İçeriğe atla

Shengwu qinzheng lu

Shengwu qizheng lu (Çince: 聖武親征錄; çev. 'Cengiz Han'ın seferleri') Cengiz Han (önceki adı Temuçin) ve oğlu Ögeday'ın hayatlarını anlatan bir Moğol kroniğinin Çince çevirisidir. Vakayinamenin büyük bir kısmı Moğol İmparatorluğu'nun artık kayıp olan bir devlet tarihi olan Altan Debter (çev. 'Altın Defter' ) alınmıştır. Hem 14. yüzyılın başında Reşîdüddîn Fazlullah-ı Hemedânî tarafından yazılan Farsça Câmiu't-Tevârîh hem de Çince Yuan Tarihi, Altan Debter yararlanmıştır.[1] Tarihçiler, mevcut üç eseri birleştirerek Altan Debter orijinal içeriğini yeterince yeniden yapılandırabilmişlerdir.[2]

Tarih

Belgelerde Shengwu'dan ilk defa, 1288'de bakanlarından birinin Kubilay Han'a Shilu (çev. 'Gerçek Kayıtlar' ) adı altında yaptığı bir sunumda geçmiştir. Tatmin olmayan Han, bakandan Ögeday ile ilgili 1290'da tamamlanan bölümlerin revize edilmesini talep etmiştir. Eser daha sonra Moğol-Uygur alfabesine aktarılmıştır. Çince'ye daha sonraki çeviri 1369'da, sonraki Ming Hanedanı yönetimindeki editörlerin Yuán Shō'nun tamamını derlemesiyle gelmiştir. Çeviri Câmiu't-Tevârîh ile karşılaştırıldığında, çevirenlerin orijinal metni birçok yerde yanlış anladıkları bununda modern tarihçiler için sorunlar yarattığı açıkça ortaya çıkmıştır.[3]

Diğer kroniklerle farklılıklar

Shengwu, en ünlü Moğol kroniği olan Moğolların Gizli Tarihi ile ilginç bir tezat oluşturur. Genç Temuçin'in üvey kardeşi Bekter'i öldürmesi veya karısı Börte'nin kaçırılıp tecavüz edilmesi gibi Gizli Tarih'in açıkça anlattığı potansiyel sakıncalı anlardan söz edilmez. Muhtemelen resmi bir tarih olarak düşünülmüştür. Metindeki dramatik eksikliğin yanı sıra eserin bazı parçalanmaları da Gizli Tarih'in gölgesinde kalmasına neden olmuştur.[3]

Kaynakça

Özel
  1. ^ Ratchnevsky 1991, s. xiii.
  2. ^ Morgan 1986, ss. 11–12.
  3. ^ a b Atwood 2004.
Genel
Japonca Vikikaynak'ta 校正増注元親征録(Shengwu qinzheng lu with corrected and annotated)
(何秋濤, 李文田, 沈曾植, 那珂通世), 1915 ile ilgili metin bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han</span> Moğol İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı (1162–1227)

Cengiz Han,, Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askerî liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip, bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

<span class="mw-page-title-main">İlhanlılar</span> İran merkezli Moğol devleti (1256–1335)

İlhanlılar veya İlhanlı Devleti, Cengiz Han'ın torunu Hülagû Han tarafından, merkezi Tebriz olmak üzere Orta Doğu'da kurulan Moğol devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

Camuka, asker, politikacı ve Moğol Cacirat kabilesinin şefi, sonraları Cengiz Han olarak anılacak olan Temuçin’in kan kardeşi (anda) ve rakibidir.

<span class="mw-page-title-main">Subutay</span> Türk olduğu düşünülen Moğol kökenli Komutan

Subutay, Cengiz Han ve Ögeday'ın başlıca stratejisti olan Moğol generali. Subutay, insanlık tarihinin en büyük bitişik imparatorluğu olan Moğol İmparatorluğu'nun genişlemesinin bir parçası olarak tarihteki diğer tüm komutanlardan daha fazla bölgeyi fethettiği veya ele geçirdiği 20'den fazla seferi yönetti ve 65 meydan muharebesi kazandı. Zaferlerini genellikle sofistike stratejileri ve birbirinden yüzlerce kilometre uzakta hareket eden orduları rutin olarak koordine etmesi sayesinde kazandı. Subutay, kendisini Orta Asya'dan Rus bozkırlarına ve Avrupa'ya götüren seferlerinin coğrafi çeşitliliği ve başarısı ile tanınır. Subutay, birçok kişi tarafından Cengiz ve Ögeday Han'ın fetihlerinde etkili olan tarihteki en büyük askeri komutan olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Börçigin</span>

Börçigin, Cengiz Han ve ardıllarının üyesi olduğu boydur. Ayrıca "Altan Urug", yani "altın soy" ve Munkak olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Câmiu't-Tevârîh</span>

Câmiu't-Tevârîh, Mahmud Gazan'dan, Moğollar ve onların hanedanlığını, sonraları Âdem'den Reşîdüddîn Hemedanî’nin yaşadığı döneme kadar olan tüm tarihi kayıtları içeren bir kitaptır.

Barlaslar, Barlas Boyu veya Barlas Aşireti Orta Asya'da bulunan Türk veya Türkleşmiş, Moğol göçebe konfederasyonu ve Büyük Timur İmparatorluğu'nun yönetici boyu.

<span class="mw-page-title-main">Arık Böke</span> Cengiz Hanın torunu

Arık Böke ya da Arık Buka Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın oğullarından Tuluy Han'ın oğlu. Büyük Han Möngke'nin ölümünün ardından kardeşleri Kubilay ve Hülagû seferde oldukları için kısa bir süre tahta çıkmıştır. Tahta kimin çıkacağının belirlenmesi için toplanan kurultayda 1260 yılında yapılan görüşmelerde rakip gruplar uzlaşmaya varamaz ve hem Kubilay, hem Arık Böke tahta geçer. Moğol İmparatorluğu, bu çekişme içinde üç yıl boyunca iç savaş yaşayacaktır. Savaşta Arık Böke gelenekçi Moğol prensleri tarafından desteklenirken Kubilay Kuzey Çin ve Mançurya prensleri tarafından desteklenir.

<span class="mw-page-title-main">Yesügey</span> Moğol kabile şefi ve Cengiz Hanın babası

Yesüey Batur ya da Yesügey, Moğol kabile şefi ve daha sonraları Cengiz Han olarak bilinecek Temuçin'in babası.

<i>Moğolların Gizli Tarihi</i> Edebi Eser

Moğolların Gizli Tarihi Moğolca yazılmış en eski eserdir. Moğol tarihi ve dili hakkında bilinen en eski eser olarak kabul edilmektedir. Cengiz Han'ın ölümünden sonra tamamlanan eser, bilinen nüshalarına göre Çin yazısıyla Moğolca olarak yazılmış, Moğolca metnin hemen yanı başına da yine Çince karakterlerle sözcüklerin çevirileri verilmiştir. Cengiz Han ve Moğolların tarihini ele alan eser Çin'deki ilk Moğol hanedanının adı ile de anılmaktadır. Batı'da 1872'den beri tanınan eserin 1940'tan beri bütünlüklü, tam çevirileri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuğrul Han</span> Kerait Hanı

Tuğrul Han, veya Ong Han, diğer bir unvanı da Wang Han'dır. Daha sonraları Cengiz Han olarak bilinecek Temuçin'in babası Yesügey'in kan kardeşidir (anda). Temuçin'in ilk yıllarında Temuçin'e yardımcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Höelin</span>

Höelin sonraları Cengiz Han olarak anılacak olan Temuçin'in annesi ve Moğol kabile şefi Yesügey'in eşi.

<span class="mw-page-title-main">Tuluy</span> Moğol İmparatorluğu naip yöneticisi

Tuluy, 1227-1229 yılları arasında Moğol İmparatorluğu’nun naip yöneticisi.

Temüge (1168–1246), Cengiz Han'ın en genç üvey erkek kardeşi, Yesügey'in ikinci oğluydu.Moğolların Gizli Tarihi'nde "Temuçin 9 yaşındayken Temüge üç yaşındaydı" diyor. Ailenin en küçük çocuğu olarak, ailede her zaman "ailenin ve evin koruyucusu" olan "otçigin" adına bir ön ek aldı. ve bu nedenle genellikle Temuge-otchigin veya sadece Otchigin olarak anılır. Çocukluk ve ergenlik döneminde annesi ve ağabeyleri tarafından biraz şımartıldı, lükse meyilliydi, ancak ailenin düşmanları tarafından bile tanınan "cesur, güçlü ve savaşta hızlıydı". Şaman Kokochu (Teb-Tengri), Moğollar üzerindeki gücü kendi ailesine sürüklemeye başladığında, Cengiz Han, Temuge'yi sahnelenen bir güreş maçında Kokochu'yu öldürmesi için onayladı.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan tarihi</span>

Moğolistan coğrafyasında gerçekleşen olayların tarihidir. Cengiz Han tarafından Moğolların birleştirilmesi ile Moğollar Dünya'nın ikinci en büyük İmparatorluğunu kurdu. Rus ve Çin sömürgesinde kalan Moğol halkı 1911 yılında bağımsızlık kazandılar.

Altan Debter, Altın Defter Moğolların erken dönem, günümüde kayıp tarihidir. Reşîdüddîn Fazlullah-ı Hemedânî, vakainamesi Câmiu't-Tevârîh'i yazarken buna erişebilmiştir. Bazıları Moğolların Gizli Tarihi'nin buna dayandığına inanır, ancak tarihçi David Morgan iki kaynağın geniş gerçekler ve olaylar üzerinde fikir birliğine varmasına rağmen "açıkça birbirinden oldukça bağımsız" olduğunu savunur. Aynı zamanda hala mevcut olan Shengwu qinzheng lu'ya da ilham kaynağı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han'ın yükselişi</span>

Cengiz Han'ın yükselişi, 1162'de Temuçin olarak doğumundan, Moğol reislerinden oluşan bir meclis olan Kurultay tarafından kendisine "Evrensel Hükümdar" anlamına gelen "Cengiz Han" unvanının verildiği 1206 yılına kadar olan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kasar (Cengiz Han'ın kardeşi)</span>

Kasar, Cengiz Han'ın üç erkek kardeşinden biriydi. Câmiu't-Tevârîh'e göre asıl adı Jo'chi idi ve cesaretli biri olduğundan dolayı Kasar (Khasar), yay kullanımı konusunda yetenekli olduğu için de Habutu Kasar lakabını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Ögeday Hanedanı</span>

Ögedei Hanedanı, 12. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar etkili bir Moğol ailesi ve Börçigin kabilesinin alt koludur. Kurucusu olan Ögeday, Cengiz Han’ın oğullarından olup babasının ölümü sonrası Moğol İmparatorluğu’nun ikinci kağanı olmuştur. Ögeday, Moğol İmparatorluğu sınırlarını genişletmeyi sürdürmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.