İçeriğe atla

Sibirya'daki Polonyalı siyasi sürgünlerin ayaklanması

Sibirya'daki Polonyalı siyasi sürgünlerin ayaklanması

Ayaklanma anısına Baykal Gölü'nün yakınlarına yapılan anıt
Tarih24-28 Haziran 1866
Bölge
Sonuç Direnişçiler kaybetti
Taraflar
Polonyalı direnişçiler Rusya
Komutanlar ve liderler
Narcyz Celiński
Gustaw Szaramowicz
II. Aleksandr
Güçler
700 Sibirya'daki kuvvetler
Kayıplar
300 direnişçi öldü diğerleri yakalandı


Sibirya Ayaklanması, veya Baykal İsyanı (Lehçe: Powstanie zabajkalskie veya Powstanie nad Bajkałem, Rusça: Кругобайкальское восстание), 24 Haziran 1866 tarihinde Polonya'daki direniş hareketine katıldıkları için Sibirya'ya sürgün edilen yaklaşık 700 kişilik bir grupun 4 gün sürecek olan ayaklanmasıdır.

Arka planı

1863-1865 yılları arasında Polonya'yı özgürleştirmek amacıyla meydana gelen Ocak Ayaklanması başarısızlığa uğramasının ardından Rus İmparatorluğu ayaklanmaya katılanların birçoğunu Sibirya'ya sürgün edildi.

Direnişçiler, Sibirya milliyetçileri ile temasları vardı. Bununla birlikte Narodnikler hareketinin lideri olan Nikolai Çernişevski ve Aleksandr Herzen'den Polonyalıları destekliyordu.

Direnişçiler Sibirya'dan kaçtıktan sonra Moğolistan üzerinden Çin'e gidip oradaki İngiliz gemileri ile Amerika'dan Avrupa'ya geri dönmeyi amaçlamıştır.

ama nedeniyle ihanete tutuklama dalgası planlarını bozdu.

Tutuklamalar, yapımına ayrıldı yaklaşık 700 Polonyalılar bir grup meydana gelen büyük bir ayaklanma engelledi rağmen Circumbaikal Highway (yakın bir yol Baykal Gölü ve Moğol sınır) muhafızları silahsızlandırılması ve

Direniş

Direnişçiler, Özgür Polonya Sibirya Ordusu (Syberyjski Legion Wolnych Polaków) kendilerine adı verdiler. Sürgündeki Polonyalıların ayaklanması üzerine Sibirya'da bulunan Rus güçleri isyancılara karşı seferber oldu. Ayaklanmacılar üzerlerine gelen orduya karşı direnemedi ve yenildi. Ayaklanma bittikten sonra Rus Çarı Sibirya valisi Irkutsk idam edildi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda Asya ve Pasifik cepheleri</span>

Asya ve Pasifik Cephesi, I. Dünya Savaşı'nın kansız geçen bir cephesiydi. Cephedeki tek gerçek askerî harekât, Japonların Tsingtao saldırısıdır. Bunun yanında, bugünkü Papua Yeni Gine'deki Bita Paka ve Toma'da da küçük çaplı çatışmalar yaşanmıştır. Pasifik'teki diğer Alman bölgelerinde herhangi bir hareket gözlenmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Ayaklanması</span>

Ocak Ayaklanması, Polonya'daki Rus yönetimine karşı düzenlenen ayaklanma (1863-1864). Başarısızlıkla sonuçlanmış ve Rusların Polonya üzerindeki denetiminin daha da güçlenmesine yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Basmacı Hareketi</span> Orta Asyanın bağımsızlığı için Rus yönetimine karşı Enver Paşa önderliğinde çıkarılan ayaklanmalari

Basmacı Hareketi, Özbeklerin Sovyet yönetimine karşı Orta Asya'da 1917'de başlattığı ve aralıklı olarak 1934'e değin sürdürdükleri ayaklanma hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Mariya Spiridonova</span>

Maria Aleksandrovna Spiridonova, Rus devrimci. Ekim Devrimi döneminde Sol SR'ların lideri konumundaydı.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Semyonov</span>

Grigori Mihayloviç Semyonov veya Ataman Semyonov (Rusça: Григо́рий Миха́йлович Семёнов Rus İç Savaşı sırasında Sibirya Müdahalesi döneminde Japonya tarafından Sibirya bölgesinde desteklenen Beyaz Ordu komutanı ve Baykal Kazaklarının Atamanı. Rusya'da 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen, pek çok Bolşevik'in ve sivilin katledilmesine sebep olan Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksander Krzyżanowski</span>

Aleksander Wilk Krzyżanowski (1895-1951), Polonyalı subay, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya direniş üyesi ve direniş ordusu olan Armia Krajowa Vilnius bölgesi komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı El-Cezire Cephesi</span>

Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'ndan ayrıldıktan sonra İngilizler ilk iş olarak Musul Vilayeti'ni işgal etti. Mondros Ateşkes Antlaşması'na bile aykırı olarak işgal edilen Musul Vilayeti'ni tekrar elde edebilmek için çeşitli planlar tatbik edildi. Zaten bölge ahâlîsinin çoğunluğunun Türk ve Kürtlerden müteşekkil olması, Anadolu Türkleri ile kültürel bağların kurulmasında kolaylık sağlamıştı. Hem bölge insanının ayaklanmaları hem de Özdemir Bey'in komutanlık ettiği Derbent Muharebesi cephedeki önemli gelişmelerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Kościuszko Ayaklanması</span>

Kościuszko Ayaklanması, 1794 yılında Polonyalıların Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda savaşmış Tadeusz Kosciuszko liderliğinde Polonya'yı, Belarus'u ve Litvanya'yı ikinci defa bölen ve Targowica Konfederasyonu ile burada hegemonyasını kuran Rus İmparatorluğuna karşı başkaldırısıdır. Ayaklanma başladıktan sonra komutan Tadeusz Kosciuszko, Polaniec yasalarını ilan etti. Bu yasalar direnişçilerin hakim olduğu yerlerde uygulandı. Hegemonyayı kırmak amacıyla gerçekleşen ayaklanma başarılı olamadı ve Prusyalılar ile birlikte Avusturya İmparatorluğu'nun askeri destekleri ile Ruslar ayaklanmayı bastırdı. Ayaklanma bastırıldıktan sonra Polonya üçüncü kez bölündü. Ancak bu bölünme ile hukuken var olan devlet yıkıldı ve kısa süren Varşova Düklüğü hariç Polonya 123 yıl boyunca Ekim Devrimine kadar işgal altında kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1905 Polonya Krallığı Devrimi</span>

1905 Polonya Krallığı Devrimi, Polonyalıların sanayileşmiş Lodz kentinde başladıkları Rus devriminden etkilenerek hem işçi hem de ulusal haklarını istemesiyle meydana gelen ayaklanmadır. Bazı Polonyalı tarihçiler bu ayaklanmayı Rus İmparatorluğuna karşı meydana gelmiş dördüncü Polonya ayaklanması olarak kabul eder.

<span class="mw-page-title-main">Krakow Ayaklanması</span> 1846 yılında gerçekleşen bağımsız Polonya denemesi

Krakow Ayaklanması Şubat 1846 tarihinde Jagiellonian Üniversitesinde felsefe profesörü Michał Wiszniewski, öğretim görevlisi ve avukat Jan Tyssowski ve Edward Dembowski liderliğinde Polonyalıların ulusal bağımsızlık için mücadelesi sonucunda meydana gelen ayaklanma. Direnişin merkezi Kraków aynı zamanda Rus İmparatorluğu'nun yönettiği ve birçok illerin birleşmesi ile oluşmuş Krakow Serbest Şehri'nin başkentiydi. Ayaklanma Avusturya birliklerine yardım eden yerli köylüler sayesinde kısa sürdü ve dokuz gün sonra direniş kırıldı.

Lesko Ayaklanması, 1932 yılının Haziran ve Temmuz aylarında köylülerin İkinci Polonya Cumhuriyeti'ne karşı Bieszczady Dağlarında gerçekleşen ayaklanmadır. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımıyla bütün dünyada gerçekleşen ekonomik sıkıntı Polonya'da da yaşandı. Bu sıkıntı nedeniyle yoksul köylüler ayaklandı. Batı Ukrayna Komünist Partisi'nin Polonya hükûmetinin köleliği geri getireceğini duyurması ayaklanmanın çıkmasında önemli bir payı vardı. Ayrıca yoksul köylüleri kilise rahipleri tarafından desteklenmiştir. 21 Haziran'da meydana gelen ayaklanma Polonya polisi ve askeri tarafından 9 Temmuz'da bastırıldı. 12 yıl sonra kurulacak Polonya Halk Cumhuriyeti ayaklanmayı baskıcı Kapitalizme karşı bir ayaklanma olarak kabul edildi ve direnişin anısına Bóbrka'da bir anıt inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Wielkopolska Ayaklanması</span>

Wielkopolska Ayaklanması veya 1918-1919 Büyük Polonya Ayaklanması , Alman hakimiyetinde bulunan Poznań'daki Polonyalıların Weimar Cumhuriyeti'ne karşı ayaklanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sejny Ayaklanması</span>

Sejny Ayaklanması veya Seinai İsyanı, İtilaf Devletleri'nin Litvanya ile Polonya arasında yaşanan çatışmaları durdurmak amacıyla çizdiği Foch Hattına uyulmamasından dolayı meydana gelen ayaklanma.

1916 Orta Asya Ayaklanması veya Ürkün Ayaklanması, Temmuz 1916-Şubat 1917 tarihleri arasında Rus Türkistanı'nda Çarlık yönetimine karşı meydana gelen bir ayaklanmadır.

<span class="mw-page-title-main">Kongre Polonyası</span> Doğu Avrupadaki eski devlet

Kongre Polonyası veyahut resmi adıyla Polonya Krallığı, ya da Rus Polonyası, 1815'te Viyana Kongresi'nde egemen bir Polonya devleti olarak oluşturulan bir yönetimdi. Polonya, Habsburg Monarşisi, Rusya ve Prusya tarafından bölündükten sonra Rus egemenliği altında kuruldu. 1831 Kasım Ayaklanması'na kadar, krallık Rus Çarları ile birlikteydi. Daha sonra devlet, 19. yüzyıl boyunca Rus İmparatorluğu'na zorla entegre edildi. 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Polonya, 1918'de bağımsızlığını yeniden kazanana kadar, İttifak Devletleri tarafından Polonya'nın nominal Polonya Krallığı ile değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1795-1918)</span>

1795-1918 yılları arasındaki Polonya Tarihi, Polonya'nın bağımsızlığını tamamen kaybettiği ve Prusya, Avusturya İmparatorluğu ve Rusya arasında bölündüğü dönemdir. 1795'te, Polonya, 18. yüzyılda gerçekleşen üç bölünmenin üçüncüsü ve sonuncusu gerçekleşti ve Polonya-Litvanya Birliği tamamen ortadan kalktı. Bununla birlikte, hem Polonya'da hem de Polonya'nın dışında yaşanan olaylar, 19. yüzyıl boyunca Polonya bağımsızlığının yeniden tesis edilmesi umutlarını canlı tuttu.

<span class="mw-page-title-main">Romantik dönem Polonya edebiyatı</span> Edebiyat Türü

Romantik dönem Polonya edebiyatı, 1822-1863 yılları arasında Polonya edebiyat tarihinde, Avrupa'daki geç romantizm eğilimine karşılık gelen dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">1794 Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Kościuszko Ayaklanması sırasında Polonya- Litvanya Topluluğuna bağlı Kraliyet Ordusu ve Varşova sakinlerinin işgalci Rus garnizonuna karşı silahlı bir ayaklanmasıdır. Amaç, şehrin kontrolünü Rus İmparatorluğu'nun elinden almaktı. 17 Nisan 1794'te, Tadeusz Kościuszko'nun Racławice Savaşı'ndaki zaferinin başkente ulaşmasından kısa bir süre sonra başladı.