Simplegades

Symplegades veya Çarpışan Kayalar (veya Kara Kayalar), Yunan mitolojisinde Bosporos’un (İstanbul Boğazı) Pontos (Karadeniz) çıkışında karşılıklı konumda yer alan, aralarından geçmek isteyenlere izin vermeyen, geçmek isteyen olursa hızla kapanarak birbirlerine çarpışacak kertede yakınlaşan tehlikeli kayalardır.

Çarpışan Kayalar ve Argonautika

Rodoslu Apollonios, hedefleri olan Kolkhis’e gitmek üzere Argo isimli gemileriyle Boğaz’dan geçmek zorunda olan kahramanların başından geçenleri anlattığı Argonautika isimli yapıtında Kayalar’ın hareketli olmalarının nedenini onların ‘derinlere inen köklerden yoksun oldukları’ şeklinde açıklar. Kahramanlar bir önceki duraklarında karşılaşmış oldukları bilici Phineus’un öğütlerine uyarak geçmeden önce Kayalar’ın arasından bir güvercin salarlar. Aldıkları öğüt, güvercinin geçememesi halinde yolculuktan vazgeçmeleri gerektiği yolundadır. Kayalar hızla kapanmaya başlar ve güvercin sadece kuyruk tüylerini kaptırarak geçer. Onun ardından Kayalar açılırken hızla kürek çekerek geçmeye çalışan, fakat Kayalar’ın tekrar kapanmaya başlamasıyla oluşan akıntılar yüzünden hız kazanamayarak tehlikeyle karşı karşıya kalan kahramanlar tanrıça Hera’nın yardımıyla ölümden kurtulurlar. Bundan sonra Kayalar hareket etmez olur. Apollonios bu geçişi şöyle anlatıyor:^[1]

“	Kahramanlar tüm güçlerini ortaya koyunca gemi olağandan iki misli hız kazandı; kürekleri yay gibi kıvrılıyordu. Tam o sırada gelen dev gibi bir dalga gemiyi alıp bir kütüğü sürükler gibi suların ortasına attı, anaforlu akıntılar da tekneyi Çarpışan Kayalar’ın ortasında tuttu. Kayalar iki yanda sarsılıp gürlüyor, geminin kalasları titriyordu. O zaman Athena sol eliyle Kayalar’dan birinin ilerlemesini engellerken sağ eliyle de gemiyi gideceği yöne doğru itti. Havada uçan kanatlı bir ok gibi hızla geçtiler. Bu arada kapanmayı sürdüren Kayalar geminin kıç tarafının ucundaki oymalı tahta süsü parçaladı. Kahramanların tehlikeyi atlattıklarını görünce Athena Olympos’a döndü. Kayalar da kutlu tanrıların emriyle kök saldılar ve aralarından geçenler için artık tehlike yaratmadılar.	„

Yerler ve isimler

Boğaz’dan çıkışın Avrupa yakasındaki kayaların günümüzde Rumelifeneri’nin açıklarındaki Öreke Kayalıkları (veya adacıkları), Anadolu yakasındaki karşı tarafın da Anadolufeneri yakınındaki Yom Burnu açığındaki bir resif kayalığı olabileceği düşünülür.

Yazar ve mitolog Halikarnas Balıkçısı da Kayalar’ı günümüzdeki Rumeli ve Anadolu Kavakları’na konumlandırır.^[2]

Symplegades ve Planktai

Argonaut’lar, Kolkhis’e gidiş yolunda karşılaştıkları Çarpışan Kayalar’ın benzerlerine dönüş yolunda da rastlarlar. Fakat bunlar Sicilya açıklarındadır. Kahramanlar Apollonios’un Planktai (Gezinenler) diye söz ettiği bu Kayalar’ın arasından yine tanrısal yardımla (Thetis ve eşlikçileri) geçip giderler.

Planktai Homeros’un Odysseia destanında da karşımıza çıkıyor. Troia Savaşı’ndan eve dönüş yolculuğu sırasında büyücü Kirke’nin yanından ayrılırken Kirke’nin aşağıdaki sözlerine kulak veren Odysseus Gezinen Kayalar’ın arasından geçmeye cesaret edememişti.

“	Önünüzdeki iki yoldan birini seçmek zorundasın. Biri kutlu tanrıların Planktai diye andığı o dik ve sarp kayalara doğru gider. Orada çakır gözlü Amphitrite’nin dalgaları gürler. Hiçbir kuş, hatta Zeus’a ambrosia götüren güvercinler bile güvenle uçup geçemez oradan. .................... Geçmeyi başaran tek gemi, Aietes’in hüküm sürdüğü kıyılardan eve dönüş yolculuğuna başlayan Argo’dur. İason’u beğenen Hera’nın yardımı olmasaydı o da burada perişan olurdu.^[3]	„

Symplegades ve Planktai sıfatlarıyla tanınan kayalar ortak nitelikleri (hareketli olmaları) nedeniyle birbirleriyle karıştırılabilmektedir. En belirgin ayrım Symplegades’in yalnızca Argo’nun gidiş yolculuğunun öyküsünde yer almasıdır.