İçeriğe atla

Siberokrasi

Siberokrasi, fütürolojide bilginin etkili kullanımıyla yönetilen varsayımsal bir hükümet biçimini tanımlamaktadır. Halihazırda hiçbir siberokratik hükümet bulunmadığı için siberokrasinin tam olarak doğası büyük ölçüde varsayımsaldır; bununla birlikte, birçok gelişmiş ülkede giderek artan sayıda siberokratik öğe bulunabilir. Siberokrasi kuramı büyük ölçüde, kuram üzerine birkaç makale yayınlayan David Ronfeldt'in çalışmalarıdır.[1][2][3] Bazı kaynaklar siberokrasiyi algoritmik yönetişimle eşitlese de, algoritmalar bu bilgiyi işlemenin tek yolu değildir.[4][5]

Genel Bakış

'Siber-' ve '-krasi' köklerinden gelen siberokrasi, özellikle birbirine bağlı bilgisayar ağlarını kullanırken bilgi yoluyla yönetim anlamına gelir.[6] Bu anlayış, iktidarın kaynağının bilgi ve bilginin kontrolü olduğunu ileri sürmekte ve siyasi evrimin bir sonraki safhası olarak değerlendirilmektedir.[6]

Siberokrasinin temel unsuru, ilgili bilgilerin sorunun kaynağından çözümü gerçekleştirebilecek konumdaki kişilere hızlı bir şekilde aktarılmasıdır. Bu aktarım genellikle birbirine bağlı bilgisayar ağları ve otomatik bilgi tasnif yazılımlarından oluşan bir sistem aracılığıyla gerçekleşir. İnsan karar mercileri, yalnızca olağandışı sorunlar, sorun eğilimleri veya bir birey tarafından takip edilen bir itiraz süreci meydana geldiğinde kullanıma çağrılır. Siberokrasi, bazen yurtluk, yavaşlık ve diğer talihsiz niteliklerden muzdarip olduğu bilinen geleneksel bürokrasilerin işlevsel antitezi konumundadır. Bürokrasi, ayrı noktaları birbirine bağlayan tanımlanmış kanallar aracılığıyla bilgi akışını zorlayıp sınırlarken, siberokrasi birçok farklı tarafın erişebileceği bilgi yığınlarını aktarır.[7] Buna ek olarak, bürokrasi program ve bütçe gibi dayanıksız pratikleri uygularken, siberokrasi yönetim ve kültürel bağlamlara odaklanmasıyla daha uyarlanabilirdir.[8] Sonuçta bir siberokrasi, bir makine yönetimi hükümeti oluşturan devlet başkanı olarak bir yapay zeka kullanılmasa bile idari yapay zekalar kullanılabilir.

Ronfeldt ve Valda'ya göre siberokrasinin kesin biçimini belirlemek için henüz çok erken ancak demokrasi, totaliterlik ve hibrit hükümetler gibi geleneksel yönetim sistemlerine alternatifler oluşmasına yol açabilir.[3] Bazıları siberokrasinin halen varsayımsal olduğunu, çünkü mevcut bir siberokratik hükümetin henüz var olmadığını belirtirken, bazı bileşenlerinin bazı gelişmiş ülkelerdeki devletler tarafından zaten benimsendiğini kabul etmektedir.[9]

Örnekler

Siberokrasinin sonuçlarını belirlemek hala zor olsa da, özellikle yeni algılama aygıtlarının ve ağa bağlı toplum yapısının bir araya geldiği ortamda, siberokrasinin yeni hükümet ve siyasi sistem biçimlerine yol açacağını söyleyenler de bulunmaktadır.[10] Bununla birlikte, bu fütüristik hükümeti ortaya koyabilecek belirli örnekler vardır. Doğu Almanya Stasi'si bir siberokratik örgütün prototipi olarak düşünülebilir. Stasi, Doğu Almanya'nın toplam nüfusunun üçte birinden biraz fazlası olan altı milyon kişi hakkında dosya topluyordu, ancak bu dosyaları ayıklayacak bilgisayarları olmadığı için kendi dosya sistemlerinde boğulmalarına yol açıyordu. Dolayısıyla bilgiyi etkin bir şekilde kullanmalarını engelliyordu. Siberokratik bir hükümetin, ülke halkının tamamı ve ilgili yabancılar hakkındaki bilgileri hızlı ve etkin bir şekilde yönetmesi gerekecektir.

Uçuş yasağı listesi, siberokrasinin prototip bir örneğidir. İnternet Aktarmalı Sohbet (IRC) ve İnternet forumları da siberokratik toplumlara örnek olarak gösterilebilir.

Kaynakça

  1. ^ David Ronfeldt (1991). "Cyberocracy, Cyberspace, and Cyberology:Political Effects of the Information Revolution" (PDF). RAND Corporation. 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Aralık 2014. 
  2. ^ David Ronfeldt (1992). "Cyberocracy is Coming" (PDF). RAND Corporation. 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Aralık 2014. 
  3. ^ a b Ronfeldt, David; Varda, Danielle (1 Aralık 2008). "The Prospects for Cyberocracy (Revisited)" (İngilizce). Social Science Research Network. 29 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024. 
  4. ^ "Opinion | Transparency in governance, through cyberocracy". kathmandupost.com (İngilizce). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  5. ^ Hudson, Alex (28 Ağustos 2019). "'Far more than surveillance' is happening and could change how government is run". Metro (İngilizce). 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  6. ^ a b Walch, James; Walch, Jim (1999). In the Net: A Guide for Activists. Londra: Zed Books Ltd. ss. 48. ISBN 1856497585. 
  7. ^ Neilson, Robert E. (1997). Sun Tzu and Information Warfare: A Collection of Winning Papers from the Sun Tzu Art of War in Information Warfare Competition. Washington, D.C.: National Defense University Press. ss. 18. ISBN 1579060374. 
  8. ^ Bachman, Leonard R. (14 Haziran 2012). Two Spheres: Physical and Strategic Design in Architecture (İngilizce). Routledge. ISBN 9781136319044. 
  9. ^ Kariye, Dr Badal W. (2010). The Political Sociology of Security, Politics, Economics & Diplomacy: Quicker Academic Path for Good Governance. Bloomington, IN: AuthorHouse. s. 98. ISBN 9781452085463. 
  10. ^ Horowitz, Irving (6 Şubat 2018). Culture and Civilization: Volume 2, Beyond Positivism and Historicism (İngilizce). Routledge. ISBN 9781351524407. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar</span> çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal işlemlerden oluşan bir işi, önceden verilmiş bir programa göre yapıp sonuçlandıran elektronik araç

Bilgisayar, aritmetik veya mantıksal işlem dizilerini (berim) otomatik olarak yürütmek üzere programlanabilen dijital bir elektronik makinedir. Çağdaş bilgisayarlar, programlar olarak bilinen genel işlem kümelerini gerçekleştirebilir. Bu programlar, bilgisayarların çeşitli görevleri gerçekleştirmesini sağlar. Ayrıca bir bilgisayar sisteminin tam verimle çalışabilmesi için donanım, işletim sistemi ve çevresel cihazlara sahip olması gerekmektedir. Bu terim aynı zamanda bir bilgisayar ağı veya bilgisayar kümesi gibi birbirine bağlı ve birlikte çalışan bir grup bilgisayar anlamına da gelebilir.

<span class="mw-page-title-main">Bilişsel bilim</span> zihin ve süreçleri hakkında disiplinlerarası bilimsel çalışma

Bilişsel bilim, zihin ve zekânın işleyişini ele alan, zeki sistemlerin dinamiklerini ve yapılarını araştıran disiplinler arası bir yaklaşımdır. Çok geniş bir alanı kapsamasından ötürü bilişsel bilim alanında çalışan araştırmacıların bilişsel psikoloji, dil bilimi, sinir bilimi, yapay zekâ, antropoloji ve felsefe gibi alanlarda temel bilgilere sahip olması beklenir.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar ağı</span> kaynaklarını paylaşmak üzere birbirine bağlanmış iki veya daha fazla bilgisayarın oluşturduğu yapı

Bilgisayar ağı, küçük bir alan içerisindeki veya uzak mesafelerdeki bilgisayarların ve/veya iletişim cihazını iletişim hatları aracılığıyla birbirine bağlandığı, dolayısıyla bilgi ve sistem kaynaklarının farklı kullanıcılar tarafından paylaşıldığı, bir yerden başka bir yere veri aktarımının mümkün olduğu iletişim sistemidir. En az iki bilgisayarı birbirine bağlayarak bir ağ oluşturulur. 1980'li yıllarla birlikte, Ethernet ve LAN teknolojisinin gelişmesiyle, kişisel bilgisayarlar ve ofisler bilgisayar ağlarına kavuşmuştur. En bilinen ve en büyük bilgisayar ağı, İnternettir.

<span class="mw-page-title-main">Algoritma</span> bir problem sınıfının nasıl çözüleceğine dair kesin bir tarif

Algoritma, belli bir problemi çözmek veya belirli bir amaca ulaşmak için tasarlanan yol. Matematikte ve bilgisayar biliminde bir işi yapmak için tanımlanan, bir başlangıç durumundan başladığında, açıkça belirlenmiş bir son durumunda sonlanan, sonlu işlemler kümesidir. Genellikle bilgisayar programlamada kullanılır ve tüm programlama dillerinin temeli algoritmaya dayanır. Aynı zamanda algoritma tek bir problemi çözecek davranışın, temel işleri yapan komutların veya deyimlerin adım adım ortaya konulmasıdır ve bu adımların sıralamasına dikkat edilmelidir. Bir problem çözülürken algoritmik ve sezgisel (herustic) olmak üzere iki yaklaşım vardır. Algoritmik yaklaşımda da çözüm için olası yöntemlerden en uygun olan seçilir ve yapılması gerekenler adım adım ortaya konulur. Algoritmayı belirtmek için; metinsel olarak düz ifade ve akış diyagramı olmak üzere 2 yöntem kullanılır. Algoritmalar bir programlama dili vasıtasıyla bilgisayarlar tarafından işletilebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Yapay zekâ</span> insani zekaya sahip makine ve yazılım geliştiren bilgisayar bilimleri dalı

Yapay zekâ ya da kısaca YZ,, insanlar da dahil olmak üzere hayvanlar tarafından, doğal zekânın aksine makineler tarafından görüntülenen zekâ çeşididir. İlk ve ikinci kategoriler arasındaki ayrım genellikle seçilen kısaltmayla ortaya çıkar. Güçlü yapay zeka genellikle Yapay genel zekâ olarak etiketlenirken, doğal zekayı taklit etme girişimleri yapay biyolojik zekâ olarak adlandırılır. Önde gelen yapay zeka ders kitapları, alanı zeki etmenlerin çalışması olarak tanımlar: Çevresini algılayan ve hedeflerine başarıyla ulaşma şansını en üst düzeye çıkaran eylemleri gerçekleştiren herhangi bir cihaz. Halk arasında, yapay zekâ kavramı genellikle insanların insan zihni ile ilişkilendirdiği öğrenme ve problem çözme gibi bilişsel eylemleri taklit eden makineleri tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yapay sinir ağları</span>

Yapay sinir ağları (YSA), insan beyninin bilgi işleme tekniğinden esinlenerek geliştirilmiş bir bilgi işlem teknolojisidir. YSA ile basit biyolojik sinir sisteminin çalışma şekli taklit edilir. Yani biyolojik nöron hücrelerinin ve bu hücrelerin birbirleri ile arasında kurduğu sinaptik bağın dijital olarak modellenmesidir. Nöronlar çeşitli şekillerde birbirlerine bağlanarak ağlar oluştururlar. Bu ağlar öğrenme, hafızaya alma ve veriler arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarma kapasitesine sahiptirler. Diğer bir ifadeyle, YSA'lar, normalde bir insanın düşünme ve gözlemlemeye yönelik doğal yeteneklerini gerektiren problemlere çözüm üretmektedir. Bir insanın, düşünme ve gözlemleme yeteneklerini gerektiren problemlere yönelik çözümler üretebilmesinin temel sebebi ise insan beyninin ve dolayısıyla insanın sahip olduğu yaşayarak veya deneyerek öğrenme yeteneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Doğal dil işleme</span> bilgisayar bilimi ve dil bilimi alanı

Doğal Dil İşleme, yaygın olarak NLP olarak bilinen yapay zekâ ve dilbilim alt kategorisidir. Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca gibi doğal dillerin işlenmesi ve kullanılması amacı ile araştırma yapan bilim dalıdır.

Video oyunu türleri belirlenirken sınıflandırmada video oyunlarının mekanikleri, tasarım aşamasında, tasarımcının verdiği kritik kararlar yani daha basit bir şekilde oynanış tarzları esas alınır. Lakin bu sınıflandırma her zaman tutarlı veya sistematik bir yol izleyememiştir. Bunun nedeni kriterlerin, ayrımı yapan kişi ya da kuruma göre farklılık göstermesidir. Tümüyle akademik çalışmaların yürütülmemesinden ötürü kimi zaman keyfi isimlendirmeler de söz konusudur. Buna rağmen dünya genelinde benimsenmiş tür kalıpları da mevcuttur.

Ağ savaşı kavramı ilk defa askeri stratejik danışmanlık şirketi RAND araştırmacılarından John Arquilla ve David Ronfeldt'in ABD Savunma Bakanlığına 1996 yılında verdiği raporda, “Ağ Savaşının Gelişi” kullanılmıştır. 127 sayfalık rapor savaş karşıtlarının nasıl kendi kendine toplanıp şehirde kontrol dışı gösteriler yaptığından terör örgütlerinin nasıl küresel boyutta organize olduğuna kadar ağlı sistemlerin yeni bir tehdit olduğunu anlatır. Çeşit çeşit lidersiz direniş tarif eder. Rapor ağlı sistemlerin baş oyuncularının nasıl bilgi teknolojilerini ve internet ile tanıştığımız yeni düşünce biçimlerini özümsemiş olarak hareket ettiğini yazar. Arquilla ve Ronfeldt ağ savaşlarının 5 ayrı katmanda işlediğini söyler:

  1. Teknolojik: yoğun iletişim
  2. Öğretisel (”doctrinal”): ortak hareket etme
  3. İdeolojik: büyük idealler
  4. Anlatımsal (”narratological”): algı dönüştürme
  5. Sosyal: kişisel bağlar ve güven
<span class="mw-page-title-main">ARPANET</span> Dünyanın ilk paket dağıtımı ağı

ARPANET,, bir bilgisayar ağıdır ve ilk olarak 1968'den itibaren Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri adına Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve ABD Savunma Bakanlığı liderliğindeki küçük bir araştırmacı grubu tarafından geliştirilmiştir. Günümüz internetinin öncüsüdür. Paul Baran ve Donald Watts Davies, ARPANET'in geliştirilmesinde iletişim için temel olarak kullanılan kısmî ağ düzeni ve paket şifreleme ağlar alanında önemli bulgular sağlamıştır.

Bir devletin yönetimi, devleti kontrol eden idari bürokrasi içinde yer alan yasamacılar, idareciler ve hakimlere karşılık gelir. Yönetim terimi ayrıca bu kişilerin örgütlenme biçimi için kullanılan bir terimdir. Devlet politikası, yönetim aracılığıyla uygulanır ve yönetim tarafından belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Bilişim Çağı</span>

Bilişim Çağı bilişim ve iletişim teknolojilerindeki gelişimin insanlık tarihinde toplumsal, ekonomik ve bilimsel değişimin yönünü yeniden belirlediği ve giderek ağ toplumunun ortaya çıktığı döneme verilen addır. Başta imalat sanayii olmak üzere, ulaştırma, inşaat ve enerji sektörlerindeki gelişmelerin toplumsal ve ekonomik değişimin itici gücü olduğu endüstri toplumunun gelecekte neye evrileceği konusundaki tartışmalar 1950'lerin sonlarında başlamıştır. Başlangıçta bu döneme Endüstri Sonrası Çağı denmiştir. Bilgi Toplumu/Çağı, Enformasyon Toplumu/Çağı, İnternet Toplumu/Çağı, Elektronik Çağ, Siber Toplum/Çağ, Dijital Çağ, Sanayi-ötesi Çağ, Post-Modern Çağ, Yeni Çağ gibi çeşitli isimlerle de bilinmektedir. 1980'lerde İnternet'in kullanımının yaygınlaşması ve nihayet 1995'te tamamen serbest bırakılmasından sonra endüstri sonrası terimi yerini enformasyon sözcüğüyle değiştirmiş, kavram Türkçeye Bilişim Çağı ya da Bilgi Çağı olarak yerleşmiştir. Günümüzde "Bilişim Çağı" terimi, 1990'lardan bugüne kadar olan süre için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Makine öğrenimi</span> algoritmaların ve istatistiksel modellerin kullanımıyla bilgisayarların yapacakları işleri kendileri çözebilmeleri

Makine öğrenimi (ML), veriden öğrenebilen ve görünmeyen verilere genelleştirebilen ve dolayısıyla açık talimatlar olmadan görevleri yerine getirebilen istatistiksel algoritmaların geliştirilmesi ve incelenmesiyle ilgilenen, yapay zekâda akademik bir disiplindir. Makine öğrenimi, bilgisayarların deneyimlerinden öğrenerek karmaşık görevleri otomatikleştirmeyi sağlayan bir yapay zeka alanıdır. Bu, veri analizi yaparak örüntüler tespit etme ve tahminlerde bulunma yeteneğine dayanır. Son zamanlarda yapay sinir ağları, performans açısından önceki birçok yaklaşımı geride bırakmayı başardı.

Bilgisayar bilimci, bilgisayar bilimi, bilgi ve hesaplamanın teorik temellerinin incelenmesi ve bunların uygulamaları hakkında uzmanlaşmış bir kişidir.

İşletme enformatiği, işletme yönetimi ve bilgisayar bilimleri alanlarını kapsayan sosyo-teknik bir disiplindir. İşletme enformatiği eğitimi üniversite düzeyinde verilmekte, bir işletme enformatiği bölümü ya da programını bitiren üniversite mezunları işletme enformatiği uzmanı unvanı almaktadır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'deki bazı üniversitelerde de işletme enformatiği alanında lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi verilmektedir. Üniversitelerin benzer bölümleri kimi zaman:

Veri, ham (işlenmemiş) gerçek enformasyon parçacığına verilen addır. Veriler ölçüm, sayım, deney, gözlem ya da araştırma yolu ile elde edilmektedir. Ölçüm ya da sayım yolu ile toplanan ve sayısal bir değer bildiren veriler nicel veriler, sayısal bir değer bildirmeyen veriler de nitel veriler olarak adlandırılmaktadır. Her sembolik gösterim gibi, veri de belirli bir nesne, birey ya da olguya ilişkin bir soyutlamadır. Ancak enformasyon ve bilginin soyutluk düzeyleri ile karşılaştırıldığında, verilerin soyutluk düzeyi daha düşüktür. Bir verinin tek başına bir anlamı ve işlevi bulunmamaktadır. Veriler toplandıktan sonra gruplanarak, sıralanarak ve özetlenerek, elle ya da bilgisayarla işlenip enformasyona dönüştürüldüklerinde anlam kazanmakta; ait oldukları bağlamı açıklama gücüne kavuşmaktadır. Problem çözme ya da karar verme gibi bir amaca hizmet edebilecek duruma gelmektedir.

Bilgi teknolojisi (IT), genellikle bir işletme veya başka bir girişim bağlamında veri veya bilgi depolamak, almak, iletmek, çalışmak ve işlemek için bilgisayarların kullanılmasıdır. Bilgi Teknolojisi, bilgi ve iletişim teknolojisinin (ICT) bir alt kümesi olarak düşünülür. 2012'de Zuppo, her hiyerarşi düzeyinin "bilgi aktarımını ve çeşitli elektronik ortamdaki iletişim türlerini kolaylaştıran teknolojilerle ilişkili olması nedeniyle bir derece ortaklık içerdiği" bir BİT hiyerarşisini önermişti.

Veri kazıma bir bilgisayar programı, başka bir programdan gelen insanlar tarafından okunabilir olan çıkış veri ayıklayan bir tekniktir.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel hesaplama</span>

Bilimsel hesaplama karmaşık problemleri anlamak ve çözmek için gelişmiş bilgi işlem yeteneklerini kullanan çok disiplinli bir alandır. Hesaplamalı bilim üç farklı unsuru birleştirmektedir:

<span class="mw-page-title-main">Algokrasi</span>

Algokrasi, özellikle yapay zeka ve blok zinciri gibi teknolojiler başta olmak üzere, bilgisayar algoritmalarının yasal düzenlemelerde, kanun yapımında ve genellikle ulaşım veya tapu kaydı gibi günlük yaşamın herhangi bir yerinde kullanıldığı alternatif bir hükûmet veya sosyal düzen biçimidir. "Algoritma ile yönetim" terimi, 2013 yılında akademik literatürde “Algoritmik Yönetim'e” alternatif olarak ortaya çıkmıştır. İlgili bir terim olan "Algoritmik Düzenleme", standart belirleme ve davranışın hesaplama algoritmaları aracılığıyla izlenmesi veya değiştirilmesi olarak tanımlanır - yargının otomasyonu da bu kapsamda bulunmaktadır.