İçeriğe atla

Shujing

1279 tarihli bir Shujing baskısının başlık sayfası

Shujing veya "Tarih Klasiği" (Çince: 書經/书经; pinyin: Shūjīng) Antik Çin tarihindeki olayları konu alan kayıtların bir derlemesidir. Sıklıkla Shàngshū yani "Saygın Evrak" (尚書/尚书) veya sadece Shū (書/书) yani "Evrak" olarak da anılır. Eserin ismi Batı dillerine farklı şekillerde çevrilmiştir: "Tarih Klasiği", "Evrak Klasiği", "Tarih Kitabı" ve "Evrak Kitabı" gibi.

58 bölüm ve 8 alt bölümden oluşan eserin, 33 bölümünün MÖ 6. yüzyıl asıllı olduğu genel kabul görmüştür. İlk beş bölüm efsanevi çağların tanınmış bazı imparatorlarının, Yao ve Shun gibi, deyişleri ve işlerini konu alırken sonraki dört bölüm Xia Hanedanlığına ayrılır. Bu hanedanlığın tarihselliği, çağdaş tarih bilimince, henüz tam anlamıyla tanımlanamamıştır. Bundan sonraki 17 bölüm Shang Hanedanlığı ve bu hanedanlığın çöküşünü konu alır ki hanedanlığın çöküşünün sebebi olarak, Shang Hanedanlığından olan son hükümdarın baskıcı, zorba ve zalimce bir karaktere sahip olması gösterilir. Son 32 bölümse Zhou Hanedanlığıdan Qin Devleti hükümdarı Dük Mu'ya kadarki zamanı konu alır. Erken dönem Çin düzyazısının örneklerini taşıyan eser, genel olarak Beş Klasikten biri olarak kabul edilir. Büyük ihtimalle Çin'in ilk anlatısı olan Shujing, Herodot'un Historiai isimli eserinden bir yüzyıl kadar önce ortaya çıkmış olabilir. Shangshu'ya yapılan atıflara Hubei'deki Guodian mezarlarından çıkan bambu üzerine yazılı metinlerde rastlanmaktadır ki bunlar MÖ 300 yılına aittir.

Eserin aktarılışı sırasında üç sürüm ortaya çıkmıştır: Yeni Metin, Eski Metin ve sahte Eski Metin.

  • İlki, Fu Sheng tarafından Qin Hanedanlığı'nın çöküşü sırasında aktarılmış olan ve 33 bölümden oluşan, özgün metinden 72'den fazla bölümü barındırmayan, Yeni Metin sürümüdür.
  • İkinci sürüm ise Prens Liu Yu tarafından bulunan ve MÖ 2. yüzyılın sonlarında aktarılan Eski Metin sürümüdür.
  • Üçüncü sürüm ise sahte içerik barındıran ve Mei Ze tarafından MS 4. yüzyılda yeniden keşfedildiği öne sürülerek ortaya çıkan bir Eski Metindir.

Kaynakça ve notlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çin Hanedanı</span>

Çin Hanedanı, MÖ 221 - MÖ 206 yılları arasında Çin'i yönetmiş ilk hanedandır. Qin Hanedanlığı adını bugün Gansu ve Shaanxi eyaletlerinin kalbinde bulunan Qin bölgesinden alır. Qin Hanedanlığı'nın gücü, Shang Yang'ın MÖ 4. yüzyılda Savaşan Devletler Çağı'ndaki kanunlarda yaptığı legalist reformlarla artmıştır. MÖ 3. yüzyılın ortalarında ve sonlarında, Qin Hanedanlığı güçsüz Zhou Hanedanlığı'ndan başlayıp kalan diğer altı savaşan devleti de fethetmiş ve tüm Çin üzerinde kontrol elde ederek yönetimi tek çatı altında toplamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Shang Hanedanı</span> MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çinde Sarı Nehir deltasında hüküm sürmüş hanedanlık

Shang Hanedanı ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

Çin felsefesinde Legalizm, bir politik sistemin temellerini içeren felsefedir. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'yle Savaşan Beylikler Dönemi'nde yaygın olan dört felsefe okulundan biriydi. MÖ 770-MÖ 221 yıllarını içine alan bu dönem, Çin'de büyük kültürel mayalanmanın olduğu ve yeni düşünce tarzlarının ortaya çıktığı dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Savaşan Devletler Çağı</span>

Muharip Devletler Dönemi veya Savaşan Devletler Dönemi İlk çağ Çin târihinde MÖ 5. yüzyıla Çin İmparatorluğu'nun kuruluşuna kadar geçen zamâna verilen addır. Sözde İlkbahar ve Sonbahar Dönemi sonrasında başlayan ve MÖ 256'da ortadan kalkan Doğu Zhou Hânedanlığı döneminin ikinci bölümü oluşturan dönem olarak görülür. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde olduğu gibi bu dönemde de kral, göstermelik yönetici olmaktan ileri gidememiş, gücü kalmamıştı.

<span class="mw-page-title-main">Shan Hai Jing</span>

Shan Hai Jing veya Shanhai Jing Çin mitolojisinin birçoklarına göre en kapsamlı eseri ve kaydı. MÖ 3. yüzyıl ile MS 2. yüzyıl aralığında bir zamanda ortaya çıktığı düşünülen eser, Antik Çin kültüründeki mitlerden, büyücülük ve din anlayışından söz etmesinin yanı sıra coğrafyadan tıbba kadar farklı alanlarda da içerik barındırır. Bazı mitik figürler diğer kaynaklarda bulunamazken, Shan Hai Jing'de kendilerine yer bulurlar ve birden fazla sürümü olan birçok anlatının birkaç sürümüne eserde yer verilmiştir. Qin Hanedanlığı öncesi Çin kültürünü konu alan ve bu konun çağdaş araştırmalarında önemli bir kaynak olan eser 18 bölüme bölünmüştür ve yaklaşık olarak 31000 sözcük barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Shiji</span>

Shiji veya "Büyük Tarihçinin Kayıtları" MÖ 109 - MÖ 91 yılları arasında yazılmış tarih konulu eserdir. Sima Qian'ın başyapıtı olan eser, Sarı İmparator zamanından yazarın kendi zamanına kadarki Çin tarihini konu almaktadır. Sarı İmparator'un dönemini geleneksel olarak MÖ 2600 civarı olarak kabul edilmiştir ve tarihîliği tartışmalı olan bu figürü Sima Qian tarihî bir önder olarak bu eserinde ele almıştır. Çin tarihindeki ilk sistematik tarih metni olması hasebiyle, kendisinden sonra büyük gelişme kaydeden Çin tarih yazımı ve nesrini (düzyazısını) büyük oranda etkilemiştir. Etkisi bakımından Herodot ve eseriyle karşılaştırılabilecek bir konumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Liji</span>

Liji veya "Ritler Klasiği" Konfüçyüscülüğün temelini oluşturan ve kaynak metinleri sayılan Beş Klasik'ten biridir. Toplumsal formlar ve antik ritleri konu alır ki ismi ele aldığı bu ikinci konudan gelmektedir. Eserin özgün metninin Konfüçyüsçü düşünürler tarafından Muharip Devletler Döneminde derlendiği düşünülmektedir.

Lüshi Chunqiu Qin Hanedanlığı Bakanı Lü Buwei'nin direktifliğinde MÖ 239 yılında kaleme alınmış, ansiklopedik Çin klasik metni. 100.000'i aşan karaktere sahip olan metin, gerek bu açıdan gerekse de derli toplu bir biçimde çok geniş bir kapsama sahip olduğu için, Michael Carson ve Michael Loewe tarafından incelemelerinde erken dönem Çin metinleri açısından oldukça özgün bir yapıt olarak nitelendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fengshen Yanyi</span>

Fengshen Yanyi, Fengshen Bang olarak da bilinen, Ming Hanedanlığından yerel lehçe ile yazılmış önemli romanlardan biridir. Hikâyesi Shang Hanedanlığının düşüşü ve Zhou Hanedanlığının yükselişini konu alır ve Çin mitolojisinin birçok öğesini, farklı tanrı, tarnıça, ölümsüz ve ruhları da konuyla ilişkilendirir. Bu açıdan o dönem Çin'deki yaşamın ki din günlük yaşamda çok önemli bir yere sahipti bu dönemde, temel özellikleri açısından tanımlayıcı ve betimleyicidir. Fengshen Yanyi'nin yazarının Xu Zhonglin veya Lu Xixing olduğuna dair atıflar mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Zhou Hanedanı</span> Çu Devleti veya Zou Hanedanı

Zhou Hanedanı ; Çin tarihinde MÖ 1122'den MÖ 256 yılına kadar hüküm süren kraliyet hanedanı. Çin tarihindeki Zhou Hanedanı, diğer tüm hanedanlardan daha uzun süre hüküm sürmüştür. Bu hanedandan önce Çin'in yönetici hanedanı; Shang Hanedanı idi ve Çin Hanedanı'nı bu hanedan takip etmiştir.

Kitap yakımı ve bilginlerin gömülmesi, Çin'de Qin Hânedanlığı döneminde M.Ö 213 - M.Ö 206 târihleri arasında yapılmış olan ve birkaç kitap tür hâriç bütün kitapların alenen yakılarak tahrîbiyle sonuçlanıp bugüne kadar unutulamayan, târihe çizgisini koymuş eski bir sansür uygulanmasıdır.

MÖ 11.yy. MÖ 1100 ile MÖ 1001 yılları arasındaki zaman dilimini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Çin sanatı</span>

Çin sanatı, Çin'de yapılan ya da Çinli sanatçıların yaptığı görsel sanattır. Erken "taş devri sanatı" M.Ö. 10.000 yıllarına dayanır ve çoğunlukla basit çömlekçilik ve heykeller içerir. Bu erken dönemin ardından Çin sanatı, Çin tarihiyle olduğu gibi çoğunlukla yüzlerce sene süren çok sayıda hanedanlık dönemiyle karakterize edilir.

Shang Yang, Wei Yang olarak da bilinir. Aslen soyadı Gongsun, antik Çin filozofu, siyasetçi ve tanınmış Legalist bilginiydi. Savaşan Devletler döneminde Wei'nin Zhou vasal eyaletinde doğdu, Qin Devletine hizmet eden bir devlet adamı, şansölye ve reformcuydu. Burada politikalarının Qin devletini güçlendiren idari, siyasi ve ekonomik temelleri attığı ve sonunda Qin'in diğer altı rakip devleti fethetmesini sağlayarak Çin'i tarihte ilk kez Qin hanedanlığı altında merkezi bir yönetimde birleştirdi. Hem kendisinin hem de takipçilerinin Çin hukukçuluğu okulu için temel bir felsefi eser olan Lord Shang'ın Kitabı'na katkıda bulunduğunu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Shu (devlet)</span>

Shu, Çin'in Zhou Hanedanı döneminde MÖ 316 yılına kadar arasında var olan bir devletti. Devlet, Kuzey Çin Ovası'ndaki günümüz Henan eyaletinde yer almaktaydı. Batı Siçuan Havzası'nda Chengdu Ovası'na dayanıyordu ve kuzeydoğudaki üst Han Nehri vadisine kadar uzanıyordu. Doğusunda Ba kabile konfederasyonu, daha doğuda, Han ve Yangtze nehirlerinin aşağısında Chu devleti, kuzeyde Qin Dağları üzerinde Qin devleti ile batıda ve güneyde küçük askerî güce sahip kabile halkları bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Guodian-Chu-Şeritleri</span>

Guodian Chu Şeritleri Çin'in Hubei Eyaletin'de, Jingmen Şehrin'in Guodian mezrasında 1993 senesinde kazılar sonucu bulunan türbelerden 1 no.'lu Chu Türbesinde çıkan bambu üzerine yazılmış fiş şeritlere denir. Bu şeritleri çok önemli kılan özelliği ise Laozi'nin Dao De Jing adlı eserinin ve Kongzi (Konfüçyüs) okulunun önemsediği klasiklerin yazılı en eski nüshası olmalarıdır. MÖ 300lere Uzanan Chu Fişlerinin tarihi, Savaşan Eyaletler dönemine denk düşer. Guodian, Qin hanedanlığından önce hüküm sürmüş olan Zhou Hanedanlığı'nın yönetimi altındaki küçük beyliklerden biri olan Chu Eyaletinin o zamanki başkenti Ying'in sadece 9 km kuzeyinde bulunuyor. Bölge adeta türbeler kompleksidir. Chu Şeritleri standard Çinceye dönüştürülerek 1998 yılında Guodian'da çıkan Chu Bambu Şeritleri adıyla basılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jizi</span>

Jizi, Gojoseon'u yönettiği söylenen Çin kökenli efsanevî bir hükümdardır. Saltanatı, MÖ 2233'ten MÖ 2184'e kadar sürmüştür.

Li Si, Çin hanedanının Çinli bir politikacısı, filozofu ve hattatıydı. MÖ 246'dan 208'e kadar iki hükümdar altında Şansölye olarak görev yaptı. Bunlar; Qin devletinin kralı ve daha sonra Qin hanedanının İlk İmparatoru olan Qin Shi Huang ve Qin Shi Huang'ın on sekizinci oğlu ve İkinci İmparator olan Qin Er Shi'dir. İdari yöntemlerle ilgili olarak, Li Si, Shen Buhai ve Han Fei'nin tekniğine tekrar tekrar atıfta bulunarak, " Shen Buhai'nin fikirlerine hayran olduğunu ve bunları kullandığını" belirtti ancak hukukla ilgili olarak Shang Yang'ı izledi.

Eski Çince, M.Ö. 1250'li yıllardan başlayıp M.Ö. 221 yılında bütün Çin, Qin Hanedanlığı altında birleşinceye değin Çin'de konuşulmuş yazın dili.