İçeriğe atla

Sezgisel yeme

Sezgisel yeme, kişinin sağlık ihtiyaçlarına ve isteklerine göre kişisel bir diyet oluşturmayı amaçlar. Hedefleri, yaygın diyet kültürü iddialarını reddetmek, gıda özgürlüğünü teşvik etmek, gıda ile pozitif bir ilişki geliştirmek ve vücut kabulünü ilerletmektir. Sezgisel yeme ile ilişkili on yol gösterici ilke vardır.[1]

Sezgisel yeme, vücudun açlık ve tatmin olmaya dair ipuçlarına verdiği tepkiye odaklanan bir yemek yeme yaklaşımıdır.[2][3] Yaygın diyetler aksine bireyin "kilo kontrolü"ne odaklanması yerine yiyeceklerle pozitif bir ilişki geliştirmesini amaçlar.[4] Sezgisel yeme, insanların diyet yapma, fiziksel sağlık, zihinsel ve sosyal olarak iyi olma hali hakkındaki görüşlerini değiştirerek tüm bunlara bütünsel bir yaklaşımla bakılabilmesini aşılamayı amaçlar.[1] Bununla birlikte, yiyecekler, fiziksel aktivite ve bedene karşı olumlu bir tutum ve ilişki oluşturmaya yardımcı olur.[4]

Evelyn Tribole ve Elyse Resch tarafından ortaya atılan "sezgisel yeme" terimi ilk olarak 1990'larda hakemli bir dergi makalesinde yer aldı.[5] 2012'de, Tribole ve Resch'in sezgisel yemenin on bileşenini tanımlayan ve üzerinde yürütülen bilimsel araştırmaları gözden geçiren Sezgisel Yeme: Sağlıklı Beslenme Alanında Çığır Açan Yaklaşım adlı kitabı yayınlandı.[1]

Özellikler

Çoğu diyetin aksine, sezgisel yeme, yiyeceklere "iyi veya kötü" olarak bakılmaması gerektiği şeklindeki zihniyetiyle belirli yiyecekleri yasaklamaya veya kısıtlamaya çalışmaz. Uygulayıcılar bunun yerine vücutlarını dinlemeye ve kendileri için doğru olanı yemeye teşvik edilir.[6]

Sezgisel yeme, 10 yönergeyi takip eder:[3][1]

  1. Diyet zihniyetini reddedin
  2. Açlığınızı onurlandırın
  3. Yiyeceklerle barışın
  4. Gıda polisine karşı çıkın
  5. Tokluğunuzu hissedin
  6. Tatmin olma faktörünü keşfedin
  7. Duygularınızla yiyecekleri kullanmadan baş edin
  8. Bedeninize saygı duyun
  9. Egzersiz yapın: değişimi hissedin
  10. Sağlığınızı onurlandırın: sahici beslenme

Araştırma

Kilo kaybı ve kronik hastalık kontrolü

Sezgisel yemenin, kısa süreli kilo kaybı için diyet yapmayla eşit derecede etkili olduğu; diyet yapmayan kontrol grubuyla kıyaslandığında ise ağırlığı önemli ölçüde daha fazla azalttığı gösterilmiştir.[5] Sezgisel yeme yoluyla uzun vadeli kilo kaybı mümkün olabilir ancak bu hipotez henüz bilimsel çalışmalarla yeterince desteklenememiştir.[5]

Diyabet hastalarına özyönetim eğitimi ve yaşam tarzına göre kilo verme programı ile sezgisel yeme yaklaşımının çalışıldığı bir araştırmada iki yöntemin de benzer olumlu etkilerinin olduğu görülmüştür ancak diyabet hastalarında sezgisel yemenin etkililiğiyle ilgili daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.[7]

Fazla kilolu veya obez hamile kadınlarda, sezgisel yeme aynı zamanda glikoz seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.[7]

Sezgisel yeme, kolesterolü ve açlık glikoz seviyelerini düşürmeye, HbA 1C seviyelerini iyileştirmeye ve sistolik ve diyastolik kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir.[7][8]

Düzensiz yeme

2022'de yapılan bir inceleme, sezgisel yemenin düzensiz yeme davranışlarını azalttığı sonucuna ulaştı.[8]

Beden kabulü

2022'de yapılan bir inceleme, sezgisel yemenin diyet yapmayı ve kiloyla ilgili endişeleri azaltmaya yardımcı olduğunu buldu.[3]

2016 yılında yapılan bir inceleme, öz saygı ve öz şefkat ile ilişkili olduğunu buldu.[4] Başka bir çalışma, yaşam kalitesinin, beden imajının ve beden takdirinin artmasına yol açabileceğini buldu.[4][3]

2019'da yapılan bir araştırma, sezgisel yeme yaklaşımını uygulayan kadınların, genellikle diyet kültürü tarafından teşvik edilen "iyi" ve "kötü" yiyecek kavramlarını bırakıp daha dengeli, sürdürülebilir ve kısıtlayıcı olmayan bir şekilde yemelerine olanak tanıdığını ortaya çıkardı.[9]

Dezavantajlar ve sınırlamalar

Sezgisel yeme, bireylerin kilo vermesi ve sağlıklı bir yaşam sürmeleriyle ilgili muhtemel bir yaklaşım olarak gelişmektedir. Ancak araştırmacılar bu yaklaşımın kilo kaybını veya uzun vadede kilo vermeyi sağlayabileceğine dair yeterince destekleyici çalışmanın olmadığına vurgu yapmaktadır. Nitekim sezgisel yemenin amacı kilo vermek değil insanların besinlerle olan ilişkisini iyileştirmektedir. Bu sebeple doktorlar ve diyetisyenler bu "diyet dışı" diyet yaklaşımının sonuçlarının kişiden kişiye farklılık gösterdiği konusunda uyarılar yapmaktadır.[10]

Bazı insanlar sağlık durumları nedeniyle doktorlarının verdikleri yeme kısıtlamalarını ve diyetleri takip etmek zorundadır bu sebeple sezgisel yeme her bireyde uygulanabilir olmaktan çıkar. Yaklaşıma dair eleştirilerden biri de sezgisel yemenin çok özgür olması, belirli bir diyet planı veya yiyecek kısıtlaması olmamasıdır. Bu sebeple uygulamaya çalışan kişiler neyden ne kadar yiyeceğini kestirmekte zorlanabilirler. Yaklaşım, kişinin kendi açlık ve tokluk ipuçlarına doğru tepkileri verebilmesi temeline dayanır ancak insanların bu ipuçlarını fark etmeleri ve beden sinyallerine tepki verebilmeyi öğrenmeleri zor bir süreç olabilir.[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d Intuitive eating- A Revolutionary Program that Works. 3rd. Elyse Resch. New York: St. Martin's Griffin. 2012. ISBN 978-1-250-00404-8. OCLC 793689026.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":6" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ Bédard (21 Aralık 2020). "Can eating pleasure be a lever for healthy eating? A systematic scoping review of eating pleasure and its links with dietary behaviors and health". PLOS ONE. 15 (12): e0244292. doi:10.1371/journal.pone.0244292. ISSN 1932-6203. PMC 7751982 $2. PMID 33347469. 
  3. ^ a b c d Babbott (9 Nisan 2022). "Outcomes of intuitive eating interventions: a systematic review and meta-analysis". Eating Disorders. 31 (1): 33-63. doi:10.1080/10640266.2022.2030124. ISSN 1064-0266. PMID 35400300.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":02" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  4. ^ a b c d Bruce (January 2016). "A systematic review of the psychosocial correlates of intuitive eating among adult women". Appetite. 96: 454-472. doi:10.1016/j.appet.2015.10.012. ISSN 0195-6663. PMID 26474781.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":12" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  5. ^ a b c Fuentes Artiles (August 2019). "Mindful eating and common diet programs lower body weight similarly: Systematic review and meta‐analysis". Obesity Reviews. 20 (11): 1619-1627. doi:10.1111/obr.12918. ISSN 1467-7881. PMID 31368631.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":32" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  6. ^ "What Is Intuitive Eating?". WebMD (İngilizce). 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2023.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ a b c Hayashi (16 Aralık 2021). "Intuitive and mindful eating to improve physiological health parameters: a short narrative review of intervention studies". Journal of Complementary and Integrative Medicine. doi:10.1515/jcim-2021-0294. ISSN 2194-6329. PMC 10098784 $2. PMID 34913327.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":22" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  8. ^ a b Hensley-Hackett (October 2022). "Intuitive Eating Intervention and Diet Quality in Adults: A Systematic Literature Review". Journal of Nutrition Education and Behavior. 54 (12): 1099-1115. doi:10.1016/j.jneb.2022.08.008. ISSN 1499-4046. PMID 36274010.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":42" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  9. ^ Barraclough (1 Şubat 2019). "Learning to eat intuitively: A qualitative exploration of the experience of mid-age women". Health Psychology Open. 6 (1): 2055102918824064. doi:10.1177/2055102918824064. ISSN 2055-1029. PMC 6360478 $2. PMID 30746153. 
  10. ^ "What is Intuitive Eating? 10 Principles to Follow". Cleveland Clinic. 8 Haziran 2022. 8 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "What is Intuitive Eating and Is It Healthy?". News-Medical.net (İngilizce). 22 Eylül 2019. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bulimia nervoza</span> bir bulimia döngüsü (tıkınırcasına yeme) oluşturan ve ardından kilo alımını önlemek için kusma gibi uygun olmayan eylemler ile karakterize olan yeme bozukluğu

Bulimia nervoza veya kısaca bulimiya bir yeme bozukluğudur. Bulimik atak sırasında normal insanlardan fazla yerler. Bu yeme işlemini genellikle yalnız kaldıklarında çok hızlı bir şekilde gerçekleştirmeye çalışırlar. Daha sonra yediklerinin kilo almasına neden olmaması için aşağıdakilerden birini yapar:

<span class="mw-page-title-main">Böbrek taşı</span> böbreklerde biriken sert madensel maddeler

Tıpta nephrolithiasis' veya urolithiasis olarak da bilinen böbrek taşı hastalığı, idrar yolunda katı madde parçası oluşması durumudur.

Mary Andross (1893-1968), İskoç bir gıda kimyacısıdır. Diyetetik alanında tanınmıştır.

Herpes simpleks, herpes simpleks virüsünün neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Enfeksiyonlar, vücudun enfekte olan kısmına göre kategorize edilir. Oral uçuk, yüzü veya ağzı içerir. Genellikle uçuk veya gruplanmış küçük kabarcıklara neden olabilir veya sadece boğaz ağrısına neden olabilir. Genellikle basitçe herpes olarak bilinen genital herpes, minimal semptomlara sahip olabilir veya küçük ülserlerle sonuçlanan kabarcıklar oluşturabilir. Bunlar tipik olarak iki ila dört hafta içinde iyileşir. Kabarcıklar ortaya çıkmadan önce karıncalanma veya ağrılar oluşabilir. Herpes, aktif hastalık dönemleri arasında döngü yapar ve arada semptomsuz dönemler mevcuttur. İlk bölüm genellikle daha şiddetlidir ve ateş, kas ağrıları, şişmiş lenf düğümleri ve baş ağrıları ile ilişkilendirilebilir. Zamanla, aktif hastalık ataklarının sıklığı ve şiddeti azalır. Herpes simpleksin neden olduğu diğer bozukluklar şunları içerir: parmakları tuttuğunda herpetik dolama gözün herpes enfeksiyonu, beynin herpes enfeksiyonu ve yenidoğanı etkilediğinde yenidoğan herpes enfeksiyonu.

<span class="mw-page-title-main">Çocuklarda çoklu sistem iltihabı sendromu</span>

Çocuklarda çoklu sistem iltihabı sendromu veya pediatrik inflamatuar multisistem sendromu, PIMS/ PIMS-TS), COVID'den sorumlu virüs olan SARS-CoV-2'ye maruz kalmanın ardından inatçı ateş ve aşırı inflamasyonu içeren nadir bir sistemik hastalıktır. Vücut genelinde yetersiz kan akışı gibi tıbbi acil durumlara hızla yol açabilir. Bir veya daha fazla (çoklu) organ yetmezliği meydana gelebilir. Önemli bir belirtisi, COVID-19'a maruz kaldıktan sonra şiddetli semptomlarla birlikte açıklanamayan kalıcı ateştir. Pediatri uzmanlarına hızlı sevk çok önemlidir ve ailelerin acil tıbbi yardım alması gerekir. Etkilenen çocukların çoğunun yoğun bakıma ihtiyacı olacaktır.

Cuisinart, Conair Corporation'a ait Amerikan ev aletleri markasıdır. Şirket, 1971 yılında Carl Sontheimer tarafından ABD pazarına elektrikli mutfak robotu getirmek için kuruldu. "Mutfak robotu", 1973'te Chicago'da bir yemek fuarında tanıtılan ilk modeldi. "Cuisinart" adı "mutfak robotu" ile eş anlamlı hale geldi. Aynı zamanda "mutfak" ve "sanat"ın bir portmantoudur.

Diyet içecekler veya hafif içecekler, şekersiz, az kalorili veya hiç kalori içermeyen gazlı içeceklerin yapay olarak tatlandırılmış versiyonlarıdır. Genellikle sağlık bilincine sahip kişilere, şeker hastalarına, sporculara ve kilo vermek, fiziksel zindeliğini geliştirmek veya şeker alımını azaltmak isteyen diğer kişilere yönelik olarak pazarlanmaktadır.

Bigoreksiya – kas dismorfisi, megareksiya veya ters anoreksiya, beden dismorfik bozukluğunun bir alt tipidir, ancak sıklıkla yeme bozukluklarıyla da aynı gruba sokulur. Kişinin kendi vücudunun çok küçük, çok sıska, çok zayıf veya kas olarak yetersiz olduğuna dair sanrısal veya abartılı inancıdır. Ancak çoğu durumda kişi ya normal kiloda ya da son derece büyük ve kaslıdır.

RU-59063, ilk olarak 1994'te tanımlanan ve hiçbir zaman pazarlanmayan bir nonsteroid androjen veya seçici androjen reseptör modülatörüdür (SARM). Başlangıçta potent bir antiandrojen olduğu düşünülüyordu, ancak takip eden araştırmalar, dihidrotestosterondan (DHT) daha düşük etkinliğe sahip olsa da, aslında doza bağımlı androjenik aktiviteye sahip olduğunu buldu. İlaç, N -ikameli bir aril tiyo hidantoindir ve birinci nesil bir nonsteroidal antiandrojen (NSAA) olan nilutamidden türetilmiştir. İkinci nesil NSAA'lar enzalutamid, RD-162 ve apalutamid, RU-59063'ten türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Travmatik beyin hasarı</span>

Kafa içi yaralanma olarak da bilinen travmatik beyin hasarı (TBI), harici bir kuvvetin neden olduğu beyin hasarıdır. TBI, ciddiyetine, mekanizmaya veya diğer özelliklere göre sınıflandırılabilir. Kafa travması kavramı ise kafa derisi ve kafatası gibi diğer yapılara da zarar verebilecek daha geniş bir kategoridir. TBI, fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve davranışsal semptomlarla sonuçlanabilir ve tam iyileşmeden kalıcı sakatlık veya ölüme kadar değişebilir.

Palilali, hecelerin, kelimelerin veya cümlelerin istem dışı tekrarı ile karakterize edilen bir dil bozukluğudur. Ekolali veya koprolali gibi diğer karmaşık tiklere benzeyen özelliklere sahiptir, ancak diğer afazilerden farklı olarak palilali, bağlamsal olarak doğru konuşmaya dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Ventriküler fibrilasyon</span>

Ventriküler fibrilasyon (VF), kalbin ventriküllerinin sağlıklı atım yapamayıp bunun yerine titreştiği anormal bir kalp ritmidir. Düzensizleşmiş elektriksel aktiviteden kaynaklanır. Ventriküler fibrilasyon, bilinç kaybı ve nabızın kaybolmasıyla kardiyak arrest'e neden olur. Kardiyak arrest tedavi edilmezse ölüm ile sonuçlanır.

Elagoliks, kadınlarda endometriozis ile ilişkili ağrı tedavisinde kullanılan gonadotropin salgılatıcı hormon antagonisti bir ilaçtır. Ayrıca kadınlarda rahim miyomlarının ve ağır adet kanamalarının tedavisi için geliştirilme aşamasındadır. İlaç, erkeklerde prostat kanseri ve prostat büyümesi tedavisi için de araştırılmıştır, ancak bu durumlar için geliştirme durdurulmuştur. Elagoliks günde bir veya iki kez ağızdan alınır.

Geçici global amnezi (TGA), eski anılara erişimde bir dizi sorunla birlikte kısa süreli belleğin geçici ama neredeyse tamamen bozulması olan nörolojik bir bozukluktur. TGA durumundaki bir kişi, başka hiçbir bilişsel işlev bozukluğu belirtisi göstermez, ancak yalnızca bilincin son birkaç anını ve muhtemelen bireyin geçmişinin çocukluk, aile veya belki de ev gibi derinden kodlanmış birkaç gerçeğini hatırlar.

<span class="mw-page-title-main">Biyojenik madde</span>

Biyojenik madde, canlılar tarafından veya canlılardan üretilen maddelerdir. Önceden bu terim diğer organizmalar üzerinde zehirleyici etkileri olan metabolit bileşikleri için kullanılırken, sonradan anlamı genişleyerek bitki veya hayvanların herhangi bir bileşenini, salgısını ve metabolitini kapsar hâle gelmiştir. Moleküler biyolojide, biyojenik maddelere biyomoleküller adı verilir. Genellikle kromatografi ve kütle spektrometrisi teknikleri kullanılarak izole edilir ölçülürler. Ek olarak, biyojenik maddelerin çevrede dönüşümü ve değişimi, özellikle de su yollarında taşınımı modellenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Salvinorin A</span>

Salvinorin A, Salvia divinorum'daki ana aktif psikotropik moleküldür. Salvinorin A, dissosiyatif bir halüsinojen olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kannabidiol</span> CBD

Kannabidiol (CBD), 1940 yılında keşfedilen bir fitokanabinoiddir. Tetrahidrokanabinol (THC) ile birlikte kenevir bitkilerinde tanımlanmış 113 kannabinoidden biridir ve bitkinin ekstraktının %40'ını oluşturur. CBD kullanılarak kaygı, biliş, hareket bozuklukları ve ağrı ile ilgili çalışmalar yapılmış, ancak kannabidiolün bu koşullar için etkili olduğuna dair yeterli kanıt bulunamamıştır. Bununla birlikte, CBD, belirli terapötik etkilerin kanıtlanmamış iddialarıyla tanıtılan bitkisel bir besin takviyesidir.

Darolutamid, erkeklerde metastatik olmayan, kastrasyona dirençli prostat kanserinin tedavisinde kullanılan antiandrojen bir ilaçtır. Metastatik olmayan kastrasyona dirençli prostat kanserini (nmCRPC) cerrahi veya tıbbi kastrasyonla birlikte tedavi etmek için özel olarak onaylanmıştır. İlaç günde iki kez yemekle birlikte ağızdan alınır.

Asemetasin, osteoartrit, romatoid artrit, bel ağrısı tedavisinde ve ameliyat sonrası ağrının hafifletilmesinde kullanılan, steroidal olmayan bir antiinflamatuar ilaçtır (NSAID). Merck KGaA tarafından Emflex ticari adı altında üretilmektedir ve Birleşik Krallık'ta ve diğer ülkelerde yalnızca reçeteyle satılan bir ilaç olarak mevcuttur.

Prostat büyümesi olarak da adlandırılan iyi huylu prostat hiperplazisi, prostat bezinin boyutunda kanserli olmayan bir artıştır. Semptomlar arasında sık idrara çıkma, idrara çıkmaya başlamada zorluk, zayıf akıntı, idrara çıkamama veya mesane kontrolünün kaybı yer alabilir. Komplikasyonlar arasında idrar yolu enfeksiyonları, mesane taşları ve kronik böbrek sorunları sayılabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.