Silivri

Silivri
İlçe
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	İstanbul
Coğrafi bölge	Marmara Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Tolga Toğan
• Belediye başkanı	Bora Balcıoğlu (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	893 km²
Rakım	10 m
Nüfus
• Kır	-
• Şehir	200.215
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	212
İl plaka kodu	34
Resmî site Silivri Belediyesi Silivri Kaymakamlığı

Silivri, Marmara Bölgesi'nde bulunan İstanbul iline bağlı bir ilçe, İstanbul il merkezinin 69 kilometre batısında, D-100 (eski E-5) kara yolu üzerinde bulunan bir sahil şehri.

Eski Yunanca Selymbria veya Selybria (Yunanca:Σηλυ(μ)βρία) Silivri, tarihsel önemini doğal limanına ve önemli ticari yollar üzerindeki konumuna borçluydu. Körfezin doğusundaki 56 m yüksekliğindeki dik bir tepede kurulmuş Megara kolonisiydi ancak kazılar bunun bir Yunan kolonisi olmadan önce Trakya yerleşimi olduğunu gösterir.

Strabon'a göre şehrin adı şehrin mitolojik kurucusu Selus'un ismi ile Strabon'un Trak dilinde polis "bria" için kullanıldığını düşündüğü kelimenin birleşiminden oluşuyor. Ancak bu polis^[3] anlamına gelmiyordu ve başka bir anlamı vardı.

Selymbria, doktor Herodicus'un doğum yeridir ve MÖ 351'de Atinalı'ların müttefikiydi. MÖ 2. yüzyılın ikinci yarısına kadar özerkliğini koruyabilen kent, komşuları Bizantion ve Perinthos'un güçlenmesiyle sonraki yüzyıllarda onların kontrolüne geçti. Yerleşim, Roma İmparatorluğu'nun yönetimi altında bir köye dönüştü. 5. yüzyılın başlarında, Bizans imparatoru Arcadius'un (377-408) hükümdarlığı sırasında, karısı Aelia Eudoksia'dan sonra kentin adı resmi olarak Yunanca Eudoxiopolis (Εὐδοξιόπολις) olarak değiştirildi ancak bu isim devam etmedi. MS 805'te Bulgar Han Krum kasabayı yağmaladı.

9. yüzyılın sonlarında, Bizans İmparatorluğu'nun Sarazen korsanlarları ve Ruslar'ın saldırılarına maruz kaldığı dönemde İmparator III. Mihail, kalıntıları hala ayakta olan tepenin üzerine bir kale inşa etti.

Dördüncü Haçlı Seferi ve 1204'te Konstantinopolis'in Latin İmparatorluğu eline geçmesiyle, kale hızla art arda Latin İmparatorluğu, Bulgarlar ve yeniden Latin'lerin eline geçti ve nihayet 1247'de 1261'de Konstantinopolis'i yeniden ele geçirip imparatorluğu yeniden kurmayı başaran Bizans halefi İznik İmparatorluğu tarafından ele geçirildi.

1346'da Osmanlılar, İmparator VI. İoannis (1292–1383) tahtından hak iddia edenlerle müttefik oldu ve onlara rakibi V. İoannis (1332–1391) karşısında yardım ettiler. Aynı yıl Sultan Orhan Gazi, Selymbria'da VI. İoannis'in kızı Theodora ile evlendi.

1399'da Selymbria, Avrupa'da Konstantinopolis'i kara yoluyla tamamen kuşatmalarını işaret ederek Osmanlıların eline geçti. Pek çok çağdaş gözlemci, o andan itibaren Osmanlıların Bizans başkentini almasının an meselesi olduğuna inanıyordu. Ancak Osmanlılar Timur'a karşı feci bir yenilgiye uğradıktan sonra 1403'te Selymbria'yı ve diğer bazı mülkleri Bizanslılara iade etti. Sonraki yıllarda Osmanlılar tarafından bazen saldırıya uğradı, ancak ele geçirilmedi.

1453'teki Konstantinopolis'in Fethi sırasında Selymbria, Epibatos ile birlikte Osmanlı ordularına karşı ayaklandı ve ancak şehir düştükten sonra teslim oldu. Selymbria sadece Osmanlı döneminde surların dışına uzanıyordu çünkü Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler gibi Müslüman olmayan sakinler surların içinde yaşıyordu ve Türkler evlerini kıyıda surların dışına inşa ettiler. Gayrimüslimler daha çok üzüm, şarap ve ipek üretimi ile uğraşırken, Türkler balıkçılık ve yoğurt yaparak geçimlerini sağlıyorlardı. Kasaba, Bizans döneminde olduğu gibi Osmanlı döneminde de sayfiye yeriydi.

Silivri'nin hemen batısında Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle mimar Mimar Sinan 1562'de 33 kemerli bir taş köprü inşa etti. "Uzunköprü" adı verilen tarihi köprü günümüzde de kullanılmaktadır ancak çökme nedeniyle bir kemeri görünmemektedir.

Birinci Dünya Savaşı'ndan önce bazı Silivri Yahudileri Camagüey, Küba kasabasına göç ettiler.^[4] Ruslar, 5 Şubat 1878'de, 3 Mart 1878'e kadar 1 aylığına Silivri'yi işgal ettiler. Bulgarlar, 16 Kasım 1912'de 30 Mayıs 1913'e kadar 9 ay boyunca burayı işgal etti.

1914 Osmanlı nüfus istatistikleri'ne göre Silivri kazası, 10.302'si Rum, 3.759'u Müslüman, 1.427'si Yahudi, 781'i Ermeni, 103'ü Bulgar ve 98'i Çingene olmak üzere toplam 16.470 nüfusluydu.^[5]

Savaş sırasında, savaş nedeniyle koşullar kötüleştiği için şehirdeki daha birçok Sefardim ayrıldı. Bu Türk Yahudilerinin çoğu Amerika Birleşik Devletleri'ne göç ederek öncelikle New York ve Seattle'a yerleşti. Diğerleri Filistin, Fransa ve Güney Amerika'ya gitti.

Sevr Antlaşması'na göre Silivri, 20 Temmuz 1920'de Yunanistan'na katıldı. Ancak İtalyanlar, Mudanya Mütarekesi'ne göre 22 Ekim 1922'de geri çekilen Yunan birliklerinden devraldı. Nihayet Türk kuvvetleri 1 Kasım 1922'de Silivri'ye girdi. 1923–1926 yılları arasında Çatalca ilinin parçasıydı ve 1926'da İstanbul vilayetine bağlandı. Çorlu ilçesine bağlı Gümüşyaka (eski adıyla Eski Ereğli) köyünün birleşmesi ile büyütüldü.

İstanbul'un Avrupa Yakası'nın batı kısmında, 41 derece, 3 dakika kuzey paraleli ve 28 derece, 20 dakika doğu meridyenlerinin kesiştiği noktadadır. Batısında Tekirdağ iline bağlı Çorlu ve Marmaraereğlisi ilçeleri, doğusunda İstanbul iline bağlı Büyükçekmece ilçesi, kuzeyinde İstanbul iline bağlı Çatalca ilçesi, kuzeybatıda Tekirdağ iline bağlı Çerkezköy ilçesi, güneyinde ise Marmara Denizi yer alır. Marmara Denizi'ne kıyılarının uzunluğu yaklaşık 45 km olan ilçenin yüzölçümü yaklaşık 760 km²'dir (tarım arazileriyle birlikte 860 km²). Yedi beldesi ve 13 köy muhtarlığı bulunan ilçenin merkezi ise 22 mahalleye ayrılmıştır. Söndürülen belde belediyeleri Büyük Çavuşlu, Büyükkılıçlı, Çanta, Çayırdere, Değirmenköy, Gümüşyaka, Kavaklı, Ortaköy ve Selimpaşa'dır.^[6]

İlçe toprakları genelde az eğimli arazilerdir. Silivri yöresinin içinde bulunduğu bölgedeki topoğrafya, hafif dalgalı düzlükler biçiminde, yüksekliği 60 metreyi geçmeyen tepeler şeklindedir. Söz konusu topoğrafya; güneyde deniz kıyısından başlamakta ve kuzeye doğru yavaş yavaş yükselmektedir. Doğuda, Muratçeşme bölgesindeki Keltepe ile Araptepe, başlıca engebeleri oluşturur.

İlçe dahilinde yüksek dağlar yoktur.

İlçe sınırlarında çok önemli akarsu yatakları olmayıp Boğluca Deresi, Çanta Deresi, Gelevri Deresi, Karılar Deresi, Kova Deresi ve Tuzla Deresi gibi küçük çay ve dereler bulunmaktadır.

İlçedeki mahallelerin haritadaki yeri

Silivri'den geçen ulaşım hatları;

• 300 Tüyap - Silivri
• 300G Tüyap - Gümüşyaka
• 303A Silivri - Avcılar Metrobüs
• 303B Silivri Cezaevi - Otogar
• 300C Tüyap-Silivri

Silivri'nin metrekareye düşen kişi sayısı 1990 yılında 90 iken, 2000 yılında 126'ya yükselmiştir. Silivri nüfusu 2023 yılına göre 221,723 kişidir.^[7]

En kalabalık mahallesi Yenimahalle'dir. 2021 yılı itibarıyla Yenimahalle'de 42.367 kişi ikamet etmektedir. En küçük mahalle ise 151 kişi ile Küçüksinekli'dir. Onu 190 kişiyle Bekirli takip etmektedir. Kırsal mahalleli statüsüne geçen, Silivri Merkez'den uzaktaki yerleşimlerin nüfuslarında yakın zamanda büyük bir değişim olmamıştır. 2013 yılında 1.141 kişinin, 2023 yılında ise 1.118 kişinin yaşadığı Danamandıra buna örnektir.

Not: 2008 yılında bazı belde ve köyler mahalle statüsüne geçtiğinden şehir nüfusu artıp kır nüfusu azalmıştır. 2013 yılında ise Büyükşehir yasası nedeniyle köylerin tamamı mahalle statüsüne geçtiğinden kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ilıman iklim kuşağı özelliklerine sahiptir. Uzun yıllar ortalamasına göre Silivri'de yağışlar sonbaharda başlamakta ve özellikle kış aylarında yoğunlaşmaktadır. Bölgede, Trakya ikliminin özellikleri görülmektedir. Kışlar genellikle soğuk ve yağışlı, yazlar ılık geçmektedir. Her kış olmasa da bazı kışlar ilçe merkezinde kar yağışı görülebilmektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 600–700 mm'dir. Kuzeye ve batıya gidildikçe kara ikliminin etkileri artmaktadır. Yıllık ısı ortalaması 13,7 C'dir. En sıcak ay (35,4 C) ağustos, en soğuk ay ise (ortalama 2,0 C) şubat ayıdır. Yıllık rutubet ortalaması yüzde 77, yağış ortalaması ise 691,4 mm'dir.

Silivri esasen ağaçsız bir bitki örtüsüne sahip olup, hakim görünüş steptir. Az değişen ve tek dize halinde görülen bir örtü, bölgeyi kaplar. Kuzeyde dağ köylerine doğru çıkıldığında, yükseklik ve rutubetin daha elverişli şartlarda olması nedeniyle ormanlık bölgeler bulunmaktadır. Bugün görülen şekil, genel olarak gövdeli ağaç ve yer yer çalılıklardan ibarettir. Bu topluluğu meydana getiren ağaçlar arasında daha çok yaprağı dökülen çeşitler fazlalıktadır. En fazla görülen ağaçlar arasında gürgen, akağaç, meşe ve kayını sayabiliriz. Yapraklarını dökmeyen çeşitler arasında ardıç ve özellikle bodur meşe sayılabilir. Hakim topluluk içinde bulunan bodur meşenin daha çok yer alması, bölgenin Akdeniz iklimini daha iyi açıklar. Bu topluluk yanında kekik otu, yabani nane ve sazlar görülür. Dağ köyleri bölgesinin karakteristik bitkisi funda ağacıdır (Erica arborea). Orman bölgelerinde yer yer, adacıklar halinde çalı süpürgesi görülür.

1990'ların başlarındaki verilere göre Silivri'deki ormanlık alan 27.453 hektardır. Silivri bölgesindeki ormanlık alanlarda meşe ve gürgen çeşitleri, ardıç, ıhlamur, kızılcık, fındık, söğüt, orman kavağı, muşmula, yabani elma ve ahlat doğal olarak; karaçam, sahil çamı, fıstık çamı, akasya, ceviz ve selvi ise dikim şekliyle yetişmektedir.

Silivri bölgesindeki ormanlık alanlarda domuz, tavşan, eşek, kurt, çakal, tilki, gelincik, sansar, kokarca, porsuk, köstebek, fare, sincap, yılan, bıldırcın, çulluk, ördek, kaz, güvercin, doğan, şahin, atmaca ve az sayıda da karaca görülmektedir.

İlçe, neredeyse düz arazisi, ılıman Trakya iklimi ve verimli toprağı sayesinde büyük bir tarım potansiyeline sahiptir. 1950'ler ve 1960'larda meralar o kadar zengindi ki, Silivri'nin yoğurt'u meşhurdu. Artık, kötü kalite kontrolü ve markanın kötü yönetimi nedeniyle yoğurdun itibarı azaldı.

Silivri'de Buğday (246 km²), ayçiçeği (105 km²) ve arpa (50 km²)'de ekilir.

Üzüm bağları bir zamanlar önemliydi ancak 1970'lerden bu yana düşüşe geçti.

1970'lere kadar birçok yerde bağ olmasına rağmen, günümüzde üzüm yetiştiriciliği neredeyse hiç yapılmamaktadır. Bağcılığın yok olmasının sebebi, ilçedeki Rumlar'ın göçe zorlanmış olmasıdır.

Sebze yetiştiriciliğinin de günden güne azaldığı görülen Silivri'de, karpuz yetiştirme konusunda bir saplantı olduğu görülür.

Hayvancılık hala önemlidir. Çok az miktarda arıcılık yapılmakla birlikte, büyükbaş hayvan yetiştiriciliği de günden güne azalmaktadır. Genellikle sığır-inek ve koyun yetiştirilmekte olup Danamandıra Mahallesi'nde manda yetiştiriciliği az da olsa devam etmektedir.

İlçede 1961 yılından beri Yoğurt Festivali düzenlenmektedir. Silivri şehir merkezi dışındaki yerleşimler, kendileriyle özdeşleşen ürünlerin temasıyla festivaller düzenlemektedir. Selimpaşa'da, Topatan Kavunu ve Bamya Festivali ile Kadıköy Karpuz Festivali, 2012 yılından beri varlığını sürdürmektedir. 1984 yılında başlanan Değirmenköy Domates Festivali'nin yanı sıra, Ortaköy Börek Festivali de diğer düzenlenen festivaller arasındadır. Kavaklı, Yenici Mehmet Yağlı Pehlivan Güreşleri'nin gerçekleştiği yerlerden biridir.^{[30][31][32][33]}

• Germiyan Kilisesi
• Anastasius Surları
• Ali Paşa Camii
• Ortaköy Tarihî Camii
• Piri Mehmed Paşa Camii
• 32 Gözlü Uzunköprü

• Trakya'nın Uzun Surları olarak da bilinen Anastasius Suru, Bizans imparatoru I. Anastasius (491–518) tarafından 5. yüzyılda Konstantinopolis'in ek bir dış savunma sisteminin parçası olarak inşa edilmiş ve muhtemelen 7. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Karmaşıklığı ve korunması açısından yalnızca İngiltere'deki Hadrian Duvarı ile karşılaştırılabilen tahkimat, Karadeniz kıyısından Trakya yarımadasını geçerek Silivri'nin batısında Marmara Denizi'ne kadar yaklaşık 56 km uzanır.
• Sarnıç
• Piri Mehmed Paşa Camii
• 1560'lardan kalma 32 gözlü Uzunköprü
• Silivri Kalepark, Silivri Kalesi içindeki şehir parkı,
• Bizans kilisesi Saint Spyridon, 1920'lerde yıkılmadan önce şehrin en yüksek noktasındaydı.^[35] Turkish Embassy Letters (türkçe: Türk Büyükelçiliği Mektupları)'nda anlatılmıştı.

• Herodicus (MÖ 5. yüzyıl), Yunan doktor
• Aeginalı Nectarios (1846–1920), Doğu Ortodoks Kilisesi Aziz
• Oğuz Aral (1936–2004), ünlü siyasi karikatürist
• Yorgo Bacanos (1900–1977), Osmanlı klasik müziğinin usta ud sanatçısı
• Mihri Belli (1916–2011), komünist lider
• Uğur Dündar (1943 doğumlu), gazeteci, siyasi yorumcu ve yazar
• Müjdat Gürsu (1971–1994), profesyonel futbolcu
• Rupen Sevag (1885–1915), Ermeni şair
• Eleftherios Stavridis (1893–1966), anti-komünist bir figüre dönüşen Yunanistan Komünist Partisi'nin eski Genel Sekreteri.
• Abdullah Turhan (1933–2020), karikatürist
• Özge Törer (1998 doğumlu) Türk oyuncu
• Melis Sezen (1997 doğumlu) Türk oyuncu

Silivri aşağıdakilerle ikiz'dir:^[36][37][38]

Wikimedia Commons'ta Silivri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Silivri Belediyesi 3 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Silivri Kaymakamlığı 15 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.