İçeriğe atla

Sheng Shicai

Sheng Shicai
Sheng Shicai
Çin Tarım ve Orman bakanı
Görev süresi
29 Ağustos 1944 - 30 Temmuz 1945
Sincan askeri valisi
Görev süresi
14 Nisan 1933 - 29 Ağustos 1944
Yerine geldiğiJin Shuren
Sincan valisi
Görev süresi
4 Nisan 1940 - 29 Ağustos 1944
Yerine geldiğiLi Rong
Yerine gelenWu Zhongxin
Kişisel bilgiler
Doğum 03 Aralık 1895(1895-12-03)
Kaiyuan, Çing Hanedanı
Ölüm 13 Temmuz 1970 (74 yaşında)
Taipei, Tayvan
Partisi Kuomintang
Bitirdiği okul Japon İmparatorluk Ordusu Akademisi
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Çin
Hizmet yılları 1919-1949
Rütbesi General
Birimi Ulusal Devrimci Ordu
Çatışma/savaşları Kuzey Seferi
Kumul İsyanı
Sincan İslam Ayaklanması

Sheng Shicai (Çince: 盛世才; pinyin: Shèng Shìcái; 3 Aralık 1895-13 Temmuz 1970), 1933-1944 yılları arasında Sincan eyaletini yöneten bir Çinli siyasetçi ve savaş ağası.

İktidara yükselişi, 1933'te Sincan'a askeri valisi olarak atandığında bir darbe ile başladı. Sincan üzerindeki egemenliği, Sovyetlerin ticaret tekeline ve kaynakların sömürülmesine izin veren ve Sincan'ın küçük bir bölümünü etkili bir şekilde Sovyet kukla devleti yapan Sovyetler Birliği ile yakın işbirliği ile işaretlenmiştir.

Sovyet dönemi, Sheng'in Milliyetçi Çin hükûmetine yaklaşmasıyla 1942'de sona erdi, ancak yine de eyalet üzerinde büyük bir gücü elinde tuttu. 1944'te görevden alındı ve merkezi hükûmetin Tarım ve Orman Bakanı olarak atandı. Kendisine karşı büyüyen düşmanlık, hükûmetin onu tekrar görevden almasına ve askeri bir göreve atanmasına neden oldu. Çin İç Savaşı'nın sonunda Sheng, Kuomintang'ın geri kalanıyla birlikte Çin anakarasından Tayvan'a kaçtı.

Biyografi

Sheng Shicai, 3 Aralık 1895 tarihinde Mançurya'da bir Han Çinlisi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Japonya'nın başkenti Tokyo'da eğitim gördü, burada politik ekonomi okudu ve daha sonra Japon İmparatorluk Ordusu Akademisi'ne katıldı. Gençliğinde bir Marksist olan Sheng, 1919'da anti-emperyalist 4 Mayıs Hareketi'ne katıldı. Kuomintang'ın Beiyang hükûmetine karşı askerî harekâtı olan Kuzey Seferi'ne katıldı.

1929'da Sincan valisi Jin Shuren'in hizmetine çağrıldı ve burada Sınır Askeri Genelkurmay Başkanı ve Eyalet Askeri Koleji'nde Baş Eğitmen olarak görev yaptı. Kumul İsyanı devam ederken, Jin 12 Nisan 1933'te bir darbeyle devrildi ve Sheng, askeri vali olarak atandı. O zamandan beri, Ma Zhongying ve Zhang Peiyuan'ın en önemli olduğu rakiplerine karşı bir güç mücadelesine liderlik etti.[1] İlk tasfiye edilen darbe liderleri oldu ve onlar tarafından Eylül 1933'te Liu Wenlong sivil vali olarak atandı. Ma ve Zhang, Haziran 1934'te Sheng'in müdahaleye davet ettiği Sovyetler Birliği'nin yardımıyla askeri olarak yenildiler ve dönüşte kendilerini Sovyetler Birliği'ne tabi kıldılar.

Sincan'ın lideri olarak Sheng, Sovyetler'den esinlenen politikalarını Aralık 1934'te kabul ettiği Altı Büyük Politika programıyla uyguladı.[2] Yönetimi sırasında, Sincan'ın çeşitli milletlerinin ulusal ve dini eşitliğini ve kimliğini teşvik eden milliyet politikası ile belirlendi. Eyalet bir modernleşme sürecine tanık oldu, aynı zamanda ekonomik çıkarların Sovyet lehine ikincil hale getirildiğini de gördü. Sovyetler, Sincan'ın ticareti üzerinde tekele sahipti ve nadir bulunan malzeme ve petrolünü sömürüyordu. 1937'de, Sovyet Büyük Temizlik'ine paralel olarak Sheng, kendi başına bir tasfiye gerçekleştirdi, çoğu Uygur olan 100.000 kişiyi idam etti, ölümüne işkence etti ve hapse attı.[3]

Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası ile savaşından rahatsız olmasıyla Sheng, Temmuz 1942'de Çin hükûmetine başvurdu ve Sovyet askeri ve teknik personelini sınır dışı etti. Bununla birlikte, Sincan üzerindeki etkin gücünü hala sürdürdü. Bu sırada Sovyetler Birliği Almanları durdurmayı başardı ve Japonlar, Sheng'in Kuomintang yetkililerini tutuklayarak ve 1944'te ikinci kez Sovyet müdahalesine başvurarak yeniden taraf değiştirmeye çalışmasına neden olan Çinlilere karşı kapsamlı bir saldırı başlattı. Ancak Sovyetler bu isteği görmezden geldi ve Çin hükûmeti tarafından görevden alınarak Ağustos 1944'te Tarım ve Orman Bakanı olarak atandı.

Sheng, Temmuz 1945'e kadar bakanlık görevini üstlendi ve daha sonra Hu Zongnan'ın danışmanı olarak çalıştı ve askeri bir görevde bulundu. Sheng, 1949'da Çin İç Savaşı'ndaki yenilginin ardından Kuomintang'ın geri kalanı ile birlikte Tayvan'a kaçtı. Tayvan'da, Sheng rahat bir emeklilikte yaşadı ve 13 Temmuz 1970 tarihinde Taipei'de bir askerî hastanede intraserebral kanama nedeniyle hayatını kaybetti.

Kaynakça

  1. ^ Forbes, Andrew D. W. (1986). Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: A Political History of Republican Sinkiang 1911–1949. Cambridge, İngiltere: Cambridge University Press. ISBN 9780521255141. 
  2. ^ Chan, F. Gilbert (1983). "Sheng Shih-ts'ai's reform programs in Sinkiang: idealism or opportunism?". Journal of Modern History. Cilt 12. ss. 365-385. 
  3. ^ Justin Jon Rudelson, Justin Ben-Adam Rudelson, Justin Ben-Adam (1997). Oasis Identities: Uyghur Nationalism Along China's Silk Road. s. 57. ISBN 9780231107860. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Cumhuriyeti</span> Çin istilası altındaki Türk devleti

Doğu Türkistan Cumhuriyeti, bugünkü Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzey kesminde Gulca 'da 12 Kasım 1944'te Sovyetler Birliği siyasi müdahalesi ve Kızıl Ordu'nun askerî desteğiyle kurulan, 20 Ekim 1949'da Çin Komünist Partisi'ne itaat eden ve Aralık 1949'de Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun bölgeye konuşlandırılmasıyla Çin'e ilhak edilen cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti</span> eski bir özerk devlet

Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti, bugünkü Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde kurulmuş cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Sincan (eyalet)</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Sincan Eyaleti veya Xinjiang Eyaleti, 1884 ile 1955 yılları arasında Kuzeydoğu Çin'de varlığını sürdürmüş tarihî idari alandır.

<span class="mw-page-title-main">Mesut Sabri</span> Uygur siyasetçi

Mesut Sabri (d.1886–ö.1952),, , Uygur siyasi lider. İli İsyanı sırasında Sinkiang'da bölge valisi idi. İlk eğitimini Gulca'da tamamladı. Lise ve üniversite eğitimi için, ailesi tarafından 1904 yılında İstanbul'a gönderildi. İstanbul'da 10 yıl kaldı. Bu süre zarfında İttihatçıların da tesiriyle, milliyetçilikle tanıştı. Milli hisleri gelişti. Osmanlıda da bu döneme damgasını vuran Türkçülük akımının etkisini, Dr.Mesud Sabri'nin eserlerinde, siyasi çalışmalarında görmek mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Burhan Şehidi</span>

Burhan Şehidi, Uygur asıllı Çinli siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Hoca Niyaz</span>

Hoca Niyaz, Hoca Niyaz Hacı olarak da bilinir, Sincan'da önce Kumul Hanlığı, sonra Çinli hükümdar Jin Shuren, sonra da Hui savaş ağası Ma Zhongying'e yönelik isyanlarda önderlik yapmış Uygur bağımsızlık hareketi lideri idi. Hoca Niyaz, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'nin Kasım 1933'teki kuruluşundan cumhuriyetin 1934 yılındaki teslim oluşuna kadar bu kısa ömürlü cumhuriyetin ilk ve tek başkanı olmakla hatırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Sincan (Çin Cumhuriyeti eyaleti)</span>

Sincan Eyaleti veya Xinjiang Eyaleti, Çin Cumhuriyeti'nin eski bir eyaletidir. İlk başta 1884 yılında Çing Hanedanı'nın bir eyaleti olarak kurulmuş Xinjiang Eyaleti'nin kapsadığı toprakların çoğu artık 1955 yılında Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından kurulmuş Sincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunur. Kuomintang'ın Çin İç Savaşı'nı kaybetmesi sonrasında Xinjiang Eyaleti'nin özgün eyalet hükûmeti, "Sinkiang Eyalet Hükümeti Ofisi" (新疆省政府辦事處) ismi altında Taipei'ye taşındı, fakat 1992 yılında bu kuruluş feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Delilhan Sugurbayoglu</span>

Dalelkhan Sugirbayev, ayrıca Dālil Khan, Delilhan, Delilhan Sugurbayoglu veya Talilhan Sukurbayeff, 20. yüzyılın ilk yarısında etkinlik gösteren Çin'in Sincan bölgesinden bir Kazak lideriydi.

Kemal Kaya Efendi, Osmanlı İmparatorluğu ve Kuomintang ordusunda görev yapmış bir Osmanlı subayıydı. Almanya ve Paris'te okudu, I. Dünya Savaşı sırasında Kafkasya'da Von Epp komutasında savaştı.

Birinci Urumçi Muharebesi, 1933 baharında Sincan Eyalet Hükûmeti orduları ile Çin Merkezi Hükûmeti'nin Çinli Müslüman 36. Tümeni arasında gerçekleşen muharebedir. Çin hükûmeti, General Ma Zhongying'i gizlice Jin Shuren'e saldırmayı planlarken aynı zamanda Jin'e meşru vali olarak tanındığına dair güvence verdi. Şehrin kapılarında şiddetli çatışmalar çıktı ve Çinli komutanlardan biri Müslüman birliklerinin Batı Kapısından girmeyi başardığı bir caddeyi kundakladı ve mülteciler de dahil olmak üzere çevredeki herkesi öldürdü. 36. Tümen daha sonra makineli tüfekle ateş menziline çekilmek zorunda kaldı ve bu da pek çok kişinin yaşamını kaybetmesine sebep oldu.

İkinci Urumçi Muharebesi, Aralık 1933-Ocak 1934 tarihleri arasında Sincan eyalet hükûmeti orduları ile Çin merkezi hükûmetinin Çinli Müslüman 36. Tümeni arasında bir muharebeydi. Zhang Peiyuan, Tarbagatay ile başkent arasındaki yolu ele geçirdi. Sheng Shicai, Mançurya birliklerine ve Albay Pappengut ise bir Beyaz Rus birliğine komuta etti. Kuomintang hükûmeti, Zhang ve Ma'yı, Sovyetler Birliği ile olan bağları nedeniyle Sincan valisi olarak yemin etmeye hazır olsalar bile Sheng'i devirmeye gizlice kışkırtmıştı. General Çan Kay Şek, Luo Wen'gan'ı Sincan'a göndererek burada Ma Zhongying ve Zhang Peiyuan ile görüştü ve onları Sheng'i yok etmeye çağırdı.

<span class="mw-page-title-main">Jin Shuren</span>

Jin Shuren, 1928-1933 yılları arasında Sincan valisi olarak görev yapan bir Çinli savaş ağası. Yaklaşık beş yıl süren egemenliği, yolsuzluk, baskı ve aksamadan kaynaklanan istikrarsızlık ile karakterize edildi. Etnik ve dini çatışmalar yoğunlaştı ve rejimine karşı sayısız isyanla ve nihayetinde çöküşüyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">İshak Bey Munonov</span>

İshak Bey Munonov, 20. yüzyılda Sincan bölgesinde bir Kırgız lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Mahmut Muhiti</span>

Mahmut Muhiti, Sincan bölgesinde bir Uygur savaş ağasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Yulbars Han</span>

Yulbars Han, Uygur aşiret lideri ve Çin İç Savaşı sırasında Kuomintang generali.

Sovyetler Birliği'nin Sincan'ı işgali, 1934'te Sovyetler Birliği'nin Çin'in kuzeybatı Sincan eyaletinde askerî harekâtıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sincan İslam Ayaklanması (1937)</span>

Sincan İslam Ayaklanması, 1937 yılında Sincan'ın güneyinde çıkan bir ayaklanmaydı. Ayaklanma, Sovyet yanlısı Sheng Shicai yönetimine karşı Ulusal Devrimci Ordu'nun 36. Tümeni tarafından kısmen desteklenen Küçük Ahund liderliğindeki 1.500 Uygur Müslüman tarafından çıkarıldı.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan'ı ilhakı veya Çin tarihyazımına göre Sincan'ın Barışçıl Kurtuluşu, 13 Ekim 1949 tarihinde Çin İç Savaşı'nın sonlarında Sincan eyaletinin Çin Cumhuriyeti yönetiminden Çin yönetimine geçmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dunganistan</span>

Dunganistan, aynı zamanda Tunganistan olarak da adlandırılır, Çin'in Sincan eyaletinin güney kesiminde, 1934'ten 1937'ye kadar, Çin İç Savaşı'na uygun olarak, bağımsız olarak yönetilen bir bölgeydi. "Tunganistan" adı, Avusturyalı Moğolistan uzmanı Walther Heissig tarafından bulundu. Bölge, güney Tarım Havzası'nın vahalarını içeriyordu ve bölgenin merkezi Hotan'dı. Tunganistan'ın üç tarafı Sincan valisi Sheng Shicai'ye sadık birlikler ve güneyde Tibet Platosu tarafından kuşatılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Pavel Pappengut</span>

Pavel Petrovich Pappengut, Rus asker.