92'ye benzer şekilde, sismik etkiler 12 yoğunluk derecesine veya liedu'ya, Roma rakamlarıyla I'den XII'ye kadar verilen derecedir.
Eurocode 8: Depreme dayanıklı yapıların tasarımı yönetmelik takımı 1990'lı yılların ortalarında Avrupa Standartlar Komitesi tarafından başlatılan önceki 60 ENV standartın Eurocode olarak yeniden düzenlenmesi kapsamında 1998'de yayınlanmıştır. 6 ayrı kısımdan meydana gelmiştir.
