Sinanpaşa
| Sinanpaşa | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Afyonkarahisar |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Yaşar Artar |
| • Belediye başkanı | Tolga Yıldırım (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 924 km² |
| Rakım | 1125 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 41.468 |
| • Kır | 35,836 |
| • Şehir | 3.596 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 03850 |
| İl alan kodu | 0272 |
| İl plaka kodu | 03 |
Resmî site Belediye | |
Sinanpaşa, eskiden Sincanlı, Afyonkarahisar ilinin bir ilçesidir. Afyonkarahisar - Uşak ve Afyonkarahisar - Antalya karayolları arasında, il merkezine 33 km uzaklıkta bulunmaktadır. 1953 yılında ilçe olmuştur.
Tarih
Kendi adını taşıyan ovasında doğu-batı ve kuzey-güney uzantılı, günümüzde izleri görülen antik yolların kavşağında, Cidyessuz (Küçükhöyük) adıyla kurulmuş, Hitit dönemine kadar uzanan önemli bir merkezdir. İlçenin MÖ 4000 yıllarından günümüze kadar çeşitli uygarlıklara sahne olan yerleşim yeri olduğu, yapılan tarihsel araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.
Sincanlı ovasının ortasında bulunan Küçükhöyük Kasabasında yapılan yüzey araştırmalarında, MÖ 3000 yıllarında buralarda insanların yerleşmiş olduğu anlaşılmaktadır. Zaman içerisinde Hititler, Romalılar, Bizanslılar egemenliği altında kalan yöre, 12. yüzyılda Türklerin eline geçmiştir.
Osmanlı döneminde, Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazıt ve Yavuz Sultan Selim zamanlarında önemli bir devlet adamı olan Hersekzade Ahmed Paşa şimdi kendi adı ile anılan Ahmet Paşa Kasabasına 1517 yılında yerleşmiştir. Mezarı kasaba mezarlığı içerisindedir.
Sincanlı ilçe merkezine adını veren Sinan Paşa, Akkoyunlu Devleti'nin ileri gelen beylerinden Mehmet Bey'in küçük oğlu olup, 1473 yılında Fatih Sultan Mehmet ile, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan arasında yapılan Otlukbeli Savaşından sonra, babasıyla Fatih Sultan Mehmet'e sığınmış, sarayda ve Enderun'da eğitim görmüştür. Pek çok sefere katılan ve sancaklarda görev yapan Sinan Paşa ihtiyarlığı yüzünden emekli olmuş, Rumeli'deki arpalık geliri köylerine karşılık, Sincanlı ovasında Çathöyük ve Küçükhöyük köyleri kendisine arpalık olarak verilmiştir. Çathöyük köyü, yani şimdiki Sinanpaşa Kırka ve Ahmetpaşa köyleri arasında olduğundan, bu köy arazisi içinde kurduğu çiftliğinde ve saraç içi mevkiinde cami, imaret, okul ve hamam yaptırmıştır. Çiftliğine 10 kadar hizmetkarını yerleştirmiştir. Çathöyük halkı, sonradan cami etrafında birer ikişer yerleşerek köyü terk etmiş ve (çiftliğin bulunduğu yerin ismi Sincanlı abat olarak Sinanpaşa Vakıfnamesinde belirtildiğinden) buraya yerleşmişlerdir. Sincanlı abat ismi Sultan Abdülhamit dönemine kadar kullanılmıştır. Daha sonra Sinan Paşa'nın adına ithafen Sinanpaşa Nahiyesi olarak 1894 yılında değiştirilmiştir.
1921 yılında Yunan orduları tarafından işgal edilmiş, Büyük Taarruz'un ilk günü olan 26 Ağustos 1922 günü düşman işgalinden kurtarılmıştır.
Kurtuluş savaşı esnasında da tekrar köy statüsüne geçmiş ve bu durum 1934 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihte tekrar nahiye merkezi olmuştur.1947 yılında da Belediyelik yapılmıştır. 6068 sayılı kanunla da 1953 yılında ilçe merkezi olmuş ve adını ilk ismi olan Sincanlı ile adlandırılmıştır. Bu durum posta hizmetlerinde çok kargaşa yaratmakta idi. Merkezin adı Sinanpaşa, ilçe ismi Sincanlı idi, 2004 yılında çıkarılan 5180 sayılı kanunla Sinanpaşa adını alarak tek isme sahip olmuştur.
Coğrafya
İlçe, kuzeyden Kütahya'nın Altıntaş ve Afyon Merkez ilçesi, batıdan Uşak ilinin Banaz ve yine Kütahya ilinin Dumlupınar ilçesi, güneyden Sandıklı ve Hocalar, doğudan Afyon Merkez ilçesi ve Şuhut ilçeleriyle çevrilidir.
İlçe ovalık bir arazi üzerinde kurulmuştur. İlçe arazilerinin %45'i ova niteliğindeki düzlüklerden oluşmaktadır. Arazinin %31'i orta meyilli, %21'i dik, %3'ü sarptır.
Sincanlı ve Sandıklı ilçeleri arasında uzanan Ahır dağları, Uşak ilinin Banaz ilçe sınırlarını da kaplar. Her iki yüzü de çam ormanlarıyla kaplıdır. Güneybatıda yağcı ormanları ve Devlet Orman İşletmesi vardır.
İklim
İklim karakteri kara step özelliği arz eder. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları kurak ve sıcak geçmektedir.
Kültür
İlçede 40 ilköğretim okulu, 3 ortaöğretim okulu bulunmaktadır. Bu okullarda okuyan 7.299 öğrenciye, 305 öğretmenle eğitim verilmektedir.
Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, açılan mesleksel kurslarda kursiyerlere makine nakışları, giyim, bina içi pratik elektrik tesisatçılığı, bilgisayar operatörlüğü, el sanatları, çiçekçilik, okuma-yazma ve daktilograf becerileri kazandırmaktadır.
İlçedeki Çıraklık Eğitim Merkezinde, doğrama, mobilya, oto elektrik, oto motor tamiri, radyo-TV tamiri, kaynakçılık ve pastacılık başta olmak üzere çeşitli branşlarda da eğitim verilmektedir.
Giyim kuşam
Kadınlar şalvar, göynek, kuşak, önücek, yaşmak, tirşe, başbezi, gazeke ve sıkma denilen giysileri giyerler. Bazıla şu an giyilmese bile düğünlerde önceliktedir. Bilhassa pullu sıkma denilen giysi mutlaka giyilir.
Yöre yemekleri
Sinanpaşa yöresinde yapılan yemekler: Katmer, arabaşı, mantı, kısır, karahelva, cızdırma, keşkek, tarhana çorbası, özel günlerde ise bişi.
Sağlık
İlçenin 25 yataklı 1 devlet hastanesi, 13 sağlık ocağı, 9 sağlık evi halkın sağlık ihtiyaçlarını karşılamaktadır. İlçede 500 kişi kapasiteli bir stadyum ve 12 spor kulübü bulunmaktadır.
Turizm
Sinanpaşa sınırları içerisinde 1525 yıllarında Amasyalı mimar Mustafa'ya yaptırmış olduğu cami ve külliyesi (imaretleri) hamamı Osmanlı mimari özellikleri taşımaktadır. Ahmetpaşa kasabasında Herzekzade Ahmet Paşa'nın hanımı Fatma Sultan'ın ve kendisinin mezarları bulunmaktadır. Boyalı köyünde Akkoyunla boyundan gelme Kureyş Baba'nın külliyesi, Selçuklu devrinde ve Selçuklu mimarisinde yapılmış bir eser olup İzmir-Afyon karayoluna 3 km'dir. Tınaztepe kasabasında Otuz İki İnler diye anılan kalıntılar vardır. Tazlar ve Çataloluk adında piknik alanları vardır. Afyon-Antalya-İzmir kavşağında Tarihi ve Milli Parklar Müdürlüğü tarafından işletilen botanik park ve Büyük Taarruz Şehitliği, Çiğiltepe Albay Reşit Bey Anıtı ve Şehitliği, Yıldırımkemal köyünde Milli Mücadele'deki kahramanlıkları ile bir efsane olmuş 5. Kolordu subaylarından Yıldırım Kemal'in şehitliği, Kırka ve Serban göletleri vardır. Ayrıca her yıl düzenlenen, merkezde Zafer Haftası şenlikleri, Tazlar köyünde Ayran Şöleni, Çatkuyu'da Yörük Ayranı Şenlikleri, Güney kasabasında Bezelye Şenlikleri görülmeye değerdir.
Nüfus
İlçenin nüfusu 2020 yılı ADKNS sonuçlarına göre, 39.432'dir. Bunun 3.596'sı ilçe merkezinde, 35.836'sı köy ve kasabalarda yaşamaktadır. Yüzölçümü ise 853 km²'dir.
İlçe; 9 belde, 26 köy ve 52 mahalleden oluşmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1955[2] | 33.312 | 2.720 | 30.592 |
| 1960[3] | 35.791 | 3.312 | 32.479 |
| 1965[4] | 39.472 | 3.473 | 35.999 |
| 1970[5] | 40.928 | 3.674 | 37.254 |
| 1975[6] | 44.420 | 3.847 | 40.573 |
| 1980[7] | 45.555 | 4.352 | 41.203 |
| 1985[8] | 49.338 | 5.049 | 44.289 |
| 1990[9] | 52.206 | 5.503 | 46.703 |
| 2000[10] | 58.536 | 5.826 | 52.710 |
| 2007[11] | 42.651 | 4.013 | 38.638 |
| 2008[12] | 43.236 | 4.020 | 39.216 |
| 2009[13] | 43.015 | 4.035 | 38.980 |
| 2010[14] | 42.294 | 3.924 | 38.370 |
| 2011[15] | 41.712 | 3.862 | 37.850 |
| 2012[16] | 41.231 | 3.799 | 37.432 |
| 2013[17] | 41.914 | 3.876 | 38.038 |
| 2014[18] | 41.004 | 3.808 | 37.196 |
| 2015[19] | 40.700 | 3.779 | 36.921 |
| 2016[19] | 40.119 | 3.761 | 36.358 |
| 2017[19] | 39.686 | 3.766 | 35.920 |
| 2018[19] | 41.468 | 3.693 | 37.775 |
| 2019[19] | 39.734 | 3.663 | 36.071 |
| 2020[19] | 39.432 | 3.596 | 35.836 |
Ekonomi
İlçe de ekonominin temelini tarım oluşturur. Yüzölçümünün 72.000 hektarlık bölümü tarıma elverişlidir. Bunun 14.000 hektarı sulanabilir niteliktedir. Sulama, %80 oranında toprak-su kooperatifleriyle, kalanı ise, vatandaşların kendi çabaları ve sondajla yapılmaktadır. Yetiştirilen başlıca ürünler haşhaş, buğday, arpa, pancar, patates, bezelye, mısır, ayçiçeğidir. Meyve olarak daha çok elma ve vişne yetiştirilmektedir. Ekilenlerin arasında geçim kaynağı olarak halkın bütçesine en fazla katkıyı kuru fasulye, bezelye ve salatalık yapmaktadır.
İlçe ekonomisinde hayvancılık önemli bir yer tutar. Ova kesiminde büyükbaş hayvan besiciliği yanında, kültür ırkı süt inekçiliği de gelişme safhasındadır. Dağlık bölgelerde daha ziyade küçükbaş hayvancılığı yapılmakta, koyun ve keçi yetiştirilmektedir. İlçede kök boyalı kilim ve halı dokumacılığı da yaygındır.
Orman varlığı açısından, ilçe, Türkiye ortalamasının üzerindedir. Akören-Gecek Gediği, Merkez Çiğiltepe, Taşoluk, Güneyköy Kasabaları ile Yıldırım Kemal Köyünde ağaçlandırma çalışmaları yapılmıştır. Ağaçlandırma çalışmalarının tamamından olumlu sonuçlar alınmıştır. İlçenin genelinde yeşillik ve verimli topraklar hakimdir. İlçeye 2006 yılında kurulan ve Sinanpaşa Meslek Yüksekokulu adını alan okul ile ilçe çevre ilçelere göre çok daha hızlı bir gelişme göstermeye başlamıştır.
Beldeleri
Kaynakça
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Sinanpaşa Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Afyonkarahisar Sinanpaşa Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
- Sinanpaşa Kaymakamlığı 24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
