İçeriğe atla

Shiji

Shiji'nin ilk sayfası.

Shiji veya "Büyük Tarihçinin Kayıtları" (geleneksel Çince: 史記; basitleştirilmiş Çince: 史记; pinyin: Shǐjì) MÖ 109 - MÖ 91 yılları arasında yazılmış tarih konulu eserdir. Sima Qian'ın başyapıtı olan eser, Sarı İmparator zamanından yazarın kendi zamanına kadarki Çin tarihini konu almaktadır. Sarı İmparator'un dönemini geleneksel olarak MÖ 2600 civarı olarak kabul edilmiştir ve tarihîliği tartışmalı olan bu figürü Sima Qian tarihî bir önder olarak bu eserinde ele almıştır. Çin tarihindeki ilk sistematik tarih metni olması hasebiyle, kendisinden sonra büyük gelişme kaydeden Çin tarih yazımı ve nesrini (düzyazısını) büyük oranda etkilemiştir. Etkisi bakımından Herodot ve eseriyle karşılaştırılabilecek bir konumdadır.

Eserin 130 cildi (yani yazma tomarları ki bunlar bugün sıklıkla "bölüm" olarak anılmaktadır) barındırdığı bilgileri çeşitli kategorilerde sınıflandırmıştır:

  1. Benji (本紀) veya "Temel Vakayinameler"i oluşturan 12 cilt, Sarı İmparator'dan Qin Shihuang'a kadarki önemli imparatorların ve Xia, Shang ve Zhou hanedanlıklarının krallarının biyografilerini içermektedir.
  2. Shijia (世家) veya "Irsî Evler"i oluşturan 30 cilt, çoğunluğu İlkbahar ve Sonbahar dönemi ve Savaşan Devletler dönemlerinden kayda değer önderlerin, asilzadelerin ve bürokratların biyografilerini barındırmaktadır.
  3. Liezhuan (列傳) veya "Hatıralar"ı oluşturan 20 cilt, çeşitli önemli bireylerin biyografilerini içerir ki bu bireylere Lao Tse, Mozi, Sun Tzu ve Jingke gibi isimler dahildir.
  4. Shu (書) veya "Denemeler"in 8 cildi, zamanın ekonomisi ve diğer konularını ele alır.
  5. Biao (表) veya "Kronolojiler"in 10 cildi ise olayların kronolojilerini (zaman çizelgelerini) içermektedir.

Daha sonraki dönemlerde ortaya çıkan ve Konfüçyüsçü düşünceler etkisinde olan, hükümdarlara ilâhî haklar veren ve tahta talip olup da başarısızlığa uğrayanları yeren resmî tarih kayıtlarına oranla, Sima Qian'ın bu eseri (Shiji) daha liberaldir daha nesnel bir nesirdir.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zhuangzi</span>

Zhuāngzǐ MÖ 4. yüzyılda Çin'in Savaşan Eyaletler Döneminde yaşamış önemli bir bilge. Asıl adı Zhuang Zhou dur. Kendi adıyla anılan özgün eserinde insan ve doğası, doğanın işleyişi, insanın doğayla uyumlu yaşamasının yollarını anlatmıştır. Bu eser,

Çin felsefesinde Legalizm, bir politik sistemin temellerini içeren felsefedir. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'yle Savaşan Beylikler Dönemi'nde yaygın olan dört felsefe okulundan biriydi. MÖ 770-MÖ 221 yıllarını içine alan bu dönem, Çin'de büyük kültürel mayalanmanın olduğu ve yeni düşünce tarzlarının ortaya çıktığı dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Savaşan Devletler Çağı</span>

Muharip Devletler Dönemi veya Savaşan Devletler Dönemi İlk çağ Çin târihinde MÖ 5. yüzyıla Çin İmparatorluğu'nun kuruluşuna kadar geçen zamâna verilen addır. Sözde İlkbahar ve Sonbahar Dönemi sonrasında başlayan ve MÖ 256'da ortadan kalkan Doğu Zhou Hânedanlığı döneminin ikinci bölümü oluşturan dönem olarak görülür. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde olduğu gibi bu dönemde de kral, göstermelik yönetici olmaktan ileri gidememiş, gücü kalmamıştı.

<span class="mw-page-title-main">Liji</span>

Liji veya "Ritler Klasiği" Konfüçyüscülüğün temelini oluşturan ve kaynak metinleri sayılan Beş Klasik'ten biridir. Toplumsal formlar ve antik ritleri konu alır ki ismi ele aldığı bu ikinci konudan gelmektedir. Eserin özgün metninin Konfüçyüsçü düşünürler tarafından Muharip Devletler Döneminde derlendiği düşünülmektedir.

Kitap yakımı ve bilginlerin gömülmesi, Çin'de Qin Hânedanlığı döneminde M.Ö 213 - M.Ö 206 târihleri arasında yapılmış olan ve birkaç kitap tür hâriç bütün kitapların alenen yakılarak tahrîbiyle sonuçlanıp bugüne kadar unutulamayan, târihe çizgisini koymuş eski bir sansür uygulanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sima Qian</span> Geçmiş çağın önemli tarihçilerinden birisi

Sima Qian eski çağ Çin tarihçisidir. Han Hanedanı'nın Büyük Katipleri'nin başkanı idi. Antik dönem Çin'in en önemli tarihçisi olarak kabul görmüştür. Tarih yazımında tarafsız kalmanın zorluğuna karşın önemine vurgu yapmasıyla nam salmış ve yine bu yüzden sıkıntılar çekmiştir. Tarih yazımı konusundaki tutumuyla tarihçilikten edebiyata önemli etkileri olmuştur. Yarı efsanevi Sarı İmparator'dan Han Wudi'ye kendisinden önceki 2000 senelik Çin tarihinin genel görünümünü veren Shiji adlı eseri çok övgü almıştır. Çin tarihyazımının en kapsamlı kaynağı kabul edilmiştir. Bu tanımlayıcı eseri, daha sonraki Çin tarihyazımına da temel atmıştır.

Chunwei ya da Çungvi, Xia Hanedanının torunlarından olup Hiung-nuların atası olduğu aktarılan efsanevi önder.

<span class="mw-page-title-main">Yüeçiler</span> antik bir Ortaasya halkı

Yüeçiler, antik bir Orta Asya halkıdır.

Lao-Şang, M.Ö. 174 - M.Ö. 160 arasında hüküm sürmüş Büyük Asya Hun İmparatorluğu hükümdarıdır. Babası Mete'den sonra tahta geçmiştir. Bazı tarihi kaynaklarda ismi Kiyük ve Kiyok olarak da geçmektedir. Lao-Şang döneminde Mete'nin kurduğu imparatorluk istikrarlı bir şekilde devam ettirilmiştir. Lao-Şang, Mete'nin tarih sahnesinden silmek için uğraştığı ve yok olma noktasına getirdiği Yüeçiler'i kesin olarak mağlup etmiş ve tarih sahnesinden silmiştir. M:Ö. 166-164 yılları arasında Çin vesikalıklarına göre 140.000 atlı ile Çin'in kuzeyine akınlar yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Qin (devlet)</span>

Qin, Zhou Hanedanı döneminde bir antik Çin devletiydi. MÖ 3. yüzyılda kapsamlı reformlar sonrasında Savaşan Devletler Çağı'nda egemen güçlerinden biri olarak ortaya çıktı ve MÖ 221 yılında Shi Huangdi'nin önderliğinde tüm Çin'i birleştirerek Qin Hanedanı'na dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Ban Zhao</span> Çinin ilk kadın tarihçisi

Ban Zhao, Çin'in ilk kadın tarihçisidir. Hanedan ailesiyle yakın ilişkileri olup çeşitli alanlarda imparatoriçe de dahil birçok kişiye dersler verdi. Çin tarihi için önemli olan Han Shu'yu tamamlayıp son halini verdi. Bunların dışında Dong Zhengfu ve Nüjie (女誡) adlı yapıtlarıyla ön plana çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Zhuanxu</span>

Zhuanxu, Antik Çin'de efsanevî bir hükümdardır.

<span class="mw-page-title-main">Zhurong</span>

Zhurong veya Chongli (重黎), Çin mitolojisinde ve Çin geleneksel dininde önemli bir tanrıdır. Huainanzi'ye ve Mozi ile takipçilerinin felsefi metinlerine göre bir ateş ve güney tanrısıdır. Shanhaijing, Zhurong için Yan İmparator ve Sarı İmparator'un soyundan gelenler de dahil olmak üzere alternatif şecere verir. Bazı kaynaklar Zhurong'u, Nüwa, Gonggong ve Büyük Sel gibi Çin'in bazı eski ve antik mitleriyle ilişkilendirir. Geçmişte Çin mitolojisinin, en azından kısmen, gerçek bir tarih kaydı olduğuna inanılıyordu. Bu nedenle, tarihi Çin kültürü çalışmasında, uzak geçmişten yazılan veya anlatılan karakterler ve olaylarla ilgili anlatılan öykülerin çoğunun biri daha tarihselleştirilmiş bir gelenek ve bir daha mitolojik versiyon olmak üzere ikili bir geleneği vardır. Bu aynı zamanda Zhurong için de geçerlidir. Sima Qian'ın Büyük Tarihçi'nin Kayıtları 'nda Zhurong, Ateş Bakanı'nın hükûmet dairesini elinde tutan tarihi bir kişi olarak tasvir edilmiştir.

<i>Zizhi Tongjian</i>

Zizhi Tongjian, 1084 yılında Song Hanedanı döneminde tarih yazımı şeklinde yayınlanan Çin tarihçiliğinde öncü bir referans eserdir. 1065'te İmparator Yingzong, büyük tarihçi Sima Guang'a baş yardımcıları Liu Shu, Liu Ban ve Fan Zuyu gibi diğer bilim adamlarıyla birlikte Çin'in evrensel bir tarihinin derlemesini yönetmesini emretti. Görevin tamamlanması 19 yıl sürdü ve 1084'te halefi Shenzong'a sunuldu. Zizhi Tongjian, 16 hanedanı kapsayan ve MÖ 403'ten MS 959'a kadar yaklaşık 1400 yıla yayılan Çin tarihini kaydetmekte ve 294 cilt ve yaklaşık 3 milyon Çince karakter içermektedir.

<i>Zhuangzi</i> (kitap)

Zhuangzi, ideal Taocu bilgenin kaygısız doğasını örnekleyen hikâyeler ve anekdotlar içeren geç Savaşan Devletler Çağı dönemi eski bir Çin metnidir. Geleneksel yazarı "Usta Zhuang" (Zhuangzi) olarak adlandırılan Zhuangzi, Tao Te Ching ile birlikte Taoizm'in iki temel metninden biridir.

Bambu Yıllıkları, Çin'in Antik tarihi hakkında eski bir metindir. En eski efsanevi zamanda olan Sarı İmparator döneminden başlayarak ve MÖ 299'a kadar uzanır ve sonraki yüzyıllarda Savaşan Devletler Çağı'nda Wei devleti tarihine odaklanılır. Bu nedenle, Sima Qian'ın Büyük Tarihçinin Kayıtları eserine benzer bir dönemi kapsamaktadır. Orijinali Song Hanedanı döneminde kaybolmuş olabilir ve metin günümüzde orijinalliği tartışmalı bir "güncel metin" ve eksik bir "antik metin" iki versiyonda bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Qin'in birleşme savaşları</span>

Qin'in birleşme savaşları, 3. yüzyılın sonlarında Qin devleti tarafından diğer altı büyük Çin devleti olan Han, Zhao, Yan, Wei, Chu ve Qi'ye karşı başlatılan bir dizi askerî harekâttı.

<span class="mw-page-title-main">Jing Ke</span>

Jing Ke, Antik Çin'de geç Savaşan Devletler Çağı'nda youxia olarak bilinen bir savaşçıydı. Yan devletinin Veliaht Prensi Dan'in bir hizmetlisi olarak, daha sonra Çin'in ilk imparatoru Çin Şi Huang olan Qin devleti hükümdarı Zheng'e başarısız suikast girişimiyle ünlendi. Hikâyesi, Sima Qian'ın Shiji metinlerindeki Suikastçıların Biyografileri başlıklı bölümde anlatılmaktadır.

Lü Zhi veya İmparatoriçe Gao, Çin'in Han Hanedanı'nın imparatoriçesi. Saltanatı MÖ 195'ten MÖ 180 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Yuan, Çin'in Han Hanedanı'nın 11. imparatorudur. Saltanatı MÖ 78'den MÖ 33 yılında ölümüne kadar sürmüştür. Saltanatı döneminde Konfüçyüsçülüğü Çin hükûmetinin resmi inancı olarak destekledi. Konfüçyüs yandaşlarını önemli devlet görevlerine atadı.