Sismik şiddet ölçekleri

Makale serilerinden
Deprem
Türleri Ana sarsıntı Öncü deprem Artçı deprem Kör itme Çifte Plakalar arası Plaka içi Mega bindirme Uzaktan tetiklenen Yavaş Denizaltı Süperkesme Tsunami Deprem sürüsü
Nedenler Fay hareketi Volkanizma Kaynaklanan depremsellik
Özellikler Deprem odağı Hiposantr Gölge bölge Sismik dalga P dalgası S dalgası
Ölçüm Sismograf Sismik büyüklük ölçekleri Sismik şiddet ölçekleri
Tahmin Deprem Tahmini Koordinasyon Komitesi Tahmin
Diğer Kayma dalgası bölünmesi Adams–Williamson denklemi Flinn–Engdahl bölgeleri Deprem mühendisliği Sismit Sismoloji
Kategori İlgili konular

Sismik şiddeti ölçekleri, bir konumda depremden kaynaklanan yer sarsıntısının yoğunluğunu veya şiddetini kategorilere ayırır. Deprem şiddetinin değerlendirilmesi için “şiddet ölçekleri” kullanılır. Bu şiddet ölçekleri uzun yıllara bağlı olan verileri değerlendirerek hazırlanır. Deprem şiddeti, depremin hissedildiği yerde depremin yarattığı etkiye denir. Bu etkiler; doğaya, yapılara veya insanlara karşı olabilir. Yapıların sağlamlığı, depremin büyüklüğü, uzaklığı ve odak derinliği yerden yere değişiklik gösterdiğinden dolayı depremlerin yarattığı etkiler değişiklik gösterebilir. Bu değişikliklerden dolayı da depremin şiddeti sabit kalmayabilir. Yani büyüklükleri aynı olan iki depremin şiddetleri farklı olabilir.

Şiddet ölçekleri tüm her şeyin depreme verdiği tepkiye, depremin onlara etki etme derecesine bağlı olarak bu şeyleri değerlendirir. Bu ölçekler depremin meydana getireceği etki ve tepkileri belirlemektedir. Eğer deprem cetvelinde görünen değer VII gibi bir değerse o deprem VII şiddetindedir. Şiddet ölçeklerinde değerler Romen rakamları ile gösterilir. Ölçeklerin gösterdiği değer eğer V veya V’den küçük ise bu bu depremin hasar meydana getirmediği belirlenir. Eğer VI ve XII arasındaysa bu bölgede kırılma yarılma gibi bulgular olduğu belirlenir.

Deprem şiddeti ile deprem büyüklüğü karıştırılabilen kavramlardır. Depremin şiddetinin ne olduğundan bahsedildi. Depremin büyüklüğü ise depremin meydana getirdiği, ortaya çıkardığı enerjinin ölçüsüdür. Bu büyüklüğe sismograflar yoluyla ulaşılır. Fakat bu büyüklük ölçeklerinden ilki Charles Francis Richter tarafından yapılmıştır ve bu nedenden dolayı Richter Ölçeği de sık sık kullanılan bir tabirdir. Ölçülen veriler doğrultusunda ortaya çıkan değerler alışık olduğumuz 5.7 veya 4.3 gibi bahsettiğimiz değerlerdir. Ayrıca depremin büyüklüğü, nesnel ve herde geçerli olsa da; şiddeti, ölçüm öznel ve değişkendir. Depremin şiddeti; deprem, her ne kadar depremin yaşandığı bölgeden çok uzak olsa da eğer zemin yapısından dolayı daha fazla olabilir.

Richter ölçeğinde bulunan önemli iki özellik tüm büyüklük ölçeklerinde de kullanılmaktadır. Bu sistem aynı zamanda kadir sistemiyle benzerlik göstermektedir fakat her bir kadir değeri arasında 2.5 kat fark varken, deprem büyüklüğünde 10 kat genlik ve 31 kat enerji farkı vardır.

Mercalli şiddet ölçeği ile bir depremin şiddetine göre sınıflandırılması yapılabilir. Mercalli ölçeğinde değerler doğrultusunda depremin şiddeti ölçülmeye çalışılır.^{[1][2][3][4][5][6][7]}