Shang Hanedanı

Çin tarihi

Shang (okunuşu: Şanğ) Hanedanı (Çince: 商朝 pinyin: shāng cháo) ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

Yarı efsanevi Şia Hanedanı'nın aksine tarihsel kanıtlar Shang Hanedanı'nın varlığını doğrulamaktadır; bu nedenle Shang Hanedanı Çin'in ilk hanedanı olarak kabul edilir.

Bu döneme ait bronz kaplar ve Fal yazıtları üzerinde Çin yazısının ilk örneklerine rastlanmıştır.

Çin’de siyasal düşüncenin bu dönemde başladığı kabul edilir.^[1]

Sima Qian tarafından yazılan Yin Yıllıkları'nda, Shang Tang (O dönemdeki Shang kralı), Şie'den (ilk Şia hükümdarı)13 nesil sonra Mingtiao Muharebesi [en]'nde Dinsiz ve Acımasız Şia Hükümdarı'nı devirmesinden sonra kurulduğu söylenir.

Bu kayıtlara göre Shang, başkentlerini beş (bazı kaynaklara göre yedi) kez taşıdı ve Pan Peng’in hükümdarlığı döneminde başkenti Yin’e taşıyarak son kez yer değiştirmiş oldu. Bu yaptığı hamle ile hanedanlığın altın çağını başlattı.

Taht, olağanüstü bir hükümdar olan Kral Wu Ding’e geçtiğinde, krallık zirveye ulaştı.

Wu Ding, daha küçük yaşlarında babası tarafından He'da yaşaması ve Gan Pan'ın yanında çalışması emredildi. Wu Ding ilk yıllarında sıradan insanlar gibi yaşadı ve günlük sorunlara aşina oldu. Dingwei yılında tahta geçti ev yardımcısını Gan Pan yaptı. Her kabileden birer kişi ile evlenerek kabilelerle bağlarını güçlendirdi. İçlerinde en çok Fu Hao'yu sevdi.

Saltanatının 30. yılında fetihlere başladı ve 50. yılına kadar sürdürdü. Devletinin sınırlarını arttırdı. Mevcut tüm kaynaklara göre saltanatının elli dokuzuncu yılında öldü. Çoğunlukla Shang hanedanının en iyi krallarından biri olarak kabul edilir

Yıllar sonra, tartışmalı bir hükümdar olan Kral Wu Yi tahta çıktı. O zamanlar kabul edilemez olan Teokrasiye meydan okuyan bir ateistti. İnsanlar onu deli olarak görürken, daha fazla kabile Shang Krallığına karşı isyan etmeye başladı.

Wu Yi'den sonra tahtta Shang Hanedanlığının son kralı olan, oldukça tartışmalı olarak kabul edilen Di Xin idi. Kendisi hırslı ve zekiydi, Shang'ın krallığını büyük ölçüde doğuya ve güneye doğru genişletmişti.

Bununla birlikte, bu yayılmacı politika, krallıkta ciddi kayıplara, isyanlara ve ihanetlere neden oldu.

Zhou adlı güçlü bir devlet, bir gün Kral Di Xin’in başkentine saldırdı. Bu savaşa tarihte Muye Muharebesi (MÖ 1046) ismi verildi ve kazananı Zhou oldu.

Sonrasında Shang Hanedanlığı'nın son kralı Di Xin, o zaman, tüm değerli mücevherlerini ve kıyafetlerini giydi ve en sevdiği süslü sarayında kendini yaktı. Çoğunlukla tarıma dayalı bir sistemi olan Shang yıkıldı.

• Çin mitolojisi

Wikimedia Commons'ta Shang Hanedanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Zhengzhou Shang City Site

• Allen, Herbert J. (translator) (1895), "Ssŭma Ch'ien's Historical Records, Chapter III – The Yin Dynasty", Journal of the Royal Asiatic Society, 27 (3), ss. 601-615, doi:10.1017/S0035869X00145083, 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
• Chang, Kwang-Chih (1980), Shang Civilization, Yale University Press, ISBN 0-300-02885-7. 
• Duan, Chang-Qun; Gan, Xue-Chun; Wang, Jeanny; Chien, Paul K. (1998), "Relocation of Civilization Centers in Ancient China: Environmental Factors", Ambio, 27 (7), ss. 572-575, JSTOR 4314793. 
• Legge, James (translator) (1865), "The Annals of the Bamboo Books: The Dynasty of Shang", The Chinese Classics, volume 3, part 1, ss. 128-141. 
• Lee, Yuan-Yuan; Shen, Sin-yan (1999), Chinese Musical Instruments, Chinese Music Monograph Series, Chinese Music Society of North America Press, ISBN 1-880464-03-9. 
• Needham, Joseph (1971), Science and Civilization in China: Volume 4, Part 3, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-07060-7. 
• Shen, Sinyan (1987), "Acoustics of Ancient Chinese Bells", Scientific American, 256 (4), s. 94, Bibcode:1987SciAm.256d.104S, doi:10.1038/scientificamerican0487-104. 
• Timperley, Harold J. (1936), The Awakening of China in Archaeology; Further Discoveries in Ho-Nan Province, Royal Tombs of the Shang Dynasty, Dated Traditionally from 1766 to 1122 B.C..