İçeriğe atla

Sinop Baskını

Sinop Baskını
Kırım Savaşı

Sinop Savaşı, A. Bogolyubov.
Tarih30 Kasım 1853
Bölge
Sinop, Kuzey Türkiye
Sonuç Kesin Rus zaferi
Taraflar
Rusya Rus İmparatorluğuOsmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Rusya Pavel NahimovOsmanlı İmparatorluğu Patrona Osman Paşa
Güçler
6 kalyon
2 fırkateyn
3 buharlı gemi		 7 fırkateyn
3 korvet
2 buharlı gemi
Kayıplar
37 ölü
229 yaralı
~3 hasarlı kalyon		 7 fırkateyn battı
3 korvet battı
2 buharlı gemi battı

Sinop Baskını (30 Kasım 1853), Kırım Savaşı'nın önemli çarpışmalarından biri olan baskın. Bu baskında Rus Karadeniz donanması, Sinop'ta Osmanlı donanmasına ağır bir darbe indirdi. Dünya deniz savaşları tarihinde yelkenli ahşap gemilerin rol aldığı son çarpışma ve gülle yerine patlayıcı mermilerin (humbara) kullanıldığı ilk çarpışma olarak Sinop Baskını'nın özel bir yeri vardır.

Nedenleri

Osmanlı ve Rus orduları bir süredir Kırım Savaşı'nın Kafkas cephesinde çarpışıyorlardı. Kafkaslardaki Osmanlı güçlerinin ikmal yolu Trabzon ve Batum limanlarıydı. Deniz yolunu korumak amacıyla Patrona Osman Paşa (Oramiral) komutasında Sinop'ta bir filotilla üslenmişti.

Vladimir Kosov. Sinop muharebesi

Gelişimi

Ana üssü Sivastopol olan Rus Karadeniz donanmasının başında Amiral Nahimov vardı. Sivastopol Sinop'a sadece 180 deniz mili uzaklıktadır. Sürpriz bir baskında filotillanın 280 deniz mili uzaktaki İstanbul'dan yardım alamayacağını hesaplayan Nahimov, 30 Kasım 1853 Cuma günü ateş gücü çok üstün gemilerle ve sis altında tam bir baskın etkisi ile Sinop limanına kuzeybatı tarafından üçgen şeklinde girdi. Rus filosu 7 saffı harp gemisi (612 top), 2 yelkenli korvet (98 top) ve 3 buharlıdan (12 top) oluşuyordu. Kale toplarının hazırlıksız, Osmanlı bahriyelilerinin eğitimsiz olması gibi faktörler de Rusların lehindeydi. Rus gemileri limanda demirli Osmanlı gemilerinin karşısına dizilerek patlayıcı mermi atan toplarla saldırıya geçtiler. 1.5 saat sonra 7 yelkenli fırkateyn, 3 yelkenli korvet ve 2 buharlı vapurdan oluşan Osmanlı filotillasının tümü imha oldu. Rus filosu daha sonra kıyıdaki bataryalara ateş açtı bataryalar karşılık verdi 37 Rus öldü 229'u yaralandı 3 gemi hasar aldı. Yanan gemilerde bulunan ve denize dökülen 4.000'in üzerinde asker öldü. (Başka bir kaynak ise bu sayıyı 2.700 şehit, 556 ağır yaralı ve 150 esir olarak veriyor) Patrona Osman Paşa esir düştü, yardımcısı Riyale (Tümamiral) Bozcaadalı Hüseyin Paşa ise öldü.

Kaybedilen Osmanlı gemileri (top sayıları) şöyledir:

Yelkenli Fırkateynler

Pervaz-ı Bahrî
Sinop Baskını, İvan Ayvazovski
  • Avnullah (48)
  • Fazlullah (47) (İlk adı Rafail: 1829'da Ruslardan ele geçirilmişti),
  • Nizamiye (63)
  • Nesîm-i Zafer (65)
  • Nâvek-i Bahrî (60)
  • Dimyad (56) (Mısır Donanması)
  • Kaaid-i Zafer (54)

Yelkenli Korvetler

  • Necm-Efşân (24)
  • Feyz-i Mâbûd (24)
  • Gül-i Sefîd (22)

Buharlı Vapurlar

  • Ereğli (10)
  • Pervaz-ı Bahrî (19) [Mısır Donanması].

Toplam: 12 parça gemi ve yaklaşık 470 top. Süratli bir vapur olan ve baskından kaçmayı başaran Taif felaketten iki gün sonra haberi İstanbul'a ulaştırdı.

Sonuçları

Gözlemciler Sinop Baskını'nda denk olmayan kuvvetlerin karşı karşıya gelmesini büyük haksızlık olarak gördüler. Osmanlı donanması imha olmasına rağmen Rus gemileri şehre ateş açmaya devam etti bu da şehrin bazı kısımlarında yangın çıkmasına ve sivillerin kaçmasına sebep oldu. Görgü tanıkları denize düşen bahriyelilere Rusların merhamet etmediğini söylüyorlardı. Muharebe Avrupa kamuoyuna bir Rus hunharlığı şeklinde yansıdı, İngiliz basını olaydan Sinop katliamı olarak bahsetti. Baskın İngiltere ile Fransa'nın Osmanlı İmparatorluğu yanında Kırım Savaşı'na girmek için kullandıkları sebeplerden biri oldu. Baskının hemen ardından İngiliz ve Fransız donanmaları Karadeniz'e girdiler. Avusturya'nın notası sonucunda Rusya barış yapma durumunda kaldı ve Paris Antlaşması imzalandı. (30 Mart 1856)

Sinop'ta baskının acı anısını yaşatan bir şehitlik, bir de şehitlerin üzerinden çıkan paralarla yaptırılan Şehitler Çeşmesi inşa edilmiştir.

2003 yılında Baskın'ın yıldönümü nedeniyle çıkartılan Rus pulu

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Sinop Baskını ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Blake, R.L.V.ffrench (1971) The Crimean War; Londra: Sphere Books,. (ss.15-16)
  • Gulen, Nejat (2001 2.bas.), Şanlı Bahriye: Türk Bahriyesinin İkiyüz Yıllık Tarihçesi 1773-1973, İstanbul:Kastaş Yayınları ISBN 975763901X [1]
  • Karal, Enver Ziya (1947 8.bas. 2007) Osmanlı Tarihi: V. Cilt Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856) ; Ankara: TTK Basımevi, ISBN 975-1600170 (s. 235) [2][]
  • Kerr, Paul et al. (1997) The Crimean War; Londra:Channel 4/ Boxtree
  • Palmer, Alan (Tr. çev. Gaspıralı, Meral): 1853-1856 Kırım Savaşı ve Modern Avrupa'nın Doğuşu; İstanbul: Sabah Yayınları,

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gözleve Muharebesi</span>

Gözleve Muharebesi, Kırım Savaşı'nın muharebelerinden biri. Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa komutasında Osmanlı Ordusu Kırım'ın Gözleve 'deki istihkam noktasına saldıran Rus İmparatorluğu güçlerini ağır kayıplarla geri püskürttü.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1853-1856 yılında yapılan savaş

Kırım Savaşı, 4 Ekim 1853-30 Mart 1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Navarin Deniz Muharebesi</span> Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında 1827 deniz savaşı

Navarin Deniz Muharebesi, Osmanlı ve Mısır donanmalarıyla, birlikte hareket eden Britanyalı, Fransız ve Rus donanmaları arasında, 20 Ekim 1827 tarihinde geçmiş olan bir deniz muharebesidir. Bu muharebe Osmanlı tarihinde Navarin Olayı, Navarin Baskını veya Navarin Faciası adlarıyla da geçmektedir.

Osmanlı donanması, Osmanlı Devleti'nin askerî deniz gücü. XIV. yüzyılda kuruldu. Osmanlı Devleti, 1323 yılında Karamürsel'i fethederek denize ulaştı, Kara Mürsel komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli'nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı. 1327 yılında Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı. Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi, Kara Mürsel Bey oldu. 1337 yılında Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan Rumeli'ye geçişin önü açıldı. Bundan sonra donanmanın merkezi sırasıyla İzmit, Gelibolu ve son olarak da İstanbul oldu.

<span class="mw-page-title-main">Sivastopol</span> Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kenti

Sivastopol, Osmanlı döneminde Akyar, Ukrayna'da Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kentidir. Nüfusu 328.600'dür (2004).

<i>Asar-ı Tevfik</i>

Asar-ı Tevfik, 1860'larda inşa edilen ve sınıfının tek üyesi olan, Osmanlı donanmasının zırhlı bir savaş gemisiydi. Aslen Mısır Hidivliği tarafından İbrahimiye ismiyle sipariş edilen gemi, daha sonra Osmanlılar tarafından alındı. Kırım Savaşı'ndan sonra 1860'larda Osmanlı filosu için bir genişleme programının bir parçası olarak inşa edilen Asar-ı Tevfik, sekiz adet 220 mm toptan oluşan bir ana batarya ile donatılmış 4.600 metrik tonluk barbetli bir merkezî bataryalı zırhlıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sarıç Burnu Muharebesi</span> 18 Kasım 1914te yapılan savaş

Sarıç Burnu Muharebesi veya Balıklava Muharebesi, I. Dünya Savaşı esnasında Sarıç Burnu açıklarında gerçekleşen bir deniz muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Patrona Osman Paşa</span>

Patrona Osman Paşa, Türk amiral. Sinop Baskını sırasında Osmanlı Filosu'nun komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz Baskını</span> 29 Ekim 1914te Karadenizdeki Rus limanlarına karşı Osmanlı savaş gemisinin hücum etmesi

Karadeniz Baskını, 29 Ekim 1914'te Karadeniz'deki Rus limanlarına karşı Osmanlı savaş gemileri tarafından gerçekleştirilen saldırıdır. Almanya tarafından desteklenen ve Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa ile Alman Amiral Wilhelm Souchon tarafından planlanan Karadeniz Baskını, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesine neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kayserili Ahmed Paşa</span>

Kayserili Ahmed Paşa, Türk denizci ve siyaset adamı.

Mubir-i Sürur, 1840'larda inşa edilen Osmanlı Donanması'na ait bir buharlı fırkateyndi. Başlangıçta Mısır eyaleti tarafından Şarkiye adıyla sipariş edilmiş, tamamlandıktan sonra Sultan Abdülmecid'e hediye olarak sunulmuş ve adı 1850 yılında Osmanlı filosunun hizmetine girerken değiştirilmiştir. 1853-1855'te Kırım Savaşı sırasında aktif çatışmaya girmedi, nispeten olaysız bir kariyeri vardı. 1866'da Girit İsyanı sırasında ablukadan kaçmaya çalışan Yunan gemilerine karşı devriye görevinde kullanıldı, 1873'te eğitim gemisi görevine alındı. 93 Harbi'nin patlak vermesinin ardından 1877'de, Osmanlı kara birliklerini Karadeniz çevresinde taşımak üzere tekrar aktif hizmete alındı. Gemi 1885 yılına kadar hizmette kaldı, daha sonra depo gemisi olarak kullanıldı ve sonunda 1904'te söküldü.

Pabuççu Ahmed Paşa, 9 Mart 1829'dan öldüğü tarihe kadar Osmanlı Kaptan-ı deryası olarak çalışmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sinop (zırhlı)</span>

Sinop, Yekaterına II sınıfının üçüncü gemisi olan ve Rus İmparatorluk Donanması için inşa edilmiş zırhlı savaş gemisiydi. Adını 1853'te Sinop Baskını'nda kazanılan Rus zaferinden alıyordu. Gemi, Haziran 1905'te isyan eden zırhlı Potemkin'i takip etti ve gemiyi sığınma talebinde bulunduğu Romanya'nın Köstence limanından Sevastopol'a çekti. 1900'lerde geminin modern silahlar ve daha kaliteli zırh ile yeniden inşası için teklifler hazırlandı, ancak bunlar uygulanmadı. 1910'da 305 mm topları, tekli 203 mm/L50 toplarla değiştirildi ve topçu eğitim gemisi yapıldı, daha öncesinde Sivastopol'da liman savunma gemisi görevinde bulundu. Sinop, 1916 yılında yoğun şekilde mayınlanan İstanbul Boğazı'nda önerilen bir operasyon için "mayın tamponları" görevi görecek torpido çıkıntılarıyla donatıldı. 1919'da motorları İngilizler tarafından tahrip edildi; Rus İç Savaşı sırasında hem Bolşevikler hem de Beyaz Ordu tarafından ele geçirildi. 1922'de Sovyetler tarafından hurdaya çıkarıldı.

<span class="mw-page-title-main">Nakşe Deniz Muharebesi</span>

Nakşe Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">İnceki Deniz Muharebesi</span>

İnceki Deniz Muharebesi, 1735-1739 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Deniz Muharebesi (1807)</span>

Çanakkale Deniz Muharebesi, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Limni Deniz Muharebesi</span>

Limni Deniz Muharebesi, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Özi Deniz Muharebesi</span>

Özi Deniz Muharebesi, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Şekvetil Muharebesi</span>

Şekvetil Muharebesi, 1853-1856 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Çiligra Deniz Muharebesi</span>

Çiligra Deniz Muharebesi ya da Kavarna Deniz Muharebesi, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.