İçeriğe atla

Sezai Selek

Sezai Bey

Sezai Selek (Mart 1871, İstanbul - 26 Mart 1961, İstanbul), Türk devlet memuru.

Hayatı

İstanbul'un Fatih Altımermer semtinde doğmuştur. Babasını 6 Yaşında kaybetmiştir. Darüşşafaka'dan 1889'da mezun olmuştur. Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştir. Hazine-i Hassa müdürlüğü, İstanbul Şehreminliği (büyükşehir belediye başkanı), Milli Saraylar müdürlüğü ve Darüşşafaka yönetim kurulu başkanlığı yapmıştır.

Ölümünden sonra (1969 yılında) İstanbul, Nişantaşı semtinde 25 yıl boyunca oturduğu sokağa şehreminliği döneminde yaptığı katkılar dolayısıyla Sezai Selek Sokak ismi verilmiştir.[1]

Çalışma hayatı

1890-1913: Hazne-i Hassa Müdürü

13 Eylül 1890 - 14 Şubat 1913 arasında görev yapmıştır. Muhasebe Kaleminde başladığı görevine sırasıyla Kuyudat Kalemi Müdürlüğü ve Emlak Kalemi Müdürlüğü muavinliği yapmış, 1911'de Muhasebe-i Maliye Müdürlüğüne terfi etmiştir.

1911 yılında Hazine-i Hassa Muhasebe-i Maliye Müdürüyken İttihat ve Terakki Partisi tarafından el koyulan Sultan Abdülhamid'e ait mücevheratın, yaklaşan 1. Dünya Savaşı nedeniyle ihtiyaç duyulan 2 savaş gemisi, denizaltı, torpido ve topları için Paris'te açık arttırmayla satılıp,[2] toplam 7 milyon franklık gelir sağlanması konusunda Nezaret makamından aldığı takdir belgesi almıştır:

"Sultan Abdülhamid'e ait olup özel kanun ile Donanma-yı Osmaniye ve Muavenet-i Milliye cemiyetlerine terk edilmiş mücevherlerin gerek İstanbul'da iken tefrik ve Paris'e göndermek için hazırlanması ve gerek Paris'te satışı işinde son derece dikkat ve istikamet göstererek yüksek muhammen kıymetlerinden yüzde 57,5 fazlasıyla satışını tamamlanması hazine tarafından özel şekilde takdir edilerek anılan önemli görevin güvenilir şekilde hakkıyla yapılmış olmasından dolayı Nezaret makamından tezkere ile takdir ve teşekkür edilmiş olduğu hal tercümesinde yazılıdır."[3]

1913-1919: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı (vekaleten)

Çalışma makamında

8 Temmuz 1917 - 27 Ağustos 1918 arasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (Şehreminliği) görevini vekaleten yürütmüştür.[3] 1918 yılında kabinenin değişmesi dolayısıyla azledilmiştir. Milli Mücadele'nin zaferle neticelenmesi üzerine yapılan ilk seçimde Cemiyet-i Umumiye-i Belediye üyeliğine ve reisliğine seçilmiştir.

1913 - 1919 yılları arasında yaptığı Şehremanetinde yaptığı farklı görevlerde şöyle tanınmıştır:

"Particiliğe yabancı olmadığı halde memurların siyasî kanaatine karışmazdı. İffetli ve temiz bir memur olan Müfettiş-i Umumî Hacı Lütfi Bey'in başkanlığında bir İntihab-ı Memurîn Komisyonu teşkil ederek memur işlerini bu komisyondan geçirtirdi. Terfi ve yükselmede ve maaş arttırmakta eli sıkı muktesid olmakla beraber kimsenin hakkını saklamazdı. Vekâleti zamanında ve Harb-i Umumî'nin en bunalımlı ânında memuriyet şimdiki gibi heves edilir bir şey olmadığı için dışarıdan memur almakta tesir altında değildi. Bundan dolayı boşluk olduğunda Emanet memurlarını ehliyet ve kıdemlerine göre terfi ve terakki ettirmekte serbestti. Bundan dolayıdır ki, memurlar Sezai Bey'e dertlerini serbestçe söyleyebilir ve neticede haklarını vereceğine kanaat beslerlerdi. Bundan dolayı memurlara karşı eslâfından ne İsmet Bey gibi büyüklük taslar, ne de Bedri Bey gibi bencil ve haşin davranmazdı."[3]

1925-1945: millî Saraylar Müdürü

Atatürk’ün tam desteğine sahip olduğu anlaşılan Sezai Selek, Millî Saraylar’da en uzun süre görev yapmış idarecidir. Sezai Bey, 1 Mayıs 1925'ten 25 Şubat 1945’e kadar 20 yıl boyunca Millî Saraylar Müdürlüğü görevini yürütmüştür.[3] Saray’ın saltanat kapılarında ve muhtelif yerlerindeki Osmanlı tuğralarının kaldırılması yönündeki Bakanlar Kurulu Kararı’na, tarihi eser olukları ve üzerlerinde inşa tarihini gösterdikleri gerekçesiyle karşı çıkmıştır.[4][5]

1924 yılında Osmanlı hanedanı mensuplarının sürgüne gönderilmelerinden sonra saraylar 3 ay kapalı kalmış, aynı yılın Haziran ayında Milli Emlak Müdürlüğü tarafından kurulan Tahrir ve Tespit Komisyonu, üç ayrı alt komisyonla saraylardaki eşyaların bulundukları yerlerde tespit ve sayımına başlamıştı. Bu komisyonun başkanı, ileride ‘’Selek’’ soyadını alacak olan Hazine-i Hassa Nezareti eski görevlisi Sezai Bey’di. Sezai Bey’in başkanlığında yürütülen sayım ve tespit işlemi esnasında saray mekanlarının numaralandırılması da yapılmış, 19 Ocak 1925 Bakanlar Kurulu Kararı ile Dolmabahçe Sarayı ve Beylerbeyi Sarayı Milli Saraylar ismi altında muhafaza edilmek suretiyle kurulacak Milli saraylar Müdüriyeti yönetimine bırakılmıştır. Bahsi geçen Bakanlar Kurulu Kararı’na istinaden 1 Mayıs 1925 tarihinde, Milli Saraylar Müdüriyeti kurulmuş, Kurumun başına da müdür olarak yine Sezai Bey atanmıştır.

İstanbul, Beşiktaş'ta bulunan Swissotel’in arsasının, 1935 yılında Tapu İdaresi’ne tahsisi hususunda, Kadastro Müdürlüğü’nden istenildiği ve bu durum, Milli Emlak Müdürlüğü (Maliye Bakanlığı) tarafından Saraylar Müdürlüğü’ne bildirildiği zaman söz konusu olan arazinin Saray’a ait bir mekan olduğu ve üzerinde başka kurumların tasarruflarının asla mümkün olamayacağını ileri sürerek karşı çıkmıştır. Sezai Bey, aynı zamanda Atatürk’ün de hem şehrisidir.[6]

Gönüllü çalışmaları

Sezai Bey, 1914 yılı itibarıyla Darüşşafaka Cemiyeti yönetim kurulunda üyelik yapmaya başlamış, 1939-1940 yıllarında ve 1946 yılında Cemiyet yönetim kurulu başkanlığı yapmıştır.[7][8][9][10] 37 sene süren hizmeti sonrasında 1951 yılında Cemiyet'teki görevinden ayrılmıştır.

Özel hayatı

Sezai Selek ve ailesi

Babası berber esnafı kethüdası (Osmanlı'da berberler aynı zamanda cerrahlık da yaptıkları için cerrahlara da verilebilen unvan)[11] Hüseyin Tevfik Ağa'dır. Ferik Dr. Selami Paşa'nın kızı Güldeste Eynegöllüzade ile evlenmiş ve 4 çocuğu olmuştur. Cabir Selek, Berceste Anter, Yavuz Selek[12] ve Sütude Aras.[13]

İngiliz Kemal olarak da bilinen Kurtuluş Savaşında büyük yararlılıklar gösteren Ahmet Esat Tomruk'un dayısı olan Sezai Bey, Ahmet Esat'ı babası 5 yaşında öldüğünde himayesi altına almış, daha sonra ise Galatasaray Lisesi'ne kaydettirerek iyi bir eğitim almasını sağlamıştır.[14]

Kaynakça

  1. ^ Mülkiye Encümeni Mazbatası. 
  2. ^ Mete Akyol (9 Ocak 1994). "Abdülhamid'in hiç duyulmamış hazin hikayesi". meteakyol.com.tr. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  3. ^ a b c d Ergin, Osman Nuri (2007). İstanbul Şehreminleri (Büyükşehir Belediye Başkanları. Ankara: İşaret Yayınları. ISBN 978-975-350-194-1. 
  4. ^ Güdük Minare, Hüner Şencan 2018 ISBN 9789944567008
  5. ^ "Tarihimizin Tanığı olarak Dolmabahçe Sarayı ve Atatürk". 25 Temmuz 2016. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  6. ^ "Tarihimizin Tanığı olarak Dolmabahçe Sarayı ve Atatürk". 25 Temmuz 2016. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  7. ^ Cemiyeti Tedrisiyei islamiye Darüşşafaka 1932, 1933, 1934. İstanbul, Reklam Matbaası.
  8. ^ Darüşşafaka 1939 YK defteri. 
  9. ^ Darüşşafaka 1940 YK defteri. 
  10. ^ Darüşşafaka 1946 YK defteri. 
  11. ^ Osmanlı İstanbulu, II : II. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu bildirileri. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 2014. ISBN 9786056527708. 
  12. ^ "Ölüm ilanı". milliyet.com.tr. 25 Temmuz 1977. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  13. ^ "Ölüm ilanı". hurriyet.com.tr. 28 Şubat 2017. 16 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  14. ^ İngiliz Kemal

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Topkapı Sarayı</span> İstanbulda bir saray

Topkapı Sarayı, İstanbul Sarayburnu'nda, Osmanlı İmparatorluğu'nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca, devletin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşadığı saraydır. Bir zamanlar içinde 4.000'e yakın insan yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Sarayı</span> Türkiye, İstanbul’da bir saray

Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi'yle İstanbul Boğazı arasında, 250.000 m²'lik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayı. Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar ve Kuzguncuk'un karşısında yer alır. Sultan Abdülmecid tarafından inşa ettirilen sarayın yapımı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitirilmiştir. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">V. Mehmed</span> 35. Osmanlı padişahı (1909–1918)

V. Mehmed ya da Mehmed Reşad, Osmanlı İmparatorluğu'nun 35. padişahı ve 114. İslam halifesi.

<span class="mw-page-title-main">Millî Saraylar Başkanlığı</span>

Millî Saraylar Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak çalışan, millî sarayların korunması ve düzenlenmesinden sorumlu olan başkanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Esad Paşa</span> 191. Osmanlı sadrazamı

Sakızlı Ahmed Esad Paşa, Osmanlı devlet adamı. Abdülaziz'in saltanatında iki dönem sadrazamlık yapmıştır. Darüşşafaka'nın kurucularındandır. Sanat tarihçi Celal Esad Arseven'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halil Ethem Eldem</span>

Halil Ethem Eldem, Sadrazam İbrahim Ethem Paşa'nın oğlu, Osman Hamdi Bey'in küçük kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Darüşşafaka</span> İstanbulda okul

Darüşşafaka, İstanbul'da kuruluşu 1863 yılına dayanan parasız, yatılı, karma öğretim kurumudur.

Mehmed Abdülhamid Hasancan Türk maliyeci, akademisyen ve siyasetçi. Türk Kurtuluş Savaşı'nda Ankara Hükümeti'nin İstanbul temsilcisi olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Sabri Toprak</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Mehmet Sabri Toprak, Türk Bürokrat, eski Tarım Bakanı ve Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 10. başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vedat Tek</span> Türk mimar (1873–1942)

Mehmet Vedat Tek, Türk mimar. 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınmakta ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın Mimar Kemalettin Bey ile birlikte en önde gelen iki isminden biridir.

Hüseyin Hasib Bey,, Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Ziya Paşa (1826 doğumlu devlet görevlisi)</span> Maliye ve Maarif Nazırlığı ve Trabzon Valiliği yapmıştır. Darüşşafaka’nın kurucusudur (1826-1882)

Yusuf Ziya Paşa, Osmanlı devlet adamı. Maliye ve Maarif Nazırlığı ve Trabzon Valiliği yapmıştır. Darüşşafaka’nın kurucusudur.

Nebile İrdelp, Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi kızı.

Mehmet Cemil Bilsel, 1934-1943 yılları arasında İstanbul Üniversitesi eski rektörü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin kurucu dekanı, VII. ve VIII. dönem Samsun milletvekili, Türk hukukçu, siyasetçi ve akademisyendir.

Ali Kami Akyüz -, Türk siyasetçi, yazar ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Adil Arda</span> Osmanlı ve Türk siyasetçi

Hacı Mehmed Adil Arda, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde önemli görevler üstlenmiş siyaset ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Cabir Selek</span>

Cabir Samih Selek -, Türk bankacı ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Bey</span> Bestekar

İsmail Hakkı Bey, (Muallim), Türk bestecisi ve müzik eğitimcisi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Hulusi Bey</span>

Mehmet Hulusi Bey Türk bürokrat, yüksek mühendis ve Fenerbahçe'nin 9. başkanıdır.

Rasih Dino, Arnavut asıllı Osmanlı bürokrat, 20. yüzyılın başlarındaki Arnavut millî uyanışında politikacı ve diplomat.