İçeriğe atla

Simon bar Kohba

Antik İsrail

Simon bar Kohba (İbranice: שמעון בר כוכבא‎), 132 yılında Roma İmparatorluğu'na karşı Yahudilerin yapmış olduğu Bar Kohba Ayaklanması'nın lideriydi. Ayaklanma sonucu kurduğu Yahudi devletinin üç yıl süreyle başkanlığını yaptı; bu devlet iki yıllık bir savaşın ardından Romalılar tarafından 135 yılında fethedildi.

Asıl adı Simon ben Kosba (İbranice: שמעון בן כוסבא ya da ben Koziba, בן כוזיבא) olup soyadı Yahudi bir bilge olan Rabbi Akiva tarafından Aramice "Yıldızın Oğlu" anlamına gelen Bar Kohba ile değiştirildi.

132 yılı civarında Roma İmparatorluğu'na karşı kalkışılan Bar Kohba isyanının önderi Yahudi lider. Özgür bir İsrail devletinin kuruluşundan sonra üç yıl boyunca Nasi ("prens" ya da "başkan") olarak görev yapmıştır. Devleti, Romalılar tarafından 135 yılı civarında iki yıl süren bir savaşın ardından fethedilmiştir.

İsyanın başarısız olmasının ve Bar Kohba'nın kurduğu devletin yıkılmasından ardından; Simon bar Kohba, dindar yazarlar veya birçok haham tarafından "hayal kırıklığının oğlu" veya "yalanın oğlu" anlamına gelen "Simon bar Kozeba" (İbranice: שמעון בר כוזיבא‎) olarak adlandırılmıştır.

İkinci Yahudi ayaklanması

Bar Kohba gümüş şekeli.
Ön: Kutsal Tapınak, yükselen yıldız ve onu çevreleyen "Şimon".
Arka: Hurma ve "Kudüs'ün kurtuluşu için" yazısı
Bar Kohba gümüş dinarı.
Ön: Trampetler ve onu çevreleyen "Kudüs'ün kurtuluşu için" yazısı.
Arka: lir ve onu çevreleyen "İsrail'in kurtuluşunun ikinci yılı" yazısı
Ana madde: Bar Kohba Ayaklanması

66-73 yılları arasındaki Birinci Yahudi-Roma Savaşı sonunda darmadağın olan Yahudilerin durumuna rağmen, Roma imparatorlarının koyduğu kanunlar Yahudileri ikinci bir ayaklanma için kışkırttı. Yahudiler için bardağı taşıran son damla ise İmparator Hadrianus'un koyduğu yasalardı; bu yasalara göre Yahudilerin Kudüs'e girişi yasaklanıp Kudüs'ün yerine Aelia Capitolina isimli bir Roma şehri inşa edilecekti. Birinci ayaklanmadan 60 sene sonra gerçekleşen bu ikinci ayaklanmayla Yahudiler ömrü 3 sene sürecek olan bağımsız bir devlet kurmayı başardı. Dönemin birçok Yahudisi tarafından bu durum uzun zamandır bekledikleri "Mesih Çağı"nın başlangıcı olduğu umudunu yarattı. Bu heyecana üç yıl sonra Roma askerlerince son verildi.

Devlet, bugün Bar Kohba Ayaklanması madeni paraları olarak bilinen paralar bastı. Paraların üstünde "İsrail'in kurtuluşunun birinci (ya da ikinci) yılı" ibareleri bulunuyordu. Devletin hükümdarı olan Bar Kohba'nın unvanı "Nasi" (Prens/Baskan) idi.

İkinci ayaklanmada, birinci ayaklanmanın aksine, Yahudi askerî güçleri birlik içindeydi ve Roma askerleri kötü ve yetersiz hazırlanmıştı. Tüm bir Roma lejyonu yedek birlikleriyle birlikte Bar Kohba güçlerince yok edilmişti. Bu yeni devlet sadece bir yıl barış yüzü gördü. Roma, toplam askerlerinin üçte biri ilâ yarısına tekabül eden 12 lejyonunu yeni kurulmuş bu bağımsız devleti eline geçirmek için seferber etti. Ağır yaralar veren Roma ordusu muharebeye girmekten kaçındı; onun yerine lojistik yerleri yok edip Yahudiye halkını demoralize etme taktiğine başvurdu ve savaşta avantajı eline geçirdi.

Bar Kohba Betar kalesine kaçmak zorunda kalmasına rağmen sonuçta o ve adamları Roma askerlerince yakalanıp öldürüldü. Cassius Dio'ya göre 580.000 Yahudi öldürüldü, 50 kale ve 985 köy yerle bir edildi. Cassius Dio ayrıca birçok Romalı askerden haber alınamadığını belirtip Hadrianus'un senato açılışında her zaman söylediği "Siz ve çocuklarınız sağlıklıysa, ben ve ordumuz da sağlıklıdır" cümlesini sarf etmediğinden bahseder.[1] Yahudiliği hafızalardan silmek için bölgenin adını haritadan sildi. Bölgenin adını Yahudiye'den, zamanında Yahudiler'in azılı düşmanları olan Filistlerden esinlenerek Suriye Filistini koydu.[2][3]

Geçmiş birkaç on yıl içinde Ölü Deniz yakınlarında o döneme ait belgeler ve aralarında muhtemelen Bar Kohba'ya da ait olduğuna inanılan mektuplar bulunmuştur.[4][5] Bu belgeleri bugün İsrail Müzesi'nde bulmak mümkündür.[6]

66–73 yılları arasındaki Birinci Yahudi-Roma Savaşı sırasında Romalıların yaptıkları tahribatların halkı ve Musevi ülkesinin harabeye çevirmiş olmasından yaklaşık altmış yıl sonra, üç yıl boyunca var olacak bağımsız bir ülke kurmayı başaran yeni bir Yahudi isyanı patlak verdi. Devlet, üzerinde "İsrail'in kurtarılmasının birinci (ya da ikinci)" yazan kendi sikkelerinin kestirdi ve Bar Kohba bu devletin başında "Nasi" unvanıyla hüküm sürdü. İsyanın başlarında Romalılar, Birinci Yahudi-Roma Savaşı'ndan farklı olarak tümüyle birleşmiş Yahudi güçleri karşısında oldukça zor durumlara düştüler (Flavius Josephus, Birinci Yahudi-Roma Savaşı sırasında Romalıların Kudüs surlarında gedik açarak şehrin merkezine doğru ilerlemeye başlamalarından üç hafta sonra bile üç farklı Yahudi ordusunun "Tapınak tepesinin" kontrolü için birbirleriyle savaşmakta olduklarını rapor eder). Auxiliari'ler tarafından desteklenen tam bir Roma Lejyonu Yahudiler tarafından yok edildi. Yeni devlet sadece bir yıl huzur bulabildi. Romalılar, tüm Roma ordusunun yarısının üçte birinden az olmayan en az on iki Roma Lejyonunu bu toprakları yeniden fethetmek için bölgeye sevk ettiler. Sayıca azınlıkta olmaları ve ağır zayiat korkusuyla Romalılar açıkta yapılacak bir savaş yerine, Yahudi nüfusunu kırıp geçiren ve düşmanın işine yarayabilecek her şeyi yakarak tahrip etme ve böylece Yahudilerin savaşma isteklerini en aza indirme amaçlı Kavrulmuş topraklar taktiğini seçtiler. Bar Kohba, Betar Kalesinde kuşatıldı ve sonunda Romalılar kaleyi fethederek kaleyi savunan herkesi öldürdüler. Tarihçi Cassius Dio'ya göre 580,000 Yahudi öldürülmüş, 50 müstahkem şehir ve 985 köy yerle bir edilmiştir. Ayrıca Kudüs de yerle bir edilmiş ancak bölgede bulunan Yahudilerin ayrılmasını engellemek için onun yerine Aelia Capitolina adında yeni bir Roma kenti inşa edilmiştir. Roma zaferi o kadar yüksek bedele neden olmuştu ki, İmparator Hadrianus rapor vermek için Roma Senatosu'na girdiğinde, Senatoyu geleneksel biçimde "Ben ve ordum iyiyiz" şeklinde selamlamaktan kaçınmıştı. Ayrıca Hadrianus, zafer kazanmış bir Romalı generalin başkente zafer alayı ile girmekten kaçınmasının bilinen tek örneğidir.

Geçtiğimiz yıllarda Ölü Deniz'e bakan mağaralarda bulunan ve bir kısmı bizzat Bar Kohba'nın kendisine ait olması muhtemel birkaç mektup tomarı isyan hakkında birçok yeni bilgiyi gün ışığına çıkartmıştır.[7] Bu mektuplar şu anda İsrail Müzesi'nde görülebilir.[8]

Sanatta Bar Kohba

Bar Kohba, 1883 ve 1885 yılları arasında Abraham Goldfaden tarafından yazılmış Bar Kohba operetinin konusudur. Bar Kohba'yı konu alan bir diğer operet de, Rus Musevisi göçmen bir kompozitör olan Yaacov Bilansky Levanon tarafından 1920'li yıllarda Filistin'de yazılmıştır.

Bar Kohba oyunu

Efsaneye göre, Bar Kohba'nın saltanatı sırasında, bir gün huzuruna dili yarılmış ve elleri kesilmiş yaralı bir adam getirilmiş. Konuşması ya da yazması mümkün olmadığından bunu ona kimin yaptığını da söyleyemiyormuş. Bunun üzerine, Bar Kohba ölmekte olan adamın son anlarında başını sallayarak cevap verebileceği basit sorular sormaya karar vermiş ve sonunda da katiller yakalanmış.

Macaristan'da bu oyun, "Bar Kohba oyunu" olarak adlandırılır ve iki oyuncudan biri, bir kelime ya da nesneyle ortaya çıkar ve diğeri de sadece "evet" ya da "hayır" cevabı verilebilecek sorular sorarak bu nesne ya da kelimeyi tahmin etmeye çalışır. Macarca'daki "kibarkochbázni" fiili, "bilgiyi çok usandırıcı bir şekilde tekrar ele geçirmek" anlamında kullanılan genel bir fiile dönüşmüştür.[9]

İngilizce konuşan ülkelerde bu oyun yirmi soru olarak bilinir.

Kaynakça

  1. ^ The Archaeology of the New Testament, E.M. Blaiklock, Zondervan Publishing House, Grand Rapids MI, page 186
  2. ^ Lehmann, Clayton Miles (Summer 1998). "Palestine: History: 135–337: Syria Palaestina and the Tetrarchy 12 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The On-line Encyclopedia of the Roman Provinces. University of South Dakota. Retrieved 2008-07-06.
  3. ^ Sharon, 1998, p. 4. According to Moshe Sharon: "Eager to obliterate the name of the rebellious Judaea", the Roman authorities renamed it Palaestina or Syria Palaestina.
  4. ^ "Diggers 20 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Time magazine. May 5, 1961. Retrieved 2009-08-20. "The Bar Kochba explorers—160 soldiers, students and kibbutz volunteers—had been led to the desert badlands just west of the Dead Sea by Archaeologist and former General Yigael Yadin. They found a treasure their first day at the diggings. In the same bat-infested, three-chambered Cave of Letters where he had discovered the rebel chieftain's papyri orders just a year ago. Archaeologist Yadin found some 60 more documents in a goatskin and a leather bag."
  5. ^ "Texts on Bar Kochba: Bar Kochba's letters", retrieved 25 May 2007.
  6. ^ "Bar Kokhba", Israel Museum:Jerusalem, retrieved 25 May 2007.
  7. ^ "Bar Kochba üzerine metinler: Bar Kochba'nın mektupları", gözden geçirme tarihi; 25 Mayıs 2007.[1] 20 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ ""Bar Kokhba", İsrail Müzesi:Kudüs, gözden geçirme, 25 Mayıs 2007". 28 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007. 
  9. ^ , kibarkochbázni 19 Ocak 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

  • W. Eck, 'The Bar Kokhba Revolt: the Roman point of view'(Bar Kokhba isyanı; Roma bakış açısıyla), Journal of Roman Studies 89 (1999) 76ff, (İngilizce)
  • David Goodblatt, Avital Pinnick ve Daniel Schwartz: Historical Perspectives: From the Hasmoneans to the Bar Kohkba Revolt In Light of the Dead Sea Scrolls(Tarihi perspektivler; Ölü deniz tomarları ışığında Hasmonean'lardan Bar Kohkba isyanınana): Boston: Brill: 2001: ISBN 90-04-12007-6, (İngilizce)
  • Richard Marks: The Image of Bar Kokhba in Traditional Jewish Literature: False Messiah and National Hero(Geleneksel Yahudi Edebiyatında Bar Kokhba imajı: Sahte mesih ve Ulusal kahraman): University Park: Pennsylvania State University Press: 1994: ISBN 0-271-00939-X, (İngilizce)
  • Leibel Reznick: The Mystery of Bar Kokhba:(Bar Kokhba'nın gizemi) Northvale: J.Aronson: 1996: ISBN 1-56821-502-9, (İngilizce)
  • Peter Schafer: The Bar Kokhba War Reconsidered(Bar Kokhba savaşının yeniden gözden geçirmesi): Tubingen: Mohr: 2003: ISBN 3-16-148076-7, (İngilizce)
  • David Ussishkin: "Archaeological Soundings at, Bar-Kochba's Last Stronghold", (Bar-Kochba'nın Betar'daki son sığınağının Arkeolojik ölçümleri), Tel Aviv. Journal of the Institute of Archaeology of Tel Aviv University 20 (1993) 66ff., (İngilizce)
  • Yigael Yadin: Bar Kokhba: The Rediscovery of the Legendary Hero of the Last Jewish Revolt Against Imperial Rome(Bar Kokhba:İmparatorluk Romasına karşı yapılan son Yahudi isyanının efsanevi kahramanının yeniden keşfi): Londra: Weidenfeld ve Nicolson: 1971: ISBN 0-297-00345-3, (İngilizce)

Dış bağlantılar

Bibliografi

  • W. Eck, 'The Bar Kokhba Revolt: the Roman point of view' in the Journal of Roman Studies 89 (1999) 76ff.
  • David Goodblatt, Avital Pinnick and Daniel Schwartz: Historical Perspectives: From the Hasmoneans to the Bar Kohkba Revolt In Light of the Dead Sea Scrolls: Boston: Brill: 2001: ISBN 90-04-12007-6
  • Richard Marks: The Image of Bar Kokhba in Traditional Jewish Literature: False Messiah and National Hero: University Park: Pennsylvania State University Press: 1994: ISBN 0-271-00939-X
  • Leibel Reznick: The Mystery of Bar Kokhba: Northvale: J.Aronson: 1996: ISBN 1-56821-502-9
  • Peter Schafer: The Bar Kokhba War Reconsidered: Tübingen: Mohr: 2003: ISBN 3-16-148076-7
  • David Ussishkin: "Archaeological Soundings at Betar, Bar-Kochba's Last Stronghold", in: Tel Aviv. Journal of the Institute of Archaeology of Tel Aviv University 20 (1993) 66ff.
  • Yigael Yadin: Bar Kokhba: The Rediscovery of the Legendary Hero of the Last Jewish Revolt Against Imperial Rome: London: Weidenfeld and Nicolson: 1971: ISBN 0-297-00345-3
  • Cave of Letters 17 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on Nova (TV dizisi)
  • The Bar-Kokhba Revolt (132-135 C.E.) 17 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Shira Schoenberg (Jewish Virtual Library)
  • Bar Kochba30 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (livius.org)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arap-İsrail savaşları</span> Arap ülkeleri ve İsrail Devleti arasındaki savaşlar

Arap-İsrail savaşları, Arap Birliği ülkeleri ve İsrail arasındaki politik gerilim ve askeri savaşlar dizisidir. Modern Arap-İsrail savaşlarının kökenleri, 19. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Siyonizm ve Arap milliyetçiliğine dayanır. Yahudiler tarafından tarihi anavatan olarak adlandırılan toprakları, Pan-Arap hareketi, Filistinli Araplara ait olarak görür ve Pan-İslamist bağlamda ise, bu toprakların, Müslümanlara ait olduğuna inanılır. Filistinli Yahudiler ve Araplar arasındaki savaş; 20. yüzyılın başlarındaki Nebi Musa ayaklanması (1920), Jaffa ayaklanması, 1929 yılında Filistin ayaklanması ve 1947 yılında büyük bir sivil savaşa dönüşen ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bütün Arap Ligi ülkelerine sıçrayan Arap başkaldırışıyla ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Mabedi</span> antik Yeruşalimdeki bir mabet

Süleyman'ın Mabedi veya Birinci Mabet,, günümüzde Kudüs'ün Eski Şehri'deki Tapınak Dağı'nda MÖ 964'te yapımına başlanmış ve MÖ 957'de bitirilmiş devasa bir Yahudi mabediydi. Adını bizzat yapım emrini veren Yehuda ve İsrail Krallığı kralı Süleyman'dan almıştır. Fakat bu mabede Yahudiler tarafınca Süleyman'ın Mabedi değil, "Mukaddes Ev" anlamına gelen Beit HaMiqdaş denir.

<span class="mw-page-title-main">Josephus</span> MS 1. yüzyılda yaşamış Yahudi tarihçi

Titus Flavius Josephus veya doğum ismiyle Yosef ben Matityahu, Kudüs'te dünyaya gelmiş ve Roma İmparatorluğu'nda, tarih alanında önemli bir etki yaratmış Yahudi tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiye (eyalet)</span>

Yahudiye Eyaleti, Yahudiye, Samarya ve Edom bölgelerinin tümüne yayılmış ve Yahudilerin yaşadığı bir Roma eyaletiydi. Adını Herod Archelaus'un Yahudiye Tetrarşisinden almıştır, ancak bu Roma eyaleti çok daha geniş bir bölgeyi kapsıyordu. "Yahudiye" ismi, MÖ 6'ncı yüzyıldaki Yehuda Krallığı'ndan gelmiştir. Yahudilerin, bağımsızlık uğruna Romalılara karşı gerçekleştirdikleri Bar Kohba İsyanı'nından sonra ismi "Suriye Filistini" olarak değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük İsyan</span>

Büyük İsyan veya Birinci Yahudi-Roma Savaşı, Yahudiler tarafından Roma İmparatorluğu'na karşı yapılan üç büyük isyanın ilkidir. Yahudi yerleşim yerlerinin yok edilmesine, halkının yerinden edilmesine, toprağın Roma askeri kullanımı için tahsis edilmesine, Kudüs Tapınağı ve yönetiminin tahrip edilmesine yol açan, milattan sonra gerçekleşen ilk büyük savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Bar Kohba İsyanı</span>

Bar Kohba Ayaklanması (132-136), Yahudiye topraklarında Roma İmparatorluğu'na karşı yapılmış üçüncü büyük ayaklanması ve Yahudi-Roma savaşlarının sonuncusudur. Bu ayaklanma ayrıca İkinci Yahudi-Roma savaşı, İkinci Yahudi ayaklanması, 115-117 yılları arasında gerçekleşen Kitos Savaşı dikkate alındığında Üçüncü Yahudi-Roma savaşı veya Üçüncü Yahudi ayaklanması olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi tarihi</span> Geçmiş

Yahudi tarihi, Yahudi halkının, inancının ve kültürünün tarihidir. Yahudi tarihi yaklaşık altı bin yıllık bir süreyi ve yüzlerce farklı topluluğu kapsadığından, burada ancak genel bir şekilde ele alınabilmektedir. Aşağıda sıralanan ana maddelerde ve bu maddede belirtilen her ülkedeki Yahudi topluluklarının ayrı tarihlerine ek bilgiye ulaşılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi-Roma savaşları</span>

Yahudi–Roma savaşları, Birinci Yahudi-Roma savaşı (67–73) diye de tanımlanır. İbranice: המרד הגדול, ha-Mered Ha-Gadol), Yahudiye eyaletindeki Yahudilerin Roma İmparatorluğu'na karşı gerçekleştirdiği üç isyandan birincisidir. Kitos Savaşı - 115-117 Yahudi-Roma savaşlarının ikincisine verilen isimdir. Sirenayka, Kıbrıs, Mezopotamya ve Mısır'da diaspora Yahudileri tarafından başlatılıp kontrolden çıkan bu ayaklanmada genel çapta Roma vatandaşları ve Yahudi asileri katledilmiştir. İkinci Yahudi-Roma savaşı, 132-136 arası gerçekleşen Bar Kohba İsyanı'dır. Bu ayaklanma, Yahudiye topraklarında Roma İmparatorluğu'na karşı yapılmış Yahudilerin üçüncü büyük ayaklanması ve Yahudi-Roma savaşları'nın sonuncusudur. Dönemin Yahudilerince "mesihvari özellikleri bulunan" Şimon Bar Kohba bu ayaklanmanın lideriydi. Ayaklanma sonucunda Yahudiye'nin bazı bölümlerinde iki yıl süreyle bağımsız bir ülke kurulması başarılmasına rağmen en nihayetinde Roma 12 birlikli ana ve yedek ordularıyla bu devleti yıktı. Roma, Yahudilerin Kudüs'e girmesini yasakladı.

Av İbrani takvimine göre resmi yılın on birinci ayıdır ve dini yılın beşinci ayıdır. 30 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Temmuz-Ağustos aylarına düşer. İsmini Babilceden alan bu ay Tora'da adı geçmeyen tek aydır; Talmud'da ise 3.yy'dan sonraki yazılarda görülür.

Libya'daki Yahudilerin tarihi MÖ 3. yüzyıldan beri Yunan hakimiyeti altındaki Sirenayka'da Yahudilerin varlığı bilinmektedir. II.Dünya Savaşı sırasında Yahudi nüfusu Faşist rejimli İtalya'nın antisemitik kanunlarına ve Alman birliklerince sürülmelere maruz kalmıştır. Savaş sonrası anti-Yahudi saldırılar yüzünden birçok Yahudi başta İsrail olmak üzere başka ülkelere göç etti. 1969'da başa Muammer Kaddafi'nin geçmesiyle Yahudiler için yaşam daha da zorlaşınca geriye kalan bütün Yahudiler de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Libya'daki son Yahudi Rina Debach ülkeyi 2003'te terk etti.

<span class="mw-page-title-main">Makkabiler</span> Yahudiyenin kontrolünü ele geçiren Yahudi asi savaşçı grubu

Makkabiler, Selevkos İmparatorluğu'na bağlı uydu devlet olan Yahudiye'nin kontrolünü eline geçiren Yahudi asi ordusudur. MÖ 164 ila MÖ 63 yılları arasında Haşmonayim hanedanlığı olarak Yahudilik dinini tekrar hayata geçirip İsrail Diyarının sınırlarını genişletti ve Helenizmin etkisini azalttı.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi diasporası</span> İsrail diyarı dışında yaşayan Yahudiler

Yahudi diasporası, günümüz Yahudilerinin ataları olan inançlı İbranilerin anavatanı Kenan topraklarından zorla çıkartılıp, dünyanın diğer bölgelerine zorunlu göçe mecbur bırakılmaları ile başlayan, Yahudilerin 'İsrail Diyarı' dışındaki oluşumu. Modern İbranicede "dağınık" anlamına gelen Tefutzot (תפוצות) kelimesi Alman asıllı Amerikan akademisyen Simon Rawidowicz tarafından 1930'larda kullanılmaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kiştuş Savaşı</span>

Kiştuş Savaşı (115-117) Yahudi-Roma savaşlarının ikincisine verilen isimdir. Sirenayka, Kıbrıs, Mezopotamya ve Mısır'da diaspora Yahudileri tarafından başlatılıp kontrolden çıkan bu ayaklanmada genel çapta Roma vatandaşları ve Yahudi asileri katledilmiştir. Ayaklanma en sonunda, savaşa adını veren Lusius Quietus komutanlığındaki Roma lejyoner kuvvetlerince bastırıldı; Quietus adı zamanla bozulup "Kitos" halini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Aliyah</span> Yahudilerin diasporadan İsrail topraklarına göç etmesi

Aliyah, Yahudilerin diasporadan İsrail topraklarına göç etmesini ifade eden terim. Ayrıca "yukarı çıkma" olarak tanımlanan ve "İsrail topraklarına geçerek Aliyah yapma" olarak tanımlanan durum, Siyonizm'in temel ilkelerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">1936-39 Arap ayaklanmaları</span> 01

1936-39 Arap ayaklanmaları veya Büyük ayaklanma, Filistin Mandası'ndaki Filistinli Arapların İngilizlerin manda idaresine karşı Arap bağımsızlığı ve açık uçlu Yahudi göç ve toprak alımları yoluyla Yahudi ülkesi oluşturulması politikalarının sona ermesi hedefiyle gerçekleşmiş geniş ölçekli ayaklanmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiye</span> Antik İsrail ve Filistinde bir bölge

Yahudiye veya Yehud, İbranice Kutsal Kitap'ta bahsedilen, Filistin bölgesinin güneyinde yer alan tarihi İbrani ve İsrailli dağlık bölgesi ve bu bölgede daha sonra kurulmuş bazı devletlerin ismi. Bölgenin adı, İbrani din büyüğü Yakup'un oğlu olan Yehuda'nın adından gelmektedir ve Eski Ahit'de Yehuda'nın neslinin İsrailoğlu Yehuda kabilesi ve ilgili Yehuda Krallığı'nı oluşturduğundan bahsedilmektedir. Bölgenin adı sırasıyla Babil, Fars, Helen ve Roma, Haşmonayim, Hirodes ve tekrar Roma kontrolü altında korunmuştur.

Aelia Capitolina, MS 70 kuşatmasından sonra neredeyse tamamen yerle bir edilen Kudüs'te,İmparator Hadrian'ın MS 129/130'da Yahuda'ya yaptığı yolculuk sırasında onun tarafından kurulan bir Roma kolonisiydi. Aelia Capitolina'nın kuruluşu ve eski Yahudi tapınağının bulunduğu yere Jüpiter Tapınağının inşası MS 132'de Bar Kokhba isyanının patlak vermesinin nedenlerinden biri olabilir. Aelia Capitolina, Geç Antik Dönem'e kadar koloninin resmi adı olarak kullanıldı ve Arap egemenliği döneminde de ismin "İliya" ya çevrilen Aelia kısmı da Emevi Halifeliği tarafından kullanıldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.