İçeriğe atla

Silvan

Silvan
Silvan
Silvan
Diyarbakır'ın idari bölümleri
Diyarbakır'ın idari bölümleri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlDiyarbakır
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamHasan Uğuz[1]
 • Belediye başkanıSevim Biçici (DEM Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1.373 km²
Rakım840 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam86.672
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu21640
İl alan kodu0412
İl plaka kodu21

Silvan, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Diyarbakır'ın ilçelerinden biridir. İlçe nüfusu 87.639 kişidir.[2] Silvan Kalesi, Malabadi köprüsü, Hasuni Mağara Şehri, Selahaddin-i Eyyubi Cami, Zembilfroş Burcu, Eyyubi Kot Minare, Behlül Bey Cami, eski Keldani Kilisesi (Belediye Camii), müze ve tarihi konaklar ile Boşat Kalesi bu ilçede bulunmaktadır.[3]

Coğrafya

Arazi yapısı

Silvan ilçesi batısında Diyarbakır merkez ilçe ve Hazro; kuzeyinde Lice ve Kulp ilçeleri; doğusunda Batman ili, güneyinde Bismil ilçesi ile komşudur. Diyarbakır’a 82 km uzaklıktadır. Düz bir arazi yapısına sahip gibi görünse de dağlık alanları da mevcuttur. Keskin kayalıklara sahiptir. Yüzölçümü 1.373 km'dir. Arazi genellikle engebelidir. 1500 metreyi bulan Albat Dağları Silvan'ın ardı sıra uzanır ve ova boyunca ilçeyi doğudan batıya keser. Meyyafarikîn, Meyafarakini, Marturupolis, Justinianopolis, Farikin, Farkin, Farqin, Silivan, Silivê ve Silvan ilçenin eski isimleridir.

İklim

Silvan'da karasal iklim egemendir. Yazları çok sıcak geçer. Ama, kış soğukları Doğu Anadolu Bölgesi'nde olduğu kadar şiddetli değildir. Bugüne değin ölçülen en yüksek sıcaklık 46,2° ile 21 Temmuz 1937'de, en düşük sıcaklık ise -24,2° ile 11 Ocak 1933'te yaşanmıştır. 496 milimetre olan yıllık ortalama yağış tutarının ancak yaklaşık %2'si yaz aylarında düşer. Yıllık yağış tutarı Silvan'da 729 mm dir. Silvan'daki barajdan dolayı nem biraz da olsa artış göstermektedir. Ortalama nem, en çok Aralık ve Ocak aylarında ölçülür. Bu aylarda nem miktarı %77'ye çıkar. Temmuz-Ağustos aylarında ise nisbi nem değerleri %20'ye düşmektedir.

Bitki örtüsü

Doğal bitki örtüsünü genellikle otsu bitkilerin ağır bastığı bozkır bitkileri oluşturur. Bunlar ilkbaharda kısa süre içinde yeşerip çiçeklenir, fakat yağışların kesilmesiyle birlikte, yaz başında kururlar. Orman bakımından çok yoksul olan dağlarında yer yer meşe topluluklarına rastlanır ve ormanların oranı, ilçenin toplam yüzeyinin onda birini bile bulmaz.

Hidrografyası

Silvan'dan bir görünüm (Haziran 2010)

İlçe sınırlarında 'Ambar' çayı bulunmaktadır. Malabadi Köprüsü, Silvan ilçe sınırlarında olup Silvan'ın tarih envanterine kayıtlıdır. Silvan merkezde bulunan Farkin Suyu, Kaniya Navin gibi doğal kaynak suları da ilçenin su ihtiyacını karşılamaktadır.

Tarihçe

Büyük Dikran tarafından kurulan, Ermenistan Krallığın MÖ 70. yüzyılda başkenti Tigranakert olarak olduğu savunulursa da bu bilgi spekülatif niteliktedir.[4]

Kasabanın kadim adı olan Miyafarkīn veya Meyyâfârikīn (ميّافارقين), Süryanice "sınır suyu" veya "ayrım suyu" anlamındadır. İslâm kaynaklarında adı Mâfârkīn, Mefârkīn ve Fârkīn şeklinde de geçen şehir, Ortaçağ Süryanice’sinde Mīpherkét, Mufargin, Ermenicede Nprkert, Grekçe’de Martyropolis (şehidler şehri) adlarıyla tanınır. Yâkūt el-Hamavî’ye göre (Mu'cemü’l-büldân, V, 274) eski adı Merdûr-Sâlâ’dır (şehidler şehri).[5]

Silvan adı eskiden Miyafarkin'de hüküm süren Süleymanî (Silivânî) Kürt beyleri sülalesinin adından gelir. Süleyman adının Kürtçe telaffuzundan ibarettir. Esasen kasabanın değil, merkezi burada olan beyliğin ve idari birimin adıdır. Bitlisli Şeref Han'ın Şerefname'sinin İkinci Safha, Dokuzuncu Bab'ında 16. yüzyılda Miyafarkin beyi olan Behlül, Emîrxan ve Ömer beylerin soyu, son Emevi Halifesi II. Mervan çağında oluşan Süleymanî aşiretler birliğine dayandırılır.

Silvan 10 ve 11. Yüzyıllarda Mervânîler’in başkenti olmuştur. Mervânîler 978 yılında Silvan'da Bâd b. Dostık tarafından kuruldu. Silvan’ı başkent olarak kullanan Mervanilerin kuruluşundan yıkılmasına kadar 6 hükûmdar hükûm sürdü. Mervanilerin son hükümdarı ise Cizre’de hayatını kaybeden Nasirudewle Mensur’du. Mervânîler’in son hükümdarı Nasırüddevle Mansur’un kabri 2020 yılında Diyarbakır’ın Sur ilçesi İçkale mevkiinde bulunmuştur. Diyarbakır Silvan ve Muş yöresinde varlığını sürdürmekte olan Badıkan Aşireti’nin kökleri Mervânîler’in kurucusu olan (Bad)’a dayanmaktadır. Silvan'da bulunan Malabadi Köprüsü adını (Bad)’dan almaktadır. Malabadi Kürtçe’de "Bad’ın evi" anlamına gelmektedir.[6][7][8][9][10]

Ekonomi

Sanayi

Silvan'da bir adet orta ölçekli sanayi sitesi vardır. Burada yoğun olarak hurdacılık faaliyetleri sürdürülmektedir.

Ekonomik coğrafya özellikleri

Sosyo-ekonomik birçok nedenden dolayı tarımla iştigal eden Silvan nüfusu %65’lerden aşağıya hızla düşmektedir. İlçede tarıma uygun arazilerin %85’i ekilmektedir. Bu da toplam arazimizin % 45’ne tekabül eder. Silvan’ın ormanlık alan ortalaması %23'tür ve Ülke ortalaması olan %26’ya yakındır. Bu ormanların büyük bölümü planlara göre bozuk baltalık ormanlardır. Buna rağmen ormana dayalı sanayisi yoktur.

Tarımsal faaliyetleri

Yer şekilleri engebeli olduğundan tarımda makine kullanımı fazla gelişmemiştir. Çok verimli toprakları olmasına rağmen sulanılabilen toprak oranı çok azdır. Tarımsal ürünlerimiz tütün, buğday, nohut, pamuk yetiştirilir. Son yıllarda mısır üretimi çok yüksek bir hızla artmaktadır.

Yağlı tohumlu bitkilerden soya ayçiçeği ve mısır İlimiz koşullarında yetiştirilebilirliği olmakla beraber son derece sınırlı üretim yapılmaktadır. Ayçiçeği ekim alanı 11.000 dekar soya ise yaklaşık 1.000 dekar civarındadır.[11]

Hayvancılık faaliyetleri

Hayvancılık faaliyetleri tarıma dayalıdır. İlçede küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık görülür. Hayvancılık çok yoğun bir şekilde yapılmasa da küçük baş hayvancılık şu an için köylerde devamlılığını sürdürmektedir. Genelde kırsal kesimlerde ve şehir merkezinin uç noktalarında görülür.

Nüfus

Diyarbakır'ın en çok nüfus barındıran ilçelerindendir. Silvan eskiden Diyarbakır'ın kırsal nüfusu şehirli nüfustan fazla olan tek ilçesiydi fakat artık kent nüfusu kırsal nüfusu geçmiştir. Zaten Büyükşehirler yasasıyla Diyarbakır'da artık resmen köy diye bir yer kalmamış ve her yer mahalle olmuştur. Bu uygulamanın doğruluğu tartışmalı bir husustur. İlçede köyler yol boyunda ve ilçenin orta kesiminde toplanmıştır. 100 km²'ye ortalama 5 köy düşer. İlçede nüfus yoğunluğu 70 kişi/km'dir. Ortalama mahalle nüfusu 712'dir. Silvan’ın nüfusu son sayımda 87.639 kişi gösteriyor.

Silvan sosyo yapı bakımından Kurmançlardan[12] oluşmaktadır.

Yıl Toplam ŞehirKır
1927[13]26.6922.60524.087
1935[14]29.6172.71326.904
1940[15]28.4353.11825.317
1945[16]26.8263.15523.671
1950[17]33.2454.25428.991
1955[18][a]28.5845.71522.869
1960[19]32.8316.49226.339
1965[20]42.78512.15830.627
1970[21]52.19618.59233.604
1975[22]68.14329.59938.544
1980[23]82.69943.62439.075
1985[24]90.80845.82544.983
1990[25]109.95359.86550.088
2000[26]116.29864.13652.162
2007[27]87.85147.10540.746
2008[28]86.25642.73643.520
2009[29]84.80741.48443.323
2010[30]84.84241.45143.391
2011[31]85.56142.69442.867
2012[32]86.45043.67642.774
2013[33]86.09386.093veri yok
2014[34]86.63386.633veri yok
2015[35]84.84184.841veri yok
2016[35]84.48584.485veri yok
2017[35]85.25685.256veri yok
2018[35]86.67286.672veri yok
2019[35]86.73686.736veri yok
2020[35]87.63987.639veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Kültür

Kültürel faaliyetler

Her yıl Hicri takvimde 1 Mayıs'a denk gelen gün(Miladi takvim: 14 Mayıs), baharın gelişi anlamına gelen Seregulan kutlanır. Burada tüm halk piknik yapar konserler olur. Bir de Silvan'daki bir aşirete özgü olmasına rağmen daha sonra tüm Silvanlıların coşkuyla kutladığı geleneksel Murat şenlikleri Kumgölü'nde kutlanır.

Meskenleri

Evler genelde siyah taş denilen çok sağlam kesme taşlardan veya modern yapı malzemelerinden yapılmıştır. Damları da betonarmeden yapılmış olup taş dokusuyla uyum göstermiştir. Bazı evlerde ise alt katta yazın serin olan oturma salonları hala revaçtadır. Yeni yapılan binalar artık taş olmaktan çıkmış yeni modern araçlarla yapılıyor. Dağ köylerindeki muazzam taş işçiliği birbiriyle adeta yarışırcasına ermeni ustalarının ellerinden çıkan birer sanat eseri gibi bugun bile tüm ihtişamıyla zamana meydan okurcasına dimdik ayakta duruyor. Pencereler genelde geniş olup süslemeler barındırıyor. Ova köylerinde haberleşme amaçlı kullanılmak üzere insan gücü ile toprak taşınarak oluşturulan yüksek tepeler tüm havzayı birbirine bağlayarak iletişim sağlayan doğal bir ağ oluşturmuştur.

Malabadi Köprüsü

Malabadî Köprüsü

Malabadi Köprüsü Silvan-Bitlis karayolu üzerinde, Silvan'a 18 km. mesafededir. Mervani Kürt beyliğinin kurucusu Bad (Ebû Şücâ Abdullah Hüseyin) tarafından 997 yılından önce yaptırılan köprü, Artuklular döneminde 1147 yılında Timurtaş bin İlgazi bin Artuk tarafından onarılmıştır. Malabadi adı Kürtçe "Bad Hanedanı" anlamına gelir.

Köprünün eni 7 metre, uzunluğu 150 metredir. Yüksekliği, su seviyesinden kilit taşına değin 19 metredir. Renkli taşlarla inşa edilmiş, onarımlarla günümüze kadar ulaşmıştır.

Kemerin her iki yanında köprü nöbetçileri için iki oda bulunmaktadır.

Her biri başka uzunluklarda ve kırık hatlar halinde üç bölümden oluşan köprü, doğu ve batıda hafif eğimlerle yollara bağlanmıştır. Orta bölüm kayalıklar üzerine oturtulmuş bir kitle halindedir. Burada sivri şekilde ve 38.60 m açıklıkta çok büyük bir kemer ile sepet kulpu şeklinde, 3 m açıklıkta küçük bir kemer vardır. Üçüncü bölüm fark edilir derecede birinci kısma paralel bir durum arz eder.

Burada sivri kemerli iki açıklık ve ayrıca yola bağlanan yer yakınında da bir açılık görülür. Böylece köprü, biri çok büyük olmak üzere beş gözlüdür. Köprünün boyu 150 m, eni 7 m, yüksekliği ise alçak su seviyesinden kilit taşına kadar 19 m'dir. köprü renkli taşlarla inşa olunmuştur. Büyük kemerin iki tarafında 4.5-5.3 m ölçüde, iki hafif kemerli odacıklar, büyük kemerin üstü ortasında, gelip geçişin kontrol edildiği 5 m genişlikte kâgir bir kapı ve bunun iki tarafında da ayrıca iki kapı vardır. Bunlardan Batman tarafındaki kalmış, diğeri yıkılmıştır. Bunların sol taraflarından birer merdivenle odacıklara inilir. Bu odalar yüksek tavanlı ve tuğla örtülüdür. Pencereleri geniş ve büyüktür.

Evliya Çelebi köprüyü şu şekilde tanıtmaktadır: “Köprünün iki tarafında kale kapıları gibi demir kapıları vardır. Bu kapıların içinde, sağ ve solda köprünün temeli beraberliğinde, kemerin altında hanlar vardır ki gelip geçen, sağdan ve soldan geldikleri vakit misafir olurlar. Köprünün kemeri altında birçok odalar vardır. Demir pencereler şahneşinlerine misafirler oturup, kemerin karşı tarafındaki adamlarla kimi sohbet eder, kimi ağ ve oltalarla balık avlarlar. Bu köprünün sağ ve solunda da nice pencereli odalar vardır. Köprünün sağ ve solundaki bütün korkuluklar Nehcivan çeliğindendir. Ama demirci ustası da var kudretini sarf ederek bir türlü sanatlı kafesli korkuluklar yapmış ve doğrusu elinin ustalığını göstermiştir. Doğrusu, üstad mühendis var kuvvetini sarfederek bu köprüde öyle sanatlar göstermiştir ki, bu işçiliği geçmiş mimarlardan hiç birisi göstermemiştir.

Albert Gabriel de köprü içine şöyle demektedir: “Modern statik hesabının olmadığı devirde bu açıklıkta o zaman için böyle bir eser hayranlık ve takdiri muciptir. Ayasofya’nın kubbesi köprünün altına rahatlıkla girer. Balkanlarda, Türkiye’de, Orta Doğu’da bu açıklıkta, bu yaşta köprü yoktur.”

Hasuni Mağaraları

Diyarbakır Silvan ilçesinin 7 km doğusunda bulunan Hasuni Mağaraları, Diyarbakır-Bitlis karayolunun kuzeyindeki tepelik alanda bulunmaktadır. Anadolu’nun en eski mağara yerleşim yerlerinden biri olan Hasuni Mağaraları, Prof. Dr. İ. Kılıç Kökten tarafından araştırılmıştır. Aynı zamanda Prof.Dr.Kılıç Kökten Diyarbakır çevresinde 1.161’i yapay, 2.418’i doğal olmak üzere toplam 3.579 mağara ve kaya sığınağını tespit etmiştir.

Hasuni Mağaraları, Mezolitik dönemde ilk defa yerleşime sahne olmuş, daha sonra Hristiyanlığın ilk yıllarında ve Orta Çağ'da da yerleşim özelliğini sürdürmüştür. Bu mağaraların aralarındaki kayalar düzleştirilerek yollar ve merdivenler yapılmıştır. Ayrıca sarnıçlar, su havuzları, kaya kiliseleri ile atölye gibi yapılarla da burada yaşayanların sosyal yaşamları kolaylaştırılmıştır.

Hasuni Mağaraları, Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulunca koruma altına alınmıştır.

Temtemburg Mağaraları

Tem-temburg ilçemize sırt olmuş Albat dağlarını, yaran boşat yolunun sağında ve solunda bulunan üç mağara niteliğinde ve her mağara birer odadan oluşmaktadır. Harbat dağına oyularak oluşturulan mağaraların hangi tarihte yapıldığı ve adının nereden geldiği bilinmemektedir. Mağaralardan büyük olanının içinde yatak niteliğinde iki yükselti vardır. Mağaraların yolları dağa işlenmiş merdivenlerden ibarettir.

Boşat Kalesi

Boşat Kalesi, Silvan'ın kuzeyinde bulunmaktadır. Birçok tarihi eserlere sahip bir bölgedir. Eski dönemlerde Zindan olarak kullanılmıştır. Az sayıda insanla bile savunulabilir ama fetih edilmesi hükümdarlığı döneminde Boşat kalesinde ilk hükümdarı 1. Ardişir dönemine ait bir figür bulunmaktadır. Tek parça kaya üzerinde inşa edilmiştir.

Kırık Minare

Silvan şehrinin 400-500 metre güneydoğusunda bulunan bu minare Eyyubilerden kalmadır. Üç kardeş tarafından yaptırılan bu minare 5 katlıdır. Eskiden rasathane olarak da kullanılmıştır. Ayrıca eskiden kilise çanının bulunduğu yermiş. Kırık Minare denilmesinin nedeni, söylentilere göre beş kattan daha fazla olduğu ve yıkıldığıdır. Fakat şu anki son katının restorasyon yapılmasından dolayı kırık olduğu anlaşılmamaktadır.

Aslanlı Burç

Kare planlı burcun ön yüzündeki kitabenin üzerinde; bir gül bezeğinin iki kenarında karşılıklı duran aslan kabartmaları yer almaktadır. Kitabeyi Eyyubi sultanlarından Melik Evhad Eyyub tarafından yaptırılmıştır.

Eğitim durumu

İlçede 5 lise ve 13 ilköğretim okulu vardı son yıllarda kurulan Anadolu ve Anadolu öğretmen lisesi ile lise sayısı 7'ye çıktı. İlçe'de 3 tane anaokulu, 3 tane de dershane bulunmaktadır. Ayrıca bir de özel kolej bulunmaktadır. ÖSS de başarı oranı %5,5 tir. Okul Öncesi Eğitimde Okullaşma Oranı %18, İlköğretimde Okullaşma Oranı %96, Ortaöğretimde Okullaşma Oranı %50, Mesleki ve Teknik Liseler Okullaşma Oranı %4 dür. Okur Yazar Oranı %79,57 (Türkiye %87,3) (erkek %87, Türkiye %94), (Kadın %77, Türkiye %81)'dir. Ortalama Sınıf Mevcudu İlköğretimde 51 (Türkiye 38), ortaöğretimde 47 (Türkiye 32)'dir.

Yerel yönetim

31 Mart 2024'da gerçekleşen yerel seçimlerde DEM Parti adayı Sevim Biçici %70.70 oy oranıyla belediye başkanı olarak seçilmiştir.

Notlar

  1. ^ Hazro ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2022. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021. 
  5. ^ "MEYYÂFÂRİKĪN". TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. Erişim tarihi: 14 Haziran 2017. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  11. ^ "Diyarbakır'da Tarım Yapmak İçin 10 Neden" (PDF). 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 
  12. ^ Reşat Kasaba, The Cambridge History of Turkey: Volume 4, Turkey in the Modern World, Cambridge University Press, 2008, ISBN 978-0-521-62096-3, p. 348.
  13. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  14. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  16. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  17. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  18. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  19. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  20. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  30. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  31. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  33. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  34. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  35. ^ a b c d e f

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır</span> Diyarbakır ilinin merkezi olan şehir

Diyarbakır, Türkiye'nin Diyarbakır ilinin merkezi olan şehirdir. Üzerinde tarihî Diyarbakır Kalesi'nin bulunduğu Dicle Nehri kıyısında yüksek bir plato çevresinde yer alan şehir, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin yüzölçümü bakımından Şanlıurfa'dan sonraki ikinci büyük şehridir. Yaklaşık 1,8 milyon nüfusuyla da ülkenin en kalabalık 12. şehridir. Karasal iklimin hâkim olduğu şehirde yazlar son derece sıcak ve kurak geçerken, kışlar ise soğuk, sert ve yağışlı geçer. Diyarbakır, yaklaşık 12.000 yıllık tarihî bir geçmişe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Hazro</span> Rümeysa günelin yaşadığı ilçe olarakta tarihte geçer

Hazro, Diyarbakır'ın kuzeydoğusunda bulunan ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Kemer, Antalya</span> Antalya ilçesi

Kemer, Akdeniz kıyısında, Antalya'ya 32 kilometre uzaklıkta olan bir ilçesidir. 1980'li yılların başına kadar küçük bir köy iken son 20 sene içinde açılan tesislerle Türk turizminin en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Önce köy, sonra 30 Aralık 1985'te belediye statüsü alarak kasaba olduktan sonra 13 Eylül 1991 yılında da ilçe statüsünü kazanmıştır. 2022 sonu itibarıyla nüfusu 49.383'tür.

<span class="mw-page-title-main">Diyadin</span> Ağrı ilinin bir ilçesi

Diyadin, Ağrı ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bismil</span> Diyarbakırın ilçesi

Bismil, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. Bismil 2023 yılı itibari ile nüfus bakımından Diyarbakır ilinin en kalabalık beşinci ilçesidir

<span class="mw-page-title-main">Çermik</span> Diyarbakır ilçesi

Çermik, Diyarbakır ilinin kuzeybatısında bulunan bir ilçedir. İlçe, Doğu Anadolu Bölgesi' nin Yukarı Fırat Bölümü'nde bulunmaktadır. Ayrıca Diyarbakır' ın Fırat Havza' sında bulunan iki ilçesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Dicle, Diyarbakır</span> Diyarbakırın ilçesi

Dicle, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Eğil</span> Diyarbakır ilinin ilçesi

Eğil, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. Diyarbakır il merkezine 52 kilometre uzaklıktadır. Dicle Nehrine paralel bir tepe üzerinde inşa edilmiş olan ilçe 4 mahalleden meydana gelmektedir. Bunlar Gündoğuran Mahallesi, Yenişehir Mahallesi, Dere Mahallesi ve Kale Mahallesi'dir. İlçenin diğer birkaç mahallesi yapılan Dicle Barajı ile sular altında kalmıştır. İlçede 20 mezra, 26 köy vardır. İlçeye bağlı toprakların oluşturduğu yüzölçümü 450 kilometrekaredir. İlçenin kuzey komşusu Dicle İlçesi, batı komşusu Ergani İlçesi, doğu komşusu Hani İlçesi, güney komşusu Diyarbakır il merkezidir. 2020 yılı adrese dayalı nüfus sayımı ve kayıt veri tabanına göre ilçede 22.381 kişi yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ergani</span> Diyarbakırın bir ilçesi

Ergani ya da eski adıyla Osmaniye Diyarbakır ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hani</span> Diyarbakırın bir ilçesi

Hani, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. İlçenin eski ismi Henı'dır. Henı Zazacada Çeşme demektir. Hani Zazaların eski yerleşim yerlerindendir. İnanç bakımından İslamiyetin izleri belirgin bir şekilde görülür. Hani'nin en büyük ziyaretleri olan, Salıkaf, Cafer-i Tayyar Yatırı ve Seyyid Bedrettin ve Dımıştad yatırı'nın Sünni İslam'ın bölgeye gelmeden öncesi olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kocaköy</span>

Kocaköy, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kulp</span> Diyarbakırın bir ilçesi.

Kulp, Diyarbakır iline bağlı bir ilçedir. Yüzölçümü 1.601 km²'dir. Nüfusu 2020 yılı itibarıyla 35.449'dur. Diyarbakır'a uzaklığı 135 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Lice</span> Diyarbakırın ilçesi

Lice, Diyarbakır iline bağlı bir ilçedir. Diyarbakır'ın kuzeydoğusunda yer almaktadır.

Hadim (telâffuz:Hâdim), Konya ilinin 31 ilçesinden biri. Konya'nın güneyinde yer alan ilçe; güneyde Taşkent, kuzeyde Bozkır ilçeleriyle doğuda Karaman ve batıda Antalya ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Mazıdağı</span> Mardinin ilçesi

Mazıdağı Mardin'in bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Siverek</span> Şanlıurfanın ilçesi

Siverek Şanlıurfa'nın bir ilçesidir. 4.314 km²'lik yüzölçümü ile Türkiye'nin en büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çatak</span> Van ilçesi

Çatak, Van ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çınar, Diyarbakır</span> Diyarbakırda bir ilçe

Çınar, Diyarbakır ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır'ın ilçeleri</span> Türkiyede bir il

Diyarbakır ilinde bulunan ilçeler şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Burdur'un ilçeleri</span> Vikimedya liste maddesi

Burdur ilinin ilçeleri,