İçeriğe atla

Seydi Ali Reis

Seydi Ali Reis
LakabıGalatalı
Doğum1498
Galata, İstanbul
Ölüm28 Aralık 1562
İstanbul
Bağlılığı Osmanlı İmparatorluğu
Branşı Osmanlı donanması
Hizmet yılları1560'ta son buldu
RütbesiAmiral
Komutası4. Hint Seferi
Çatışma/savaşlarıRodos Seferi
  • Rodos'un Fethi

Preveze Deniz Muharebesi
Trablus Kuşatması
4. Hint Seferi

Ailesi
BabasıHüseyin Ağa
Sonraki işiŞehzade danışmanlığı

Seydi Ali Reis; 1498-1562 tarihlerinde yaşayıp Mısır Kapudanlığı da yapmış olan Türk amirali. Coğrafya, matematik, astronomi bilgini.

Aynı zamanda da bir divan şairi olan Seydi Ali Reis, şiirlerinde Türkçe ile beraber Çağatayca da kullanmıştır.

Hayatı

Sinoplu denizci bir ailenin oğlu olarak 1492'de, Galata İstanbul'da doğdu. Dedesi, Fatih Sultan Mehmet zamanında tersane kethüdalığında görev yapmıştır. Babası Hüseyin Ağa ise kendi zamanında Darüssınaa Kethüdalığı'nda bulunmuştu. Kendisi de tersanede reis olarak çalışmakla birlikte devrin hükümdarının Akdeniz'e olan ilgisi münasebetiyle birçok sefere çıkma şansı yakaladı.

Seydi Ali Reis, tersane kethüdası olduğundan dönemindeki diğer denizcilerin aksine merkeze bağlıydı ve bu sebepten ötürü bir deniz harekâtında bağımsız olarak kumandanlık yapmadı. İlk kez 1522'de Kanuni Sultan Süleyman'ın yönetimindeki Rodos Seferi'ne daha sonra Akdeniz'de cereyan eden birçok deniz savaşına Barbaros Hayreddin Paşa, Sinan Paşa ve Turgut Reis gibi ünlü kumandanın yanında katıldı ve Akdeniz coğrafyasını çok iyi öğrendi. 1538'deki Preveze Deniz Muharebesi'nde Osmanlı donanmasının sol kanadına kumanda ederek büyük yararlıklar gösterdi ve bu savaştan sonra büyük ün kazandı. 1551'deki Trablus Seferi'nde, Kaptan-ı Derya Sinan Paşa ve Turgut Reis'in emrinde bulundu.

Hint Seferi

Kanuni Sultan Süleyman tarafından, Portekiz Donanması ile girdiği deniz savaşını kaybeden Murat Reis'in yerine Hint Kaptanlığı'na atandı ve Basra'daki donanmayı Süveyş'e getirmekle görevlendirildi.

O dönemde Amiral gemisi olarak kullanılan Baştarda tipi kadırga

Bu olay onun yaşamının da dönüm noktası oldu. 15 parça kadırgadan oluşan donanmanın bakımını yaptırarak uygun deniz mevsimi için beş ay bekledi ve akabinde de donanması ile 2 Temmuz 1554'te Basra'dan ayrıldı. Basra'dan ayrıldığından beri ilk bir ay boyunca körfezdeki Osmanlı sancaklarına uğradı. 9 Ağustos'ta Horfakan şehri açılarında 25 parçalık Portekiz Donanması'yla Hürmüz Deniz Muharrebesi'ne girişti ve galip ayrıldı. 25 Ağustos'ta ise Maskat yakınlarında bu sefer takviye almış 34 parçalık aynı Portekiz Donanması'nın Maskat Deniz Muharebesi olarak adlandırılan saldırısına uğradı. Güney Arap Yarımadası sahillerinde dağların denize dik uzanmasından faydalanarak sıkıştırılan Portekiz Donanması'nın yedi gemisi batırıldı, Osmanlı Donanması'nın da beş gemisi battı.

Umman açıklarındayken fil tufanı (Tufan-ı Fil) denilen mevsimlik bir fırtına çıktı. Çıkan fırtına yüzünden Seydi Ali Reis, kalan dokuz kadırgalık donanmanın kontrolünü kaybetti. Fırtınaya kapılan, günlerce denizde çalkalanan gemiler doğuya doğru sürüklenerek, 10 gün sonra Hint kıyılarına ulaştı. Peşinde 87 parçalık Portekiz donanması olduğunu öğrenen Seydi Ali Reis, Surat'a sığındı. Bunun üzerine Surat Kuşatması yaşandı ancak Portekiz donanması başarılı olamayınca geri çekildi. Harap gemilerle Süveyş'e varmanın imkânsız olduğundan, kalan gemileri satan Seydi Ali Reis İstanbul'a karadan dönmeye karar verdi. 1555 ve 1556 senesi boyunca Hindistan'daki birçok Müslüman devlete uğrayan Seydi Ali Reis, Kanuni Sultan Süleyman'ın Amirali olması sebebiyle çok hoş karşılandı ve kendisine İstanbul'a götürmesi için çeşitli hükümdarlardan 18 name verildi. Başından geçen vakaları anlattığı eserini Osmanlı kağanı Kanuni Sultan Süleyman'a Hindistan ve Türkistan'da verilen nameler ile birlikte 1557 yılında sunmuştur.

Sefer sonrası hayatı ve ölümü

Seydi Ali Reis 1557 Mayıs ayı başlarında İstanbul'a vardı ve Edirne'de bulunan hükümdarın yanına gitti. Süveyş Donanması'nın uğradığı kayıptan dolayı padişahtan af diledi. Kitabını ve nameleri sunduktan sonra Ali Reis, mahvolmuş bir donanmanın sorumlusu olmakla beraber, başına gelenler olağanüstü olaylar kabul edilerek suçlu görülmedi. Önce müteferrika yapıldı sonra da Diyarbakır tımar defterine tayin edildi. Bir süre şehzade Selim'in hizmetinde çalıştı, 1560'ta Galata Hassa gemi reislerinden biri oldu. 1562 yılında İstanbul'da öldü.

Katıldığı deniz seferleri ve seferdeki görevleri

Katıldığı Savaşlar
Adı Tarih Görevi Savaşın akıbeti
Rodos Seferi 1522 Kethüda Osmanlı zaferi
Preveze Deniz Muharebesi1538 Sol kanat komutanı Osmanlı zaferi
Trablus Seferi1551 Bilinmiyor Osmanlı zaferi
Hürmüz Deniz Muharrebesi 1554 Donanma komutanı Osmanlı zaferi
Maskat Deniz Muharebesi1554 Donanma komutanı Osmanlı zaferi
Surat Kuşatması1554 Donanma komutanı Osmanlı zaferi

Eserleri

  • Mir'atü'l-Memalik
  • Kitab-ı Muhit
  • Mir'at-ı Kainat

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Reis</span> Türk denizci ve kartograf (1465–1553)

Pîrî Reis, Türk denizci ve kartograf. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Bey'dir. Künyesi Ahmed ibn-i el-Hac Mehmed El Karamanî'dir. Amerika'yı gösteren Dünya haritaları ve Kitab-ı Bahriye adlı denizcilik kitabıyla tanınmıştır. Ayrıca Hadikat'ül Bahriye, Bilad-ül Aminat ve Eşkalname gibi eserleride bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman</span> 10. Osmanlı padişahı (1520–1566)

I. Süleyman, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam halifesidir. Batı'da Muhteşem Süleyman, Doğu'da ise adaletli yönetimine atfen Kanûnî Sultan Süleyman olarak da bilinmektedir. 1520'den 1566'daki ölümüne kadar, yaklaşık 46 yıl boyunca padişahlık yapan ve 13 kez sefere çıkan I. Süleyman, saltanatının toplam 10 yıl 1 ayını seferlerde geçirmiştir. Süleyman böylece imparatorluğun hem en uzun süre hüküm süren hem en çok sefere çıkan hem de en uzun süre sefer yapan Osmanlı Sultanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sokollu Mehmed Paşa</span> 36. Osmanlı sadrazamı

Sokollu veya Sokullu Mehmed Paşa, I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde 14 yıl Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Süleyman'ın son sadrazamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibarıyla hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en önemli Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. II. Selim'in damadı ve Esmehan Sultan'ın eşidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Selim</span> 11. Osmanlı padişahı (1566–1574)

II. Selim, Sarı Selim veya Sarhoş Selim, 11. Osmanlı padişahı ve 90. İslâm halîfesidir. Kânûnî Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan’ın oğludur. Kardeşi Bayezid’e karşı Konya’da yapılan ve tarihte Konya Şehzâdeler Muharebesi olarak yer edinen savaşı kazanarak, babasının desteğini aldı. Babasının ölümü üzerine, hayattaki tek oğlu olarak 24 Eylül 1566 tarihinde on birinci padişah olarak tahta geçti. Padişahlığı sırasındaki ilk sefer batı yönlü yapıldı. Ülke sınırları Orta Avrupa’ya kadar genişledi. Kıbrıs, Tunus, Yemen ve Fas kayıtsız şartsız teslim olanlar arasındaydı. Ülkesinin denizlerde de egemenliğini genişleterek, deniz egemenliğine önem verdi.

<span class="mw-page-title-main">Barbaros Hayreddin Paşa</span> Osmanlı denizcisi ve kaptan-ı deryâsı (1478–1546)

Hızır Reis veya bilinen adıyla Barbaros Hayreddin Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk kaptan paşası ve 25. kaptan-ı deryâsı olan denizci ve askerdir. 16. yüzyılın ilk yarısında gerçekleştirdiği askerî seferlerle Akdeniz'de Osmanlı egemenliğini pekiştirdi. Ayrıca Osmanlı Devleti'nin deniz politikasına ve Tersane-i Amire'ye nizam verdi.

<span class="mw-page-title-main">Hadım Süleyman Paşa</span> 32. Osmanlı sadrazamı

Hadîm Süleyman Paşa, I. Süleyman saltanatı döneminde Nisan 1541-28 Kasım 1544 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı ve Serdarıdır. İki kez Mısır Valiliği yapmış ve Hindistan'a sefere çıkan ilk Osmanlı Donanması'na komuta etmiştir.

Mir'atü'l-Memalik, Kaptan-ı derya Seydi Ali Reis'in Çağatayca mensur ve manzum şekilde yazdığı eseridir. İlk seyahatname olma niteliği taşıyan Mir’atü'l-Memalik, 1554 civarında yazmıştır. Hint seferine gemiyle giden Seydi Ali Reis, donanmasını kaybedince Bağdat'a kara yoluyla döner. Bu dönüş sırasında gezdiği yerleri anlatan kitabını, Mir'atü'l-Memalik, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Açe Seferi</span>

Açe Seferi ya da Sumatra Seferi, Portekizliler karşısında zor durumda kalan Sumatra adasındaki Müslüman Açe Sultanlığı'nın, Osmanlı Devleti'nden yardım istemesi üzerine, Osmanlı Donanması tarafından gerçekleştirilen deniz aşırı seferdir.

<span class="mw-page-title-main">Hint deniz seferleri</span>

Hint seferleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun Hint Okyanusu'nda yaptığı bir dizi seferlere verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Malta Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun 1565te Maltayı Kuşatması

Malta Kuşatması ya da Malta Seferi, 1565 yılında Malta adasının Osmanlı İmparatorluğu kuvvetleri tarafından kuşatılması ve Hospitalier Şövalyeleri tarafından adanın savunulması sürecidir.

<span class="mw-page-title-main">Aden'in Fethi</span>

Aden'in Fethi, 1547 yılında yerel Arap şeyhlerinin eline düşen Aden'in Portekiz İmparatorluğu'nun eline geçme tehlikesine karşı, 26 Şubat 1548'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından tekrar ele geçirilişi.

<span class="mw-page-title-main">Lahsa Seferi (1550-51)</span>

Lahsa Seferi, 1550-51 yıllarında Basra Körfezi çıkışını tutan Portekiz İmparatorluğu'nu bölgeden atma hedefine yönelik stratejik bir hamle olarak Arap Yarımadası'nın doğu kıyılarının Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilerek doğrudan Türk idaresine alınışı.

<span class="mw-page-title-main">Hürmüz Deniz Muharebesi</span>

Hürmüz Deniz Muharebesi 9 Ağustos 1554 tarihinde Hürmüz Boğazı'nda Seydi Ali Reis komutasındaki Türk Donanması ve Fernando de Noronha komutasındaki Portekiz Donanması arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maskat Deniz Muharebesi</span>

Maskat Deniz Muharebesi 25 Ağustos 1554 tarihinde Umman Denizi'nde Seydi Ali Reis komutasındaki Türk Donanması ve Fernando de Noronha komutasındaki Portekiz Donanması arasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Surat Kuşatması</span>

Surat Kuşatması, Surat'a sığınan Seydi Ali Reis komutasındaki Osmanlı donanmasını takip eden Portekiz donanmasının şehre saldırmasıyla meydana gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Portekiz çekişmesi (1538–1559)</span>

Osmanlı İmparatorluğu-Portekiz İmparatorluğu çekişmesi 1538-1559 yılları arasında Hürmüz Boğazı hakimiyeti için gelişen çatışmalı bir dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">1550-1562 Osmanlı-Alman Savaşı</span>

1550-1562 Osmanlı-Alman Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Macaristan ve Erdel'in hakimiyeti konusundaki çekişme nedeniyle başlayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz'de büyük bir mücadeleye dönüştükten sonra karada ve denizdeki Osmanlı zaferleri üzerine 1555 ve 1559'daki iki ateşkesin ardından 1562 yılında İstanbul Antlaşması'yla sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Süveyş Seferi (1541)</span>

Süveyş Seferi, Portekiz İmparatorluğu'nun Goa merkezli Hindistan Sömürgeleri Yönetiminin Osmanlı İmparatorluğu'nun Kızıldeniz'deki filosunun ana üssü Süveyş'e yönelik 1541 yılının ilk çeyreğinde icra ettiği ve başarısızlıkla sonuçlanan askerî harekâtı.

<span class="mw-page-title-main">Basra'nın Zaptı (1546)</span> I. Süleyman döneminde Osmanlı Devleti tarafından gerçekleştirilen askerî harekât

Basra'nın Fethi, 1546 yılında Basra'nın Portekiz İmparatorluğu'nun eline geçme tehlikesine karşı Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilerek doğrudan Türk idaresine alınışı.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz Seferi (1552)</span>

Akdeniz Seferi, 1515-1577 Osmanlı-İspanya Savaşı ve İtalya Savaşı'nda (1551-1559) evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.