İçeriğe atla

Sikkim dili

Sikkim dili
Drendzongké
BölgeSikkim
EtnisiteSikkimli
Konuşan sayısı70,000  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Tibet Kanauri
  • Bod Dilleri
    • Tibet dilleri
      • Dzongkha–Lhokä
        • Sikkim dili
Yazı sistemiTibet Alfabesi
Dil kodları
ISO 639-3

Sikkim dili ("Sikkim Tibetçesi","Bhutia", "Drenjongké" de denir.), (Tibetçe: འབྲས་ལྗོངས་སྐད་,: 'bras ljongs skad "Pirinç Vadisi Dili"[1]), Dranjoke, Denjongka, Denzongpeke, veya Denzongke, Çin-Tibet dilleri ailesinin Tibet dilleri grubuna bağlı bir dildir. Sikkim ve kuzeydoğu Nepal'de Bhutia'lar tarafından konuşulur. Sikkim halkı kendi dillerine "Drendzongké", anavatanlarına da "Drendzong" (Tibetçe: འབྲས་ལྗོངས་: 'bras-ljongs; "Pirinç Vadisi") derler.[2]

Yazı Sistemi

Sikkim dili, Klasik Tibetçe'den kalma Tibet Alfabesi kullanılarak yazılmaktadır. Ancak Sikkim dilinin fonetiği ve söz varlığı Klasik Tibetçe'den oldukça farklıdır. Bu yüzden SIL International Sikkem yazı sistemini "Bodhi stili" olarak tanımlar. SIL'e göre 2001'de Sikkim halkının %68'i Tibet yazı sistemini biliyordu.[2][3][4]

Sikkimce ve komşuları

Sikkim Dili'nin konuşulduğu Hindistan'daki Sikkim Eyaleti

Sikkimce konuşanlar Dzongka dilini %65 oranında anlayabilmektedirler. Ancak Standart Tibetçe'yi ancak %42 oranında anlayabilmektedirler. Sikkimce ayrıca komşu diller olan Yolmowa ve Tamang dillerinden de etkilenmiştir.[2][3]

Nepal ve Tibet ile bir asırdan fazladır süregelen yakın ilişkilerden dolayı, birçok Sikkimli bu dilleri de günlük hayatlarında kullanmaktadır.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Lost Syllables and Tone Contour in Dzongkha (Bhutan)" in David Bradley, Eguénie J.A. Henderson and Martine Mazaudon, eds, Prosodic analysis and Asian linguistics: to honour R. K. Sprigg, 115-136; Pacific Linguistics, C-104, 1988
  2. ^ a b c d Lewis, M. Paul, (Ed.) (2009). "Sikkimese". Ethnologue: Languages of the World (16 bas.). Dallas, Teksas: SIL International. 3 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2011. 
  3. ^ a b Norboo, S. (1995). "The Sikkimese Bhutia" (PDF). Bulletin of Tibetology. Gangtok: Namgyal Institute of Tibetology. ss. 114-115. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2016.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "BOT1" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  4. ^ Yliniemi, Juha (2005). Preliminary Phonological Analysis of Denjongka of Sikkim (PDF) (Tez). University of Helsinki. 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Nisan 2011.  Bilinmeyen parametre |derece= görmezden gelindi (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nepal</span> Güney Asyada Çin ile Hindistan arasında yer alan bağımsız bir ülke

Nepal, resmî adıyla Nepal Federal Demokratik Cumhuriyeti, Güney Asya'da bir ülkedir. Büyük bölümü Himalayaların eteklerinde, bir bölümü ise Hint-Ganj Ovası'nda konumlanmıştır. Dünyanın en kalabalık 49. ve en geniş 93. ülkesidir. Denize kıyısı bulunmayan Nepal kuzeyde Çin'e bağlı Tibet; güney, doğu ve batıda Hindistan ile komşudur. Bangladeş Nepal'in güneydoğu ucundan sadece 27 km uzaklıkta olmasına rağmen sınırdaşı değildir, Bhutan da Hindistan'ın Sikkim eyaletiyle ayrılmıştır. Verimli ovalar, subalpin kuşak ormanları ve en yüksek on dağdan sekizini bulunduran Nepal zengin bir coğrafi çeşitliliğe sahiptir. Dünyanın en yüksek dağı olan Everest Dağı da bunlara dahildir. Başkenti ve en büyük şehri Katmandu'dur. Resmi dil Nepalcedir, ancak ülke birçok etnik gruba ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bhutan</span> Güney Asyada bir ülke

Bhutan veya Butan, resmi adıyla Bhutan Krallığı, Güney Asya'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu Himalayalarda bulunan ülkenin batısında ve güneyinde Hindistan, kuzeyinde ise Çin'in Tibet bölgesi yer alır. Çok yakın olmalarına rağmen Bangladeş ve Nepal'le sınırdaş değildir. 754.000'in üzerinde nüfusa sahiptir, 38.394 km²'lik alanıyla 133. büyük ülkedir. Tarihî İpek Yolu üzerinde, Hint altkıtası, Güneydoğu Asya ve Tibet'in kesişim noktasında yer alan Bhutan meşrutiyetle yönetilir ve Mahayana Budizmini baz alan bir ulusal kimliğe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Tibet</span> Asyada bir yayla bölgesi

Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet Özerk Bölgesi</span> Çinde özerk bir bölge

Tibet Özerk Bölgesi ya da Çince ismiyle Xizang Özerk Bölgesi, kısaca Tibet veya Xizang, Güneybatı Çin'de, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'ne bağlı eyalet düzeyinde bir özerk bölgedir. Toprakları, geleneksel Tibet bölgesine ait Ü-Tsang ile Kham bölgeleriyle örtüşür.

<span class="mw-page-title-main">Japonca</span> Doğu Asya dili

Japonca, Japonlar tarafından konuşulan Japon dil ailesine bağlı bir dildir. Başta Japonya ve Japon diasporasındakiler olmak üzere yaklaşık 128 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Japonya'da de facto millî dil olarak kabul edilip Palau'da tanınmış azınlık dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Nepalce</span> Hint-Avrupa Dil Ailesinin Hint-Aryan kolundan Nepalin resmî dili

Nepalce, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-Aryan koluna ait bir Doğu Pahāṛi dili. Dil, Nepal'in resmî dili olup, aynı zamanda Hindistan'daki 22 tanınan dilden biridir. Nepalce Devanagari alfabesi ile yazılır.

<span class="mw-page-title-main">Momo (yemek)</span>

Momo bir tür Tibet hamur köftesidir. Yiyecek, Moğol buuzu, Çin jiaozisi, Orta Asya mantısı, Rus pelmenisi ve İtalyan raviolisine benzemekte ve tüm Güney Asya'da sevilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vintu dilleri</span>

Vintu dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Kaliforniya eyaletinin kuzey merkezinde yaşayan Vintu halkları tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi. Biri tükenmiş olan diğerleri de tükenmekte olan dört dilden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Brian Houghton Hodgson</span>

Brian Houghton Hodgson İngiliz doğa tarihçisi ve etnologdur.

<span class="mw-page-title-main">Tibet alfabesi</span> Tibet kökenli bir alfabe

Tibet alfabesi ; Limbu, Lepça ve Fags-pa alfabeleri ile akraba olan Tibet merkezli bir alfabedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de konuşulan diller</span>

Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Namcha Barwa</span>

Namcha Barwa, Çin'in Tibet Özerk Bölgesi'nde Himalayalar'da bulunan bir dağdır. Dağın en yüksek zirvesi Dünya'nın en doğusundaki 7,600 metreden daha yüksek zirvsini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Formosa dilleri</span> Tayvan aborjinlerinin konuştuğu diller

Formosa dilleri, Tayvan aborjinlerinin konuştuğu dillerdir. Tayvan aborjinleri günümüzde ada nüfusunun yaklaşık %2.3'ünü oluşturmaktakla birlikte, yüzyıllarca süren dil değişikliğinden sonra ana dillerini daha az konuşmaktadırlar. Tayvan kökenli yaklaşık 26 dilden en az 10'u ölü, dördü tehlike altında ve bir kısmı daha az tehlike altındadır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet dilleri</span>

Tibet dilleri; Tibet Platosu ve Hindistan Yarımadası'nın kuzeyinde konuşulan, Eski Tibetçenin soyundan gelen dillerdir.

Huasteka Nahuatl dili, Meksika'nın La Huasteca bölgesinde Hidalgo (Doğu) ve San Luis Potosí (Batı) eyaletlerinde bulunan bir milyondan fazla insanın konuştuğu bir Nahua dilidir.

Morelos Nahuatl dili, Meksika'nın Morelos eyaletinde konuşulan Nahuatl dilinin türevlerini kapsamaktadır. Morelos'ta Nahuatl dili; Cuentepec, Hueyapan, Santa Catarina, Xoxocotla, Atlacholoayan ve Tetelcingo topluluklarında konuşulmaktadır. Ancak Tetelsingo Nahuatl dili, son derece yenilikçi fonolojisi nedeniyle genellikle ayrı bir türev olarak kabul edilmektedir ve diğer Morelos türevleriyle çok düşük bir karşılıklı anlaşılırlığa sahiptir. Ethnologue, San Felipe Tocla ve Alpanocan türevlerinin Puebla eyaletinde bulunmasına karşın Morelos Nahuatl dili lehçelerine ait olarak değerlendirmektedir. Lehçeler, Klasik Nahuatl dili ile yakından ilgili olan Merkezi lehçelere aittir.

Maithili Hint alt kıtasına özgü bir Hint-Aryan dilidir ve çoğunlukla Hindistan ve Nepal'de konuşulur. Hindistan'da, Bihar ve Jharkhand eyaletlerinde konuşulmaktadır ve 22 tanınmış Hint dilinden biridir. Nepal'de doğu Terai'de konuşulur ve Nepal'in en yaygın ikinci dilidir. Tirhuta eskiden yazılı Maithili'nin ana alfabesiydi. Daha az yaygın olarak, Kaithi'nin yerel varyantında da yazılmıştır. Bugün Devanagari alfabesinde yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nepal mutfağı</span>

Nepal mutfağı, Nepal'e özgü yemek pişirme tarzıdır. Dal-bhat-tarkari Nepal boyunca yenmektedir. Dal, mercimek ve baharatlardan yapılmış, haşlanmış tahıl, bhat ve sebze çorbası ve tarkari ile servis edilen bir çorbadır. Çeşniler genellikle taze veya fermente olabilen ve önemli sayıda çeşidi bulunan az miktarda baharatlı turşudur. Diğer maddeler, taze yeşil biber ve kızarmış papad ile dilimlenmiş limon (nibuwa) veya misket limonudur (kagati). Dhindo, Nepal'in geleneksel bir yemeğidir.

<span class="mw-page-title-main">Yak tereyağı</span>

Yak tereyağı yerli yak sütünden yapılan tereyağıdır. Çin, Hindistan, Moğolistan, Nepal ve Tibet'teki birçok çoban topluluğu, tereyağı da dahil olmak üzere yak sütünden yapılan süt ürünlerini üretir ve tüketir. Bütün yak sütü, bütün inek sütünün yaklaşık iki katı yağ içeriğine sahiptir ve peynire daha yakın bir dokuya sahip bir tereyağı üretir. Güney Orta Asya ve Tibet Platosu'ndaki çoban toplulukları için temel bir gıda ürünü ve ticaret maddesidir.

ISO 639-3:2007 dil adlarının kapsamlı gösterimi için Alfa-3 kodudur. ISO 639 serisindeki dil kodları için uluslararası bir standarttır. Dilleri tanımlamak için üç harfli kodlar tanımlar. Standart, 1 Şubat 2007'de Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanmıştır. ISO 639-3, bilinen tüm doğal dilleri kapsamak amacıyla 639-2 alfa-3 kodlarını genişletir.