Sinan Tekelioğlu
| Sinan Tekelioğlu | |
|---|---|
| 6., 7., 8., 9. ve 10. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 3 Nisan 1939 - 11 Eylül 1957 | |
| Seçim bölgesi | 1939 - Adana 1943 - Adana 1946 - Adana 1950 - Adana 1954 - Adana |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Ali Ratip 1889 Halisehatun, Uzunköprü, Edirne |
| Ölüm | 15 Aralık 1965 |
| Partisi | Demokrat Parti |
Sinan Tekelioğlu (d. 1889, Halisehatun, Uzunköprü, Edirne - ö. 15 Aralık 1965), İstiklâl Madalyası sahibi Türk askeri ve siyasetçi.
Milli mücadele sırasında, Çukurova yöresinin Fransız işgalinden kurtarılmasına verdiği hizmetlerle hatırlanır. VI., VII., VIII., IX. ve X. dönemlerde Seyhan milletvekili olarak TBMM'de görev yapmıştır.
Yaşamı
1880 yılında Edirne'nin Uzunköprü ilçesinde doğdu. Asıl adı "Ali Ratip" idi. Babası avukat Halit Efendizade Behçet Bey, annesi Fitnat Hanım'dır.[1]
İlköğrenimini Edirne'de yaptı.[2] 1911’de Harbiye’yi asteğmen rütbesi ile bitirdi. Subaylık stajının ardından gönüllü olarak Trablusgarp Savaşı'na katıldı.[2]
Balkan Savaşları sırasında Selanik'te bulunan 5. Kolordu'da görev yaptı ve tüm kolordu ile birlikte tutsak düştü.[2] Esaretten kurtulduktan sonra I. Dünya Savaşı'na katıldı; Suriye-Filistin ve Çanakkale cephesinde savaştı. Yarbay Mustafa Kemal'in maiyetinde bulundu. Birkaç defa yaralandığı için 1916’da geri hizmete alınan Ali Ratip Bey, 28 Temmuz 1918’de yüzbaşılığa terfi etti.[3]
Anadolu'nun işgali üzerine Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başlayan ulusal direnişe katıldı. Kayseri Jandarma Komutanlığı'nda görevlendirildi. Bu görevi sırasında Kayseri Ulu Cami’de yaptığı konuşma üzerine İstanbul hükûmeti tarafından 1919'da askerlikten çıkarıldı, hükûmetin kara listesine alındı.[3]
Jandarma Yüzbaşı Ali Ratip, Heyet-i Temsiliye'nin emri ile 4. Kolorduya verildi ve Batı Kilikya Cephesi Komutanı olarak görevlendirildi. Görevi, Adana ile Mersin havalisinde Fransızlara karşı Kuvay-ı Milliye teşkilatını yönetmekti. Bu gizli görevi sırasında "Tekelioğlu Sinan" adını kullandı.
1 Nisan 1920 günü Karaisalı'ya geldi ve coşku ile karşılandı.[1] Bir süre av derisi toplayan tüccar kıyafeti ile dolaştı, yörede Kuvayı Milliye hareketini başlattı.[1] Halk arasında "Sinan Paşa" olarak tanındı. Karargâhını Karaisalı'ya kuran Sinan Bey'in müfrezesi 11 Nisan'da 11. Tümene bağlandı.[4] Teşkilatlandırdığı mücahitlerle Adana ve çevresinin Fransız işgalinden kurtarılmasında hizmet verdi. Fransız Kumandanı Binbaşı Mesnil'i ve birliğini Karboğazı Baskını ile esir alıp Toroslar'ı Fransız işgalinden kurtaran milis kuvvetlerine kumanda etti.
Adana'dan sonra Batı Cephesi’nde görev yaptı. Rütbesi 22 Şubat 1921'de binbaşılığa yükseltildi.
1925'te askerlikten emekli oldu ve 1927'den itibaren Fethiye, Daday, Akşehir'de kaymakamlık yaptı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğrenim gördü, 1934'te mezun oldu.
Millî Mücadele sırasında aldığı "Tekelioğlu Sinan" takma adını, savaştan sonra da kullandı ve Soyadı Kanunu'ndan sonra nüfusa kaydı Ali Sinan Tekelioğlu olarak geçti.
Hukuk öğrenimininin ardından İktisat Bakanlığı'nın Ölçüler ve Ayarlar Müdürlüğü'nde memurluk yaptı. 1937’de Ölçü ve Ayarlar Müfettişliğine yükseldi; Zonguldak bölgesinde görev yaptı.[3] Siyaset atılmak üzere 1939'da görevinden ayrıldı.
1939 seçimlerinde Seyhan milletvekili seçilerek VI. dönem TBMM'ye girdi. 1943'te çok kısa bir süre için Ulaştırma Bakanlığı Özel Kalem Müdürlüğü'nde bulunduktan sonra Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü müfettişliğine getirildi.
VII., VIII., IX. ve X. dönemlerde de Seyhan milletvekilliği yaptı.
Millî Mücadele’de bir generalin komuta edeceği büyük kuvvetleri yönetmiş olduğundan, özel kanunla kendisine general rütbesinin maaşı tahsis edildi.[3]
16 Aralık 1965'te Ankara’da öldü. Kabri, Ankara’da Cebeci Şehitliği’ndedir.
Hatıratı
1919-1921 arasında yüzbaşı rütbesinde bir subayken Çukurova yöresinde Fransız işgalcilere karşı gönüllülerle verdiği mücadelesine dair hatıratının bir bölümü, 1965 yılında Adana’da Dirlik gazetesinde yazı dizisi şeklinde yayımlanmıştır. Tamamı beş defterden oluşan hatıratı Genelkurmay Personel Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Dairesi Başkanlığı'nın arşivindedir.[3] Osmanlı Türkçesi'nden günümüz Türkçesine çevrilmiş ve "Kuvay-ı Milliye Komutanı Tekelioğlu Sinan Bey’in Günlüğü" adıyla yayımlanmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c "SİNAN TEKELİOĞLU". kemalduru.com. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ a b c "Sinan Tekelioğlu kimdir?yaşamı,mezarı - olumhaberi.com". Ölüm haberi. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2023.
- ^ a b c d e "Kuvayımilliye Komutanı Tekelioğlu Sinan Bey'in Günlüğü" (PDF). Genelkurmay Personel Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Dairesi Başkanlığı Yayınları. 2012. ISBN 9789754096507. 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Karboğazı Baskını". Atatürk Ansiklopedisi. 15 Şubat 2021. 3 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
