Siirt (il)
| Siirt | |
|---|---|
 | |
 İlin Türkiye'deki konumu | |
 İl sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Vali | Kemal Kızılkaya[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 5.718 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 318.366 |
| • Yoğunluk | 58/km² |
| • Kır | 119.551 |
| • Şehir | 198815 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 484 |
| İl plaka kodu | 56 |
Siirt, (Kürtçe: Sêrt) Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir.
Siirt ilinin nüfusu 331.070'tir. Bu nüfusun %72,4'ü şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). İlin yüzölçümü 5.718 km2'dir. İlde km2'ye 58 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 268’dir.) İlde yıllık nüfus artışı %0,24 olmuştur.[3] İl merkezinin denizden yüksekliği 887 metredir.[4]
2021 TÜİK verilerine göre 7 ilçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle, ayrıca 274 köy bulunmaktadır.[3]
Tarihçe
Türkiye Cumhuriyeti dönemi
Cumhuriyet döneminde il olan Siirt, 1924'te Beytüşşebap'ın; 1926'da Beşiri ve Sason'un katılmasıyla genişledi. Ancak Beytüşşebap, 1936'da yeniden il yapılan Hakkâri'ye bağlandı. 1938'de Garzan (bugün Yanarsu) ilçesinin merkezi Mısrıç'a (bugün Kurtalan) taşındı ve aynı ilçeye bağlı Baykan bucağı ilçe oldu. Aynı yıl Sason'a bağlı bucak olan Hazo, Kozluk adıyla ilçe yapıldı. 1943'te Garzan ilçesinin ve merkezinin adı Kurtalan olarak değiştirildi. 1957'de Beşiri'nin bucağı olan İluh, Batman adıyla ilçe yapıldı. 1962'de Pervari ilçesinin Müküs bucağı, Van'ın Gevaş ilçesine bağlandı. 1990 yılında Siirt'in Batman, Beşiri, Kozluk ve Sason ilçeleri yeni kurulan Batman iline bağlandı. Aynı yıl Siirt'in Şırnak ilçesiyle, Eruh'tan ayrılarak ilçe yapılan Güçlükonak beldesi yeni kurulan Şırnak iline bağlandı ve Merkez ilçeye bağlı Tillo bucağı Aydınlar adıyla ilçe yapıldı.
Yönetim
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır. İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[5][6]
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Siirt Valisi, 1975-Akyazı doğumlu Kemal KIZILKAYA’dır. Ağustos 2023 tarihinde Bilecik Valisi iken atanmıştır.
2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Siirt Belediye Başkanlığını kazanan Berivan Helen Işık (HDP), 15 Mayıs 2020 tarihinde görevden alınmış, yerine Siirt Valisi Osman HACIBEKTAŞOĞLU kayyum olarak atanmıştır.[7] Ayrıca Baykan ve Kurtalan ilçelerinin HDP'li belediye başkanları da seçildikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Siirt İl Genel Meclisi üye sayısı, 15 AK Parti, 7 HDP olmak üzere 22’dir.[8] Siirt Belediye Meclisi ise 13 AK Parti ve 18 HDP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[9]
2018 Genel seçimleri sonucu, Siirt'i temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Osman Ören) ve HDP'den 2 milletvekili (Meral Danış Beştaş, Sıdık Taş) seçilmiştir.[10]
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[11])
Siirt ili nüfusu: 347.412'dir. Bu nüfusun % 74,70'i şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 5.718 km2'dir. İlde km2'ye 61 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 291’dır.) İlde yıllık nüfus % 4,63 oranında artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Eruh (% 10,94)- Şirvan (-% 0,47)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle ve ayrıca 276 köy vardır.
| 2023 yılı sonunda Siirt ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus 2022 | Nüfus 2023 | Fark | Nüfus Artışı % | Belediye Sayısı | Mahalle Sayısı | Köy Sayısı | Köy Nüfusu | Şehir nüfusu | Şehirde oturan % | Alanı km2[12] | km2'ye düşen kişi |
| Baykan | 24.252 | 26.338 | 2.086 | 8,25 | 3 | 9 | 30 | 9.482 | 16.856 | 64,00 | 488 | 54 |
| Eruh | 17.938 | 20.011 | 2.073 | 10,94 | 1 | 3 | 55 | 9.655 | 10.356 | 51,75 | 1061 | 19 |
| Kurtalan | 60.289 | 62.232 | 1.943 | 3,17 | 2 | 16 | 55 | 18.239 | 43.993 | 70,69 | 811 | 77 |
| Merkez | 174.467 | 184.163 | 9.696 | 5,41 | 2 | 23 | 35 | 11.447 | 172.716 | 93,78 | 633 | 291 |
| Pervari | 29.440 | 29.448 | 8 | 0,03 | 2 | 4 | 38 | 20.279 | 9.169 | 31,14 | 1651 | 18 |
| Şirvan | 20.877 | 20.779 | -98 | -0,47 | 1 | 5 | 57 | 16.664 | 4.115 | 19,80 | 936 | 22 |
| Tillo | 4.048 | 4.441 | 393 | 9,27 | 1 | 3 | 6 | 2.121 | 2.320 | 52,24 | 138 | 32 |
| Siirt | 331.311 | 347.412 | 16.101 | 4,63 | 12 | 63 | 276 | 87.887 | 259.525 | 74,70 | 5718 | 61 |
İlin yıllara göre nüfusları
| Siirt il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1927[13] | 102.433 | 57 | %22 22.681 79.752 %78 | |
| 1935[14] | 127.518 | 54 | %24  | %19 24.678 102.840 %81 |
| 1940[15] | 146.522 | 53 | %15 | %21 30.558 115.964 %79 |
| 1945[16] | 133.627 | 55 | %9  | %22 29.303 104.323 %78 |
| 1950[17] | 156.703 | 54 | %17 | %19 29.561 127.142 %81 |
| 1955[18] | 191.234 | 55 | %22 | %20 37.331 153.903 %80 |
| 1960[19] | 232.243 | 54 | %21 | %24 54.686 177.557 %76 |
| 1965[20] | 264.832 | 51 | %14 | %29 75.520 189.312 %71 |
| 1970[21] | 320.684 | 44 | %21 | %35 111.206 209.478 %65 |
| 1975[22] | 381.503 | 43 | %19 | %39 148.521 232.982 %61 |
| 1980[23] | 445.483 | 41 | %17 | %41 183.804 261.679 %59 |
| 1985[24] | 524.741 | 38 | %18 | %45 237.014 287.727 %55 |
| 1990[25] | 243.435 | 66 | %54 | %45 110.139 133.296 %55 |
| 2000[26] | 263.676 | 64 | %8 | %58 153.522 110.154 %42 |
| 2007[27] | 291.528 | 59 | %11 | %60 173.770 117.758 %40 |
| 2008[28] | 299.819 | 59 | %3 | %60 178.960 120.859 %40 |
| 2009[29] | 303.622 | 59 | %1 | %61 183.924 119.698 %39 |
| 2010[30] | 300.695 | 59 | %1 | %60 181.410 119.285 %40 |
| 2011[31] | 310.468 | 58 | %3 | %61 189.854 120.614 %39 |
| 2012[32] | 310.879 | 58 | %0 | %62 191.703 119.176 %38 |
| 2013[33] | 314.153 | 58 | %1 | %62 193.282 120.871 %38 |
| 2014[34] | 318.366 | 58 | %1 | %62 198.815 119.551 %38 |
| 2015[35] | 320.351 | 58 | %1 | %64 204.023 116.328 %36 |
| 2016[35] | 322.664 | 58 | %1 | %64 206.917 115.747 %36 |
| 2017[35] | 324.394 | 58 | %1 | %65 209.390 115.004 %35 |
| 2018[35] | 331.670 | 58 | %2 | %66 218.347 113.323 %34 |
| 2019[35] | 330.280 | 58 | %0 | %66 218.553 111.727 %34 |
| 2020[35] | 331.070 | 58 | %0 | %67 220.812 110.258 %33 |
| 2021[35] | 331.980 | 58 | %0 | %67 223.550 108.430 %33 |
| 2022[35] | 331.311 | 58 | %0 | |
Not: 1990 yılında Batman ve Şırnak illerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Konum
| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[36] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km²[37] | Rakım mt. | Merkeze km[38] | Ulaşan Yollar[38] |
| Siirt Merkez | 633 | 887 | D.370-04, 56.01, 56.50 | |||
| Baykan | 1938 | Kurtalan | 488 | 720 | 48 |  /D.965-14 |
| Eruh | Cumh.önce | 1.061 | 1.164 | 53 | D.370-04, 56.25 | |
| Kurtalan | Cumh.önce | 811 | 715 | 30 | D.370-03, 56.52, 56.76 | |
| Pervari | Cumh.önce | 1.651 | 1.376 | 90 | D.370-04 (Siirt)=>56.01=>56.03, 56.06, 56.07 | |
| Şirvan | Cumh.önce | 936 | 905 | 28 | D.370-04 (Siirt)=>56.01=>56.03 | |
| Tillo | 1990 | Merkez | 138 | 1.188 | 9 | D.370-04 (Siirt)=>56.01 |
| SİİRT | Cumh.önce | 5.717 | ||||
Spor
2018-2019 Sezonu sonunda, Siirt İl Özel İdare Spor, futbol Bölgesel Amatör Lig (BAL) de grubunu 3. sırada tamamlamıştır. 2019-2020 Sezonu sonunda 3. Lig'e yükselmiştir. 3. Lig Kadın futbol liginde de 2 takımı vardır. Hentbol erkekler 2.ligi takımı ligden çekilmiştir.
Ziraat Türkiye Kupası'nda Siirt İl Özel İdare Spor, 3.turda elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: Siirt Atatürk Stadyumu (5.650), Siirt Kapalı Spor Salonu (1.500), 100.Yıl Yüzme Havuzu (750)'dur.
Kaynakça
- ^ "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Güncel Nüfus Değerleriisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:0isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ^ http://siirtozelidaresi.gov.tr/meclis-uyelerii[]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Siirt Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Siirt Nüfusu". nufusune.com.
- "Siirt Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
Dış bağlantılar
- Siirt Valiliği 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Siirt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 29 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
