İçeriğe atla

Seyyid Ali Sultan Tekkesi

Koordinatlar: 41°17′33″K 25°59′56″D / 41.29250°K 25.99889°D / 41.29250; 25.99889
Seyyid Ali Sultan Tekkesi
Τεκκές Σεγίτ Αλί Σουλτάν
Seyyid Ali Sultan Tekkesi
Harita
Temel bilgiler
KonumRusa, Yunanistan
Koordinatlar41°17′33″K 25°59′56″D / 41.29250°K 25.99889°D / 41.29250; 25.99889
İnançBektaşi
Mimari
Mimari türTekke
Mimari biçimOsmanlı
Tamamlanma1402
Özellikler
MalzemelerTuğla, mermer ve taş

Seyyid Ali Sultan Tekkesi (Yunanca: Τεκκές Σεγίτ Αλί Σουλτάν)[1][2][3] veya Kızıl Deli Tekkesi[3][4][5][6][7], Rusa Tekkesi[8][9] ve Rusa Manastırı[10][11] olarak da bilinir, Yunanistan'ın Doğu Makedonya ve Trakya bölgesine bağlı Rusa köyünde bulunan bir Bektaşî tekkesidir.[12] Tekke, 15. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilmiş olup dervişlerin, özellikle de Bektaşi tarikatına mensup olanların toplanma yeridir. Bugün restore edilmiş ve zaman zaman yerel topluluk için faaliyete geçmiştir. Balkanlar'ın korunmuş en eski tekkelerinden biri ve Bektaşilik için çok önemli bir merkez olarak kabul edilmektedir.[1]

Adı

Tekkenin kurucusu Seyyid Ali Sultan, asker olarak hızlı ve çevik refleksleri nedeniyle sıklıkla "kızıl deli" olarak anılırdı. Bir başka rivayete göre ise ismi, kurduğu tekkenin Meriç Nehri'nin bir kolu olan Kızıl Deli Nehri'nin yakınında bulunmasından kaynaklanmaktadır. Bir başka rivayete göre ise Seyyid Ali Sultan'ın hayatta iken ona verdiği isimden dolayı nehir bu ismi almıştır.[13]

Tarihçe

Tekke, Bektaşî tarikatının mensuplarının toplandığı dinî yapıdır. Tekke, 1400-1403 yıllarında Seyyid Ali Sultan adında bir derviş tarafından yaptırılmış ve adını almıştır. Tekke için özel yer tahsisi padişah I. Bayezid'e verilmişken, restorasyon tarihi külliyenin meydan evi binasında bulunan Osmanlı Türkçesi kitabesinde verilmektedir.[1] Osmanlı kitabesinde şöyle yazmaktadır: "804 [Hicri yılı, 1402/3'e tekabül eden] yılında yeniden yaptırılmış, Derviş Ali'nin başarısızlıkları çok olmasına karşın gerçek bir evliya olma isteği üzerine 1173 [1759/60] yılında yenilenmiştir".[14] Batı Trakya Üniversite Mezunları Azınlık Birliği'nin Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı'na (OSCE) yaptığı şikayete göre tekke, 2000'lerin başlarındaki onarımından önce[1] Hristiyan halk tarafından ahır olarak kullanılmış ve büyük zarar görmüştü.[15] Geçmişte tekkeye giden yol yapılana kadar ulaşım daha zordu.[16]

Osmanlı İmparatorluğu döneminde tekkeler, Türk yerleşimciler tarafından başka yerlere gönderilmeden önce geçici bir toplanma ve barınma yeri olarak kullanılmıştı. On dördüncü yüzyılın sonlarından başlayarak, daha geniş Evros'taki tekkeler, yolların kontrol edilmesi ve korunması için kullanıldı ve ayrıca vergi muafiyetlerinden de yararlandı. Seyyid Ali Sultan Tekkesi, Rodoplar'dan Sofulu ve Dimetoka kentlerine kadar olan dağ geçidini korumak için kullanıldı. Site, 2002 yılından bu yana "Seyyid Ali Sultan Vakfı'nı Koruma İdari Komitesi" tarafından yönetilmekte ve bakımı yapılmaktadır.[13]

Mimarisi

Tekkenin ortasında meyveleri dini geleneklere göre mucizevi olan 600 yıllık bir dut ağacı bulunmaktadır. Birinin bu ağacın meyvelerini yemesi durumunda tüm hastalık ve rahatsızlıklardan korunacağı geleneği devam etmektedir. Aynı ağaç, Bektaşi tarikatının merkezi buluşma yeri olan Orta Anadolu'daki Hacıbektaş köyünde de bulunmaktadır.[17] Tekke külliyesi binaları ağacın her tarafına sıralanmıştır; tatillerde çok sayıda ziyaretçi için yemeklerin pişirildiği mutfaklar; günümüzde türbedarın ailesiyle (Çolak) birlikte yaşadığı konak; Seyyid Ali Sultan'ın türbesi; ibadet alanı ve son olarak ziyaretçiler için ortak tuvaletli yeni tesisler bulunmaktadır. Mezarlıkta çok sayıda derviş ve şeyh defnedilmiştir.[18]

Tekkenin güneyinde, yaklaşık bir kilometre uzaklıkta, on altıncı ve on sekizinci yüzyıllara tarihlenen mezarların bulunduğu iki büyük mezarlık bulunmaktadır. Ayrıca bir meydan evi mevcuttur ve tekke sakinlerinin çoğu burada gömülüdür.[19]

Kutlamalar

Günümüzde özellikle Mayıs ayından Ağustos ayına kadar çevre köylerden gelen müminler tarafından ziyaret edilmektedir. Yorgo Mauromatis'e göre tekke, Osmanlı döneminde Bektaşiliğin büyük rol oynadığının anlaşılması ve merak nedeniyle Hristiyanlar tarafından bile ziyaret edilmektedir. Aziz Yorgi, her yıl Hristiyanların ve Alevilerin ortak kutlaması olan tekkede, (eski takvime göre) 6 Mayıs'ta, Dimetoka, Kumçiftliği ve Sofulu metropolitinin huzurunda yenilenir. Kutlamaya kurbanya törenleri ve toplantılar eşlik etmektedir.[20]

Galeri

  • Mutfaklar
    Mutfaklar
  • Türbe
    Türbe
  • Seyyid Ali Sultan türbesi
    Seyyid Ali Sultan türbesi
  • Dut ağacının altındaki çeşme
    Dut ağacının altındaki çeşme

Kaynakça

  1. ^ a b c d Lowry 2009, s. 22.
  2. ^ Γεώργιος Τσιγάρας (26 Şubat 2008). "Τεκκές Σεγίτ Αλή Σουλτάν ή Κιζίλ Ντελή Ρούσσας" (Yunanca). Οδηγός Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης. 30 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  3. ^ a b Ζεγκίνης 1985, s. 179.
  4. ^ Giorgos Mavrommatis (2008). "Bektashis in 20th Century Greece". Turcica. Cilt 40. ss. 242-251. doi:10.2143/TURC.40.0.2037140. 25 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  5. ^ Ηλίας Κολοβός (2011). Ορθόδοξα μοναστήρια και δερβίσικοι τεκέδες: προς μια συγκριτική προσέγγιση του οικονομικού και πολιτικού τους ρόλου στην οθωμανική κοινωνία (Yunanca). Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών Ι.Τ.Ε.: Πανεπιστήμιο Κρήτης. s. 236. ISBN 978-960-524-350-0. 30 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  6. ^ Suraiya Faroqhi (1976). "Agricultural Activities in a Bektashi Center: The Tekke of Kızıl Deli 1750 - 1830". Südost Forschungen. Cilt XXXV. ss. 69-96. 
  7. ^ Vallidis 2012, s. 245.
  8. ^ "Alevi-Bektashi communities in southeastern Europe: spiritual heritage and environmental consciousness, Irene Lyratzaki". 25 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  9. ^ Vallidis 2012, ss. 6, 29, 132, 158, 163.
  10. ^ "Greece: All time classic, Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού" (Yunanca). 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  11. ^ Vallidis 2012, s. 177.
  12. ^ "Λατρευτικός Κύκλος - Εκκλησίες - Μοναστήρια" (Yunanca). Εθνολογικό Μουσείο Θράκης. 24 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  13. ^ a b Ο Τεκκές του Σεγγήτ Αλή Σουλτάν στο Διδυμότειχο (Yunanca). Administrative Committee for the Protection of the Seyyid Ali Sultan Waqf. 
  14. ^ Ζεγκίνης 1985, s. 180.
  15. ^ "Mosques in Western Thrace". Western Thrace Minority University Graduates Association. Organization for Security and Co-operation in Europe. 10 Temmuz 2009. s. 10. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  16. ^ Lowry 2009, s. 23.
  17. ^ Lowry 2009, s. 24.
  18. ^ Lowry 2009, s. 25.
  19. ^ Lowry 2009, s. 26.
  20. ^ "Holy Metropolis of Didymoteicho, Orestias and Soufli. Saint George is for Christians and Muslims both, May 2012". 25 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 

Bibliyografi

Wikimedia Commons'ta Seyyid Ali Sultan Tekkesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sarı Saltuk</span> Türk ermiş

Sarı Saltuk Baba Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm'ı tebliğ eden Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen bir Derviştir.

<span class="mw-page-title-main">Karagümrük</span> Fatih, İstanbul, Türkiyede mahalle

Karagümrük İstanbul ili Fatih ilçesine bağlı tarihi bir mahalledir.

Yağlıkçızade Derviş Mehmed Paşa I. Abdülhamid saltanatı döneminde 6 Temmuz 1775 - 5 Ocak 1777 tarihleri arasında bir yıl altı ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kutb’ûd-Dîn Haydar ya da Baba Haydar (Haydar Gazi veya Haydar Sultan da denir). Hoca Ahmed Yesevî’nin dervişlerinden olup Tarikât el-Aleviyye'nin Haydarîlik veya "Haydarîlik Tarikâtı" kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Yahya Efendi Türbesi</span> 1571 tarihli Mimar Sinan eseri kâgir türbe

Yahya Efendi Türbesi, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, Çırağan Sarayı karşısında, Yahya Efendi Tekkesi'nin bitişiğinde bulunan 1571 tarihli Mimar Sinan eseri kâgir türbedir.

<span class="mw-page-title-main">Mevlevîlik</span>

Mevlevîlik, 13. yüzyılda yaşamış Mevlana Celaleddin Rumi'nin tasavvufî düşünceleri üzerine, kendisinin ölümü ardından gelişen tarikattır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekler Tekkesi</span>

Özbekler Tekkesi, 1752'de Buharalı Nakşibendi dervişler tarafından Ahmet Yesevi geleneğinde Üsküdar, Sultantepe'de kurulan tekke. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'ya asker ve cephane göndermede gizli bir üs olarak hizmet verdi. Halen Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olup müze olarak kullanılması gündemdedir. Üsküdar İlçesinin Sultantepe Mahallesi, Münir Ertegün Sokağın devamında mezarlık içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tekke</span> tarikattan olanların barındıkları, Tanrı’ya tapındıkları, dinsel törenler yaptıkları yer, dergâh.

Tekke, tarikattan olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer, dergâh gibi yapılardır. Osmanlı İmparatorluğu'nda tekke anlamında günümüz Türkiye'deki Müslüman Türkmen Alevî-Bektâşîlerin Cem Evi, yani Mescid'in yanı sıra dergâh, âsitane sözcükleri olarak kullanılmıştır. Bazı tarikatlarda hankâh ve âsitane yalnızca merkez tekkeye denir.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Sami Paşa</span> Osmanlı bürokrat, şair

Abdurrahman Sami Paşa, bürokrat, şair.

Aşıkpaşazade Derviş Ahmet Âşıkî, Vefai dervişi ve Osmanlı tarihçisi. Asıl adı Derviş Ahmed ve mahlası Aşıkî'dir. Fakat büyük dedesi Âşık Paşa olduğu için "Aşıkpaşazade" adıyla anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Mahmud Hüdayi Camii</span> Osmanlı Döneminden kalma tarihî bir cami

Aziz Mahmud Hüdayi Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Aziz Mahmud Hüdayi Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir camidir. Kanuni Sultan Süleyman'ın torunu olan Asiye Hümaşah Sultan tarafından, üçüncü eşi Aziz Mahmud Hüdayi adına yaptırılmıştır. Yapımına 1589 yılında başlanan cami, 6 yıllık inşaat sürecinden sonra 1595 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Durbalı Sultan Tekkesi</span>

Asprogeia Tekkesi veya İreni Tekke, Yunanistan'da 1492'den kalma bir Alevi-Arnavut tekkesi. Farsala bölgesi Polydamantas belediyesi Ano Asprogia köyünde yer almaktadır. Tekke'nin içinde İmam Ali'nin ve Hacı Bektaş Veli'nin resimleri aslımaktadır. 1920'lerde Yunanistan ve Türkiye arasındaki nüfus değişimi ve II. Dünya Savaşı'nda Çamlık Arnavutların yurtdışı edilmedi nedeniyle, Trabzon yakınları olan Pontus bölgesinden gelen Pontus Rumları, Meryem Ana ve Başmelekler gibi Hristiyan azizlerin portreleri içeriye yerleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sultan Mehmed Camii</span>

Sultan Mehmed Camii veya Süleyman Ağa Camii, Yunanistan'ın Narda kentinde bulunan bir camiydi. Cami, 15. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilmiş olup Narda'daki sekiz camiden biriydi. Camii, Narda Kalesi'nde yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Budala Hoca Tekkesi</span>

Budala Hoca Tekkesi, Yunanistan'ın Doğu Makedonya ve Trakya bölgesine bağlı Ilıca köyünde bulunan bir tekkedir. Tekke, Osmanlı döneminde inşa edilmiş olup Bulgaristan sınırı yakınlarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kütüklü Baba Tekkesi</span>

Kütüklü Baba Tekkesi, Yunanistan'ın Doğu Makedonya ve Trakya bölgesine bağlı Bulustra köyünde bulunan bir Bektaşî tekkesidir. Tekke, 15. veya 16. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilmiş olup Anastasiopolis-Periteorion yakınlarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hayriyye Medresesi</span>

Hayriyye Medresesi veya Medrese-i Hayriyye, Yunanistan'ın Gümülcine kentinde bulunan eski bir medrese ve azınlık okuludur. 1730 yılında Osmanlı döneminde kurulmuş olup Osmanlı Kayalı Medresesi kompleksini ve bir zamanlar Softalar Medresesi'nin bulunduğu halk pazarındaki bazı yeni binaları içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gümülcine Saat Kulesi</span>

Gümülcine Saat Kulesi, Yunanistan'ın Gümülcine kentinde bulunan bir saat kulesidir. 1884 yılında Osmanlı döneminde inşa edilmiş olup Ermu Caddesi'nde Yeni Cami'nin yanında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Baba Tekkesi</span>

Hasan Baba Tekkesi Yunanistan, Bababoğazı Vadisinde bulunan bir tekkeydi. Tekke, günümüzde önemli ölçüde yıkılmış olsa da, Pineios Nehri kıyısındaki Tempi köyü yakınlarında, geniş bir alanı kaplamaktadır. Bizans döneminde Lykostomion yerleşimi de bu bölgede yer almaktaydı, ancak modern yerleşim tekke çevresinde gelişmiş ve 20. yüzyıla kadar tekkenin kurucusu Hasan Baba'nın anısına Baba adıyla isimlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Poşpoş Tekkesi</span> Gümülcinedeki bir tekke

Poşpoş Tekkesi, Poşpoş Baba Tekkesi, Postuboş Baba Tekkesi veya Postinpûş Baba Tekkesi, Yunanistan'ın kuzeyinde, Gümülcine kentinde Nea Mosynopolis yakınlarında on dördüncü yüzyılda inşa edilmiş bir Alevi tekkesidir. Günümüzde harap durumdaki Yunus Bey Camii'nin yakınında bulunmaktadır ve 1989 yılında yıktırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Evrenos Bey Hanı</span>

Evrenos Bey Hanı, Trajanopolis Hanı, veya Kara Ilıca'daki Han, Kuzey Yunanistan'da bulunan ve Balkanlardaki en eski Osmanlı eserlerinden olan bir kervansaraydır. 1370–1390 yılları arasında Gazi Ahmet Evrenos Bey tarafından Trajanopolis Kaplıcaları'nın yanında inşa ettirilmiştir. Dedeağaç'ın on iki kilometre kuzeydoğusunda yer alan Evrenos Bey Hanı, 38.8 metreye 13 metre uzunluğunda dikdörtgen planlı bir yapıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.