İçeriğe atla

Shapley–Sawyer Konsantrasyon Sınıfı

Shapley–Sawyer Konsantrasyon Sınıfı (İngilizce: Shapley–Sawyer Concentration Class), küresel yıldız kümelerinin yıldız yoğunluğuna göre birden on ikiye kadar olan bir ölçekte Roma rakamları kullanılarak yapılan bir sınıflandırma sistemidir. M75 gibi en yoğun kümeler "Sınıf I" olarak sınıflandırılırken, art arda azalan yoğunluğa göre "Sınıf XII" olan Palomar 12'ye kadar uzanır. (Sınıflandırma bazen Roma rakamları yerine [Sınıf 1-12] sayılarıyla kullanılır.)

Tarihçe

1927-1929 yılları arasında Harlow Shapley ve Helen Sawyer Hogg, bu ölçeği kullanarak sistemin çekirdeğe doğru sahip olduğu yoğunluk derecesine göre kümeleri kategorize etmeye başladılar. Bu daha sonra Shapley-Sawyer Konsantrasyon Sınıfı olarak tanındı.[1]

Sınıflar

Sınıf[2]Açıklama Örnek
IMerkeze doğru yüksek yoğunluk
Messier 75
IISıkışık merkezi yoğunluk
Messier 2
IIIGüçlü iç çekirdek
Messier 54
IVOrta düzey zengin yoğunluk
Messier 15
VOrta düzey yoğunluk
Messier 30
VIOrta düzey ılımlı yoğunluk
Messier 3
VIIOrta düzey gevşek yoğunluk
Messier 22
VIIIMerkeze doğru oldukça gevşek yoğunluk
Messier 14
IXMerkeze doğru gevşek yoğunluk
Messier 12
XGevşek
Messier 68
XIMerkeze doğru çok gevşek yoğunluk
Messier 55
XIIMerkeze doğru neredeyse hiç yoğunluk yok
Palomar 12

Kaynakça

  1. ^ Hogg, Helen Battles Sawyer (October 1965). "Harlow Shapley and Globular Clusters". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 77 (458): 336-46. Bibcode:1965PASP...77..336S. doi:10.1086/128229. JSTOR 40674226. 
  2. ^ Burton, Jeff (26 Temmuz 2011). "Shapley–Sawyer Globular Cluster Concentration Class". 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tucana (takımyıldız)</span>

Tukan takımyıldızı, Güney Göksel Yarımküre'de yer alan ve Güney Amerika kuşu tukanın adını taşıyan bir takımyıldızdır. On altıncı yüzyılın sonlarında Petrus Plancius tarafından, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerine dayanarak tasarlanan on iki takımyıldızdan biridir. Tukan, ilk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki bir göksel kürede yer almış ve 1603'te Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Fransız kaşif ve astronom Nicolas Louis de Lacaille 1756'da Tukan takımyıldızının yıldızlarına Bayer belirtmelerini vermiştir. Tukan; Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızlarıyla birlikte "Güney Kuşları" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Biçimsel galaksi sınıflaması</span> gökadaların görünüşlerine göre gruplara ayırdığı bir sınıflandırma sistemidir

Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Küresel yıldız kümesi</span> galaksi merkezi etrafında dolanan yıldızların, küresel bir bileşimi

Küresel yıldız kümesi, galaksi merkezi etrafında uydu gibi dolanan, yıldızların küresel bir bileşimidir. Küresel yıldız kümeleri yerçekimi ile bir arada durabilirler. Yerçekimi sayesinde küresel bir şekle ve göreceli olarak merkeze doğru artan bir madde yoğunluğuna sahiplerdir. Yıldız kümesinin bir alt kategorisi olan küresel yıldız kümesi, Latince bir sözcük olan ve küçük küre anlamına gelen globulus kelimesinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (astronomi)</span>

Yıldız sınıflandırma, gökbilimde, yıldızların öncelikle sıcaklıklarına göre sınıflandırılıp, diğer nitelikleri ile bu sınıfların arıtılmasıdır. Yıldız sıcaklıkları Wien'in yer değiştirme yasasına göre sınıflandırılabilseler de, uzak yıldızlar ile sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yıldız tayfölçümü ise soğurma çizgilerine dayalı bir sınıflandırma yöntemi sunmaktadır. 19. yüzyıla dayanan ve bugünkü yöntemlerin de temelini oluşturan bir sınıflandırma, yıldızları tayfölçüm sayesinde A'dan Q'ya kadar sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6397</span>

NGC 6397, Sunak takımyıldızında bulunan bir küresel yıldız kümesidir. 1751 yılında Nicolas Louis de Lacaille tarafından keşfedildi. Dünya'dan yaklaşık 7.800 ışık yılı uzaklıkta bulunması, onu Dünya'ya en yakın iki küresel yıldız kümesinden biri yapar. Küme yaklaşık 400.000 yıldız içerir ve uygun gözlem koşullarında çıplak gözle görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Cüce Gökadası</span> galaksi

Ocak Cüce Gökadası, Ocak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 460.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. 1938 yılında Harlow Shapley tarafından, Güney Afrika'da 24 inçlik bir yansıtıcı teleskop kullanılarak fotoğraf plakaları uzerinde keşfedilmiştir. Shapley, bu keşiften kısa bir süre sonra da Heykeltıraş Cüce Gökadası'nı keşfetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 12</span>

Messier 12 veya M12 Yılancı takımyıldızında bulunan küresel yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 30 Mayıs 1764 yılında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Shapley Süperkümesi</span>

Shapley Süperkümesi, yakın evrenimizde kütleçekimsel olarak etkileşen bir birlik oluşturan ve böylece evrenle birlikte genişlemek yerine kendisini bir araya getiren büyük bir gökadalar konsantrasyonudur. 1989'da keşfedilmesine rağmen, 1930'larda gökyüzünün bu bölgesinde gökada fazlalığını ilk ilan eden Harlow Shapley'in adı verilmiştir. Shapley Süperkümesi büyük bir süperkümedir ve üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Bilinen en büyük süperküme olmasa da en yoğunlardan biri olduğu kesindir. Erboğa akımyıldızında yer alan süperkümenin, biri 500 milyon ışık yılı ve daha büyüğü 650 milyon ışık yılı uzaklıkta olmak üzere, iki ana toplanma bölgesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Saat Süperkümesi</span>

Saat Süperkümesi (ayrıca Saat-Ağcık Süperkümesi olarak da bilinir) yaklaşık 550 milyon ışık yılı uzaklıkta, kütlesi 1017 Güneş kütlesi olan kocaman bir süperkümedir. Shapley Süperkümesi kadar yoğun değildir, ancak yaklaşık yarım milyar ışık yıllık bir alana saçılmış, kendisini bilinen en büyük süperküme yapan çok miktarda zengin galaksi kümesine sahiptir. Burası, Harlow Shapley'in galaksi fazlalığı olduğunu ilan ettiği bir diğer gökyüzü bölgesidir. Göğün bu kısmı üzerinde yapılan araştırmalar, 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Saat Süperkümesi'nin önünde duran daha küçük bir süperkümenin varlığını da ortaya çıkarmıştır. Saat süperkümesi, bazen astronomi dergilerinde "Saat-Ağcık Süperkümesi" olarak yer alır.

<span class="mw-page-title-main">RR Lyrae değişeni</span>

RR Lyrae değişenleri, yaygın olarak küresel yıldız kümelerinde bulunan özel bünyesel değişen, zonklayan bir yıldız türüdür. RR Lyrae türü değişen yıldızların mutlak parlaklığı bilinmektedir. Gözlemlerle görünür parlaklığı ölçülebildiği takdirde, içinde RR Lyrae gözlenebilen yakın gökadaların uzaklıkları da bulunabilir. Bu özellikleri ile bu yıldızlar, Gökbilim'de çok önemlidirler.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7006</span>

NGC 7006, Yunus takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 137 kIy uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. NGC 7006, Samanyolu Galaksisi'nin dışında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 75</span>

Messier 75, Yay takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 67.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. Pierre Méchain tarafından 27 Ağustos 1780 tarihinde keşfedilmiş ve aynı yıl Charles Messier'in kataloğuna eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1049</span> Ocak takımyıldızı yönünde yıldız kümesi

NGC 1049, Ocak takımyıldızı yönünde Yerel Grup yakınındaki Cüce Ocak gökadası içerisinde bulunan bir küresel yıldız kümesi. 530,000 ışık yılı uzaklıktaki küme, orta boy teleskoplarla yeterli bir şekilde gözlenebilir fakat ana gökada neredeyse hiç gözlenemez. Bu küresel küme John Herschel tarafından 1834-1838 yılları arasında keşfedilmiştir, ancak ana gökada 1938 yılında Harlow Shapley'in keşfine kadar bilinmemekteydi.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1851</span>

NGC 1851, Güvercin takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 39.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. James Dunlop tarafından 10 Mayıs 1826 tarihinde keşfedilmiştir. Bu küme kış aylarında sadece güney yarıküreden gözlenebilen birkaç küresel kümeden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 22</span>

Messier 22 Yay takımyıldızı yönünde gökada şişkinlik bölgesi yakınında bulunan bir küresel yıldız kümesi. Gece gökyüzünde görülebilen en parlak küresel kümedir.

SX Phoenicis değişeni, değişen yıldızların bir türüdür. Bu yıldızlar, 0.03–0.08 gün zaman ölçeğinde değişen kısa süreli bir atım sergilerler. Tayfsal sınıfları A2-F5 aralığında ve büyüklükleri 0.7'ye kadar değişir. Güneş ile karşılaştırıldığında daha düşük metallik seviyesine sahiplerdir. Ayrıca, hidrojen ve helyum dışındaki elementler de düşük bolluktadır. Nispeten yüksek uzay hızları vardır ve yıldız sınıflandırmasında parlaklıkları düşüktür. Bu özellikler, SX Phoenicis değişenlerini kuzenleri Delta Scuti değişenlerinden ayırır.

NGC 7492, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir küresel yıldız kümesidir. Gökyüzünde Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 85.700 ışık yılı uzaklıkta bulunur. İngiliz astronom William Herschel tarafından 1786 yılında 47,5 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (kategori)</span> genellikle otel gibi kalınacak bir yer için çok sayıda derecelendirme kuruluşu tarafından gerçekleştirilen sınıflandırma, yıldızlandırma sistemi

Yıldız sınıflandırma veya Yıldız sınıflandırılması sinema, TV programları, restoran ve otellerin belli denetçiler tarafından kategorilere ayrılmasıdır. Örneğin otellerde en yaygın sınıflandırma sistemi bir yıldız ile beş yıldız arasındaki kategorilendirmedir.

<span class="mw-page-title-main">Açık yıldız kümesi</span>

Açık yıldız kümeleri, birkaç bin yıldızdan oluşan bir yıldız grubudur. Açık yıldız kümesini oluşturan yıldızlar aynı dev moleküler buluttan oluşmuşlardır ve yaklaşık olarak aynı yaştadırlar. Açık yıldız kümesi galaktik küme olarak da bilinir. Samanyolu Galaksisi'nde 1100'den fazla açık yıldız kümesi keşfedilmiştir ve daha fazla olduğu düşünülmektedir. Açık yıldız kümeleri karşılıklı yerçekimi etkisiyle birbirlerine gevşek bir biçimde bağlıdırlar. Açık yıldız kümeleri diğer kümelerle ve gaz bulutlarıyla yakın temaslarda bulunarak bozulmuş hale gelirler. Bu bozulmalar hem galaksinin ana bölümüne doğru yer değiştirmelere hem de küme elemanlarının yakın temasların içine doğru kaybıyla sonuçlanır.

<span class="mw-page-title-main">Helen Sawyer Hogg</span> Amerikalı gökbilimci (1905 – 1993)

Helen Battles Sawyer Hogg, Kanada Nişanı sahibi küresel kümeler ve değişken yıldızlarla ilgili araştırmalara öncülük eden bir gökbilimciydi. Pek çok üniversitenin kadınlara bilimsel derece vermediği bir dönemde, birkaç astronomik örgütün ilk kadın başkanı ve dikkate değer bir bilim kadınıydı. Bilimsel savunuculuğu ve gazeteciliği Toronto Star ve Kanada Kraliyet Astronomi Cemiyeti Dergisi'ndeki astronomi sütunlarını içeriyordu. Altmış yıllık kariyeri boyunca "büyük bir bilimci ve nazik insan" olarak kabul edildi.