Sinoptik İnciller - Turkipedia

Sinoptik İnciller, Kitab-ı Mukaddes'te yer alan ve doğru kabul edilen dört incilden Matta, Markos ve Luka'ya ait olan üçü.^[1] Sinoptik, Yunanca "eş görünümlü" demektir (συν, syn, "eş" οψις, opsis, "görünen"). Bu üç incil konu ve üslup olarak birbirine benzediği, hatta önemli miktarda ortak metin içerdiği için Sinoptik adını almıştır.^[2] Dördüncü incil olan Yuhanna da İsa'nın hayatını anlatmakla birlikte, üslubu ve içeriği Sinoptiklerden farklıdır.

Sinoptik İncillerin birbirlerine çok benzemesi, bu durumun nedenini sorgulayan "sinoptik sorunu"nun ortaya çıkmasına amil oldu. Sinoptik sorununun olası çözümlerinden biri, Markos'un Luka ve Matta'ya kaynaklık ettiği teorisidir.^[3] Bir diğer çözüm ise "iki kaynak savı" olarak adlandırılır.^[2] Buna göre Luka ve Matta, Markos dışında "Q metni" olarak adlandırılan üçüncü bir metni de kaynak almıştır.^[2] (Q, Almanca "kaynak" anlamına gelen "quelle" kelimesinin ilk harfinden)

Kaynakça

^ Louth, Andrew (1989). The history of the church from Christ to Constantine. Londra: Oxford University Press. ISBN 978-0140445350.
^ ^a ^b ^c Rogerson, J. W. (2006). The Oxford handbook of biblical studies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199237777.
^ Blowers, Paul M. (2019). The Oxford handbook of early Christian biblical interpretation (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0198718390.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İncil</span> Nasıralı İsanın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan biyografi metinleri

İncil, İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">İsa</span> Yahudi vaiz ve dinî lider, Hristiyanlığın merkezî figürü

İsa, 1. yüzyılda yaşamış olan bir Yahudi vaiz ve dinî lider. Günümüzde en çok mensuba sahip din olan Hristiyanlığın merkezî figürüdür. Hristiyanlar, Yeşua'nın Eski Ahit'te kehanet edilen ve beklenen Mesih, Tanrı'nın Oğlu ve Tanrı'nın enkarnasyonu olduğuna inanırlar. Yeşua'nın, Yeni Ahit'e göre Yosef (Yusuf) adında dünyevi bir babası olduğu için Yeşua, mensubu olduğu Yahudi toplumunda "Yosef'in oğlu Yeşua" olarak anılırdı.

İbahilik, İslâm'da, Sünnî anlayışın yasakladığı ve günah olarak değerlendirdiği bazı şeyleri yasak görmemektir. Hatta bir bölümünün tersini yapmak anlayışıdır. Hristiyan teolojisinde ise, günahlardan arınarak ahiretteki sonsuz kurtuluş ve selâmete sadece kuvvetli imân ve Tanrı'nın mağfireti sayesinde erişilebileceği inancında olan kişileri tanımlamakta kullanılan bir deyimdir.

Kutsal Ruh, Yahudilikte Tanrı'nın evren veya yaratıkları üzerindeki ilahi gücü, kalitesi ve etkisine atıfta bulunur. İznik Hristiyanlığı'nda Kutsal Ruh, Üçlü Birliğin üçüncü kişisidir. İslam'da Kutsal Ruh, ilahi eylemin veya iletişimin bir aracısı olarak hareket eder.

<span class="mw-page-title-main">Platonculuk</span>

Platonizm ya da Platonculuk, genel anlamda, Platon'un kurduğu ve daha sonra takipçileri tarafından geliştirilen felsefe öğretisi. Bu düşünce duyular dünyası ile gerçek dünya arasındaki karşıtlığa dayanır.

Yahya veya Yuhanna, İsa'nın çağdaşı, Zekeriya'nın ise oğlu olan Yahudi din büyüğüydü. Hristiyanlıkta Vaftizci Yahya olarak anılır ve aziz kabul edilir. Hristiyanlar tarafından her yıl 24 Haziran'da "Vaftizci Aziz Yuhanna Günü" kutlanır. Bahá’ílik, Sâbiîlik ve İslam'da ise bir peygamber olarak kabul edilir. Bu durum Yeni Ahit'teki Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncilleri ile Kur'an'da ve Bahá’í metinlerinde teyit edilir.

<span class="mw-page-title-main">Markos İncili</span> Yeni Ahitin ikinci bölümü

Markos İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ikinci kitabıdır. Bu incilin Markos adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir. Markos'un bölümleri ve konuları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Luka İncili</span> Yeni Ahitin üçüncü bölümü

Luka İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin üçüncü kitabıdır. Bu incilin genellikle Luka adlı havari tarafından yazıldığı kabul edilir.

Kanonik sözcüğü, Yunanca kanon kökünden türemiş bir sıfat. "genel olarak kabul edilen" veya "otoritelerce doğrulanmış" anlamlarında kullanılır. Teolojiden matematiğe kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bilgicilik</span>

Bilgicilik veya sofizm, Antik çağ Yunan felsefesinde önemli bir felsefi düşünce akımı.

Romanyot, Roma döneminden beri bugünkü Türkiye, Yunanistan ve bu ülkeleri çevreleyen bölgelerde yaşayan Yahudilere verilen addır. Kendi aralarında kullandıkları dil Yunancanın bir lehçesi olan ve İbraniceden kelimeler bulunan Yevanik'ti. Bu dil Sinagoglarının adları Yunanca olduğu gibi, duaların bazıları da yine bu dilde okunurdu. Bu dilin ölü bir dil olma ihtimali çok yüksektir. 1547 yılında Tevrat da Yunancaya çevrilmiştir. Gelenekleri de doğal olarak Rum yaşam tarzına yakın olmuştur.

Q metni; Matta ve Luka İncillerine kaynaklık ettiği öne sürülen, ancak yazılı örnekleri bulunamayan kuramsal metin.

Hirodes Antipa Galilee ve Perea'yı yönetmiş antik lider. Günümüzde daha çok Vaftizci Yahya ve Nasıralı İsa'nın öldürülmesine neden olan olaylardaki rolü hakkında Yeni Ahit'te anlatılan hikâyelerden ve bu hikâyeler hakkında günümüz medyasında gösterilen filmlerden tanınır.

Yusuf, Hristiyanlığa göre İsa'nın dünyevi babası olan Yahudi bir marangozdu. Hristiyanlıkta Aziz olarak kabul edilir ve 19 Mart "Aziz Yusuf Günü", 1 Mayıs "İşçi Aziz Yusuf Günü" olarak kutlanır. Yeni Ahit'te İsa'nın dünyevi babası ve Bakire Meryem'in eşi olarak bahsedilir. Yusuf'tan özellikle Matta ve Luka İncillerinde bahsedilir. Roma Katolik inanışına göre evrensel kilisenin baş azizi ve koruyucusudur.

Müjdeci Markos veya Evanjelist Markos, geleneksel olarak Markos İncili'ni yazdığı düşünülen kişi. Katolik Kilisesi tarafından uzunca bir süre Matta (insan), Luka (buzağı) ve Yuhanna (kartal) ile birlikte Apokalips 4'te geçen dört yaşayan mahluktan (aslan) biri olarak sınıflandırılmıştır. Yetmiş Havariden biri olarak Markos pentarşinin 3 ana piskoposluk makamından olan İskenderiye Kilisesi'ni kurmuştur. Oruç günü 25 Nisan olan Markos'un sembolü aslandır.

İsa'nın mucizeleri, Hristiyan ve İslam kaynaklarında İsa'ya atfedilen doğaüstü yeteneklerdir. Bu mucizelerin çoğu iyileştirme, egzorsizm, ölünün canlandılması ve doğanın kontrol edilmesidir.

Codex Boreelianus veya tam adıyla Codex Boreelianus Rheno-Trajectinus, Gregory-Aland numaralandırmasında F ^e veya 09, von Soden numaralandırmasında ε 86 ile belirtilen Yunanca İncil'in 9. yüzyıla ait bir el yazmasıdır. Parşömen üzerine yazılmış olan el yazması, çoğu 1751 ile 1830 arasında ortaya çıkan boşluklarla doludur. Kodeksin adı, onu Doğu'dan getiren Johannes Boreel'in (1577–1629) ardından Boreelianus'tur.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 45</span>

Papirüs 45 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. $\text{[math]}$ ayrıca Chester Beatty I adı altında da tanınır. Bu el yazması tüm dört İncillerden ve Elçiler İşleri kitabından ayetler içermektedir. Onlar ekseriyetle Dublin'deki (İrlanda) Chester Beatty koleksiyonunda bulunur. Bir parça Viyana'da Österreichische Nationalbibliothek'te bulunur.

Tarihî İsa, Kristolojik tanımların ve İsa'nın diğer Hristiyan anlatımlarının aksine, İsa'nın yaşamının ve öğretilerinin eleştirel tarihsel yöntemlerle yeniden inşasıdır. Ayrıca İsa'nın yaşadığı tarihsel ve kültürel bağlamları da göz önünde bulundurur. Tarihî İsa veya Nasıralı İsa, MÖ 4-7 arasında, muhtemelen Nasıra'da doğmuş; MS 30-31'de Kudüs'te yaşamış bir Yahudi gezgin vaizdi. 28 yılından itibaren Celile ve Yahudiye'de halka vaaz vermeye başladı. Aradan geçen iki ila üç yıl sonra, Roma valisi Pontius Pilatus'un emriyle Roma askerleri tarafından çarmıha gerildi. Yeni Ahit, Hristiyanlık inancının ilk belgesi olarak, İsa hakkında yapılan tarihi araştırmaların en önemli kaynağıdır. İsa, havarilerini topladı ve Yahudilere Tanrı’nın Krallığı’nda krallığını ilan etti, bu nedenle halkını tövbe etmeye çağırdı. Havarileri, ölümünden sonra onu İsa Mesih, Mesih ve Tanrı'nın Oğlu olarak ilan ettiler. Bu olayın sonrasında, yeni bir dünya dini olan Hristiyanlık doğdu. İsa, Hristiyanlığın dışında da önemli hale geldi.

Getsemani, Doğu Kudüs'teki Zeytindağı'nın eteklerinde, Yeni Ahit'in dört İnciline göre İsa'nın çarmıha gerilmeden önce ızdırap çektiği ve tutuklandığı bahçedir. Günümüzde kilise arazisinde, hepsi birbirine bitişik olan ve İncil'deki Getsemani ile özdeşleştirilen birkaç küçük zeytinlik bulunmaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.