Seyyan Hanım
Seyyan Oskay (d. 1913, İstanbul - ö. 16 Mayıs 1989, Maltepe, İstanbul), Türk şarkıcı ve tangocuydu.
Türkiye'de kadınların sahneye çıkması konusunda öncülük etmiş kadınlardandır.[1] Başta Çoban Yıldızı olmak üzere birçok özgün Türk müziği eserini seslendirdi. İlk Türkçe tango olan Mazi Kalbimde Bir Yaradır'ı seslendiren ilk kişi idi. Tango, rumba ve foxtrot icra eden Oskay, seslendirdiği yüzlerce eser arasında en çok tangolarıyla ün kazanmıştır.
Yaşamı
| “ | "Ben aslında ilk değil ama ilklerdenim. Benden önce, Fikriye Hanım ve Afife Hanım vardı". "Kırmızı Değirmen"de tanıştım Fikriye Hanım'la. Benden hem yaş hem cüssece büyüktü. Necip Celal Andel şarkıları için sesi çok uygun değildi. O da mesela Muhlis Sabahattin Bey'in şarkılarından "Ayşe" gibi şarkıları söylüyordu. Sabahattin Bey de istedi şarkılarını söylememi ama kabul etmedim. O başka bir hayat tarzı gerektiriyordu." "Ben orada söylerken kimse dans etmezdi. Sadece konser dinlemeye gelmişler gibi dinlerlerdi. Annemle giderdik sonra onunla beraber dönerdik." "Oradan beni ayıran mekan değil, oradaki hayat tarzına ayak uyduramayışımdı. | ” |
Seyyan Hanım, 1913 yılında İstanbul'un Gedikpaşa semtinde doğdu.[not 1] Babası Hikmet Bey, annesi Raziye Hanım’dır. Seyyan Hanım, beş çocuklu ailenin tek kızıydı.[3] Ondan önce doğan erkek kardeşiyle eşit olduklarını vurgulamak için babası ona "eşit" anlamına gelen "Seyyan" adını koydu.[4] Ailesi Selanik'ten mübadeleyle İstanbul'a geldikten sonra, Kanlıca'da bir konağa yerleşmişti. Babası Hikmet Bey bir süre Mustafa Kemal'in özel kuryeliğini yaptı.[5] Samsun'a çıkan Mustafa Kemal Paşa'ya katılmak için bir gemi ile Karadeniz'e açılan babasını bir suikast sonucu 7 yaşında iken kaybetti.[4]
İlk öğreniminin ardından ağabeyi Avni Bey'in teşviki ile bir süre İstanbul Konservatuvarı'na devam etti ve orada Talariko Bey'den dersler aldı.[2] Konservatuvar yıllarında yalnızca İtalyanca-Fransızca şarkılar seslendirdi. 16 yaşında iken ilk defa Kadıköy Operet Sahnesi'nde (günümüzde Süreyya Sineması'nın olduğu bina) okulun düzenlediği bir konserde sahneye çıktı.[4] Kaptanzade Ali Rıza Bey tarafından orada keşfedildi ve okuldan alınan izinle onun bestelediği "Efem", "Çoban Yıldızı", "Akşam Garipliği ", "Zavallı Aşk" gibi özgün Türk müziği örneklerini plağa kaydetti. Halit Recep Arman tarafından çok-seslendirmesi yapılan bu eserlerle tanındı.
1930-1932 yıllarında İstiklal Caddesi'nde, bugünkü Atlas Sineması binasında bulunan Moulin Rouge (Kırmızı Değirmen) adlı mekanda şarkılarını icra etti. Sahne hayatı 1,5 yıl sürdü. Bu dönemde ilk Türk tangosu olan, Necip Celal Andel'in bestelediği Mazi Kalbimde Bir Yaradır", adlı eseri seslendirdi. Mazi ve Ayrılık tangolarını 1932'de plağa doldurdu. Bu plak çok sevilince Seyyan Hanım art arda Necip Celal tangoları doldurdu.
Moulin Rouge'da onu dinlemeye gelen Teğmen Sait Oskay ile evlendi ve bu evlilikten dört çocuk sahibi oldu. Eşinin görevi dolayısıyla Anadolu'nun değişik yerlerine seyahat etti. Seyyan Hanım, eşi ile Sarıkamış’a taşındıktan sonra Sahibinin Sesi firması ile on yıllık bir anlaşma yaptı. Yılda bir kez İstanbul’a gelip Necip Aşkın Orkestrası eşliğinde stüdyoya girdi, plak doldurdu.[2][6] Elli kadar plak çıkardı. Rumbalar, foksrotlar ve marşlar da seslendirdi ancak hep tango sanatçısı olarak tanındı.[3] 1942'de ikinci çocuğu doğduktan sonra müzik piyasasından çekildi.
1978 yılında Darıca’da deniz kenarında, kendisini tanıyan bir radyo yapımcısı tarafından yeniden keşfedildi ve birkaç radyo programına katıldı.[2] 17 Ocak 1979’da, Atatürk Kültür Merkezi'nde düzenlenen Fehmi Ege'yi Anma Gecesi’nin onur konuğu olarak sahneye çıktı.[7] Son röportajını 1985 yılında Murat Belge'ye verdi.[8] 16 Mayıs 1989'da Maltepe'deki evinde 76 yaşında öldü.
Albümleri
Ölümünün ardından çıkarılan albümler
1996’da, içinde yirmi eser barındıran Tangolar – Seyyan Hanım albümü, kaset ve CD olarak yayımlandı.[9] Bu albüm için taş plaklar 130 numaralı gramofonda çalınmış, üç ayrı mikrofondan hard disk'e kaydedilmiş, sesler ekrana grafik olarak yansıtılmış ve tonmeister tarafından filtre edilmiştir.[4]
2019 yılında, Cemal Ünlü taş plakların gramofonla çalınıp olarak çıkardı.[10]
Dış bağlantılar
- Zamanın İçinden 13 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Diyap Başman, 1930'lu yıllarda sesiyle büyüleyen kadın sanatçımız Seyyan Oskay'ın hayatını konu alan belgesel radyo programı.
- Benim Adım Çalıkuşu 17 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Seyyan Hanım'ın sesinden bir tango
Notlar
Kaynakça
- ^ Çalışlar, İpek (29 Ekim 2014). "Cumhuriyetin 91'inci yılında 91 sembol kadın". Hürriyet. 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ a b c d HIZLAN, Doğan (24 Mart 2019). "Seyyan Hanım söylüyor". Hürriyet. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ a b "M. Erhan Durukan: " SEYYAN HANIM"". Objektifdergisi.com. 15 Mayıs 2020. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ a b c d Armutçu, Emel (1 Eylül 1996). "Evinin Kadını Ses Sanatçısı" (PDF). Hürriyet gazetesi. 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ "Seyyan Hanım". 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Arcan, Bahar (21 Şubat 2004). "Semadan Efsane Hanımların Şarkıları". 13 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Meriç, Murat (2 Mayıs 2017). "Mazi dediğin: Plağa alınan ilk Türkçe tango ve hatırlattıkları". Gazete Duvar. 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ Doğan Hızlan (24 Mart 2019). "Seyyan Hanım Söylüyor". 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kovar, Nehir (15 Mayıs 2021). "16 Mayıs 1989: İlk Türkçe sözlü tango şarkısının billuri sesi Seyyan Hanım öldü". Çatlak Zemin. 24 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
- ^ "Taş plaktan uzunçalara: 'Seyyan Hanım Tangolar' Sadânüvis'te | Açık Radyo 95.0". acikradyo.com.tr. 4 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2021.
