Sevinç Tevs

Fatma Sevinç Tevs (d. 1928 - ö. 21 Ekim 1976), Türkiye'nin ilk caz müziği yorumcusu unvanına sahip dünyaca ünlü ses sanatçısı.

1928 Tiran Arnavutluk doğumludur.^[1] Babasının adı Mehmet Fuat Abdüsselam, annesinin adı ise Fatma Meliha'dır.^[1] Babası Arnavutluk Cumhuriyeti'nin Türk Büyükelçisi'ydi. Baba tarafından kökleri Mısır’daki Türklere, anne tarafının kökleri ise Hz. Abdüsselam’ın ileri kuşak torunu ünlü Hamamizade Dede Efendi’ye dayanmaktadır.^[1]

Söz yazarı, bestekâr ve müzik yorumcusu Şehrazat'ın annesidir. Dayısı ünlü kemanî bestecisi Cevdet Çağla'dır.^[1]

Ankara Devlet Konservatuvarı Şan ve Tiyatro bölümünde okuduğu yıllarda kardeşi Sevim Tevs ile birlikte "Sevim ve Sevinç Kardeşler" adı altında Ankara Radyosu'nda günün popüler parçalarını seslendirerek program yapmaya başladılar. İngilizce, Fransızca ve İtalyanca bilen Sevinç, bu dillerde şarkı söyleyebiliyordu. Sevim ve Sevinç Tevs kardeşlerin ünü İstanbul'a ulaşmakta gecikmedi ve bu ikili 1945'te İstanbul Saray Sineması ve Taksim Belediye Gazinosu'nda verdikleri konserler ile büyük ilgi topladı. Sonraları ablası müziği bırakınca, Sevinç, tek başına müzik ile uğraşmayı sürdürdü. İsmet Sıral, Zekai Apaydın, Müfit Kiper, Nejat Cendel, Hrant Lüsigyan, Selçuk Sun ve Muvaffak Falay ile İstanbul’da radyo progamlarına çıkmaya devam etti. Konservatuvardan mezun olduktan sonra Sevinç Tevs, İbrahim Özgür Orkestrası'nda şarkı söylemeye başladı. İlk yurt dışı konserini Yunanistan'da verdi. 1948 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti ve New York Jazz Festivali'nde "For You" adlı besteyi yorumlaması ile birinci oldu. Beste, on iki kez Grammy Ödülü kazanmış Sevinç Tevs'in aile dostu Arif Mardin'e aittir. Aynı yarışmanın ikincisi ise dünyanın en ünlü jazz sanatçılarından biri olan Sarah Vaughan olmuştur. 1949'da İlham Gencer ile birlikte İstanbul Radyosu'nda yaptığı programları halk tarafından büyük ilgi gördü. Defalarca yurt dışında konserler veren Sevinç Tevs, İngiliz medya devi BBC'ye ve Almanya-Berlin Televizyonu'na çıkan ilk Türk şarkıcıdır. İtalya, İsviçre, Yunanistan, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, Mısır ve Fransa olmak üzere pek çok ülkede konserler veren Sevinç Tevs ününü 1950'lerde daha da perçinledi ve uzun bir süre boyunca ABD ve Birleşik Krallık'ta çalıştı. Yurt dışında verdiği bu konserler çok beğenilmişti ki, fransız şarkıcı Edith Piaf, Mısır’da bir gece kulübünde karşılaştığı Tevs’e “Demek adından coşkuyla hararetle söz edilen ünlü sanatçı sizsiniz; kutlarım sizi, çok güzel söylüyorsunuz” diyerek hayranlığını belli etmişti.

1968 yılında Apollonia Şarkı Yarışması'na besteci Selmi Andak'ın "Ve Ben Yalnız" adlı eseri ile katıldı. Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi'nin öz torunu olan Sevinç Tevs, Türk Sanat Müziği'nin bütün klasik eserlerini ezbere bilirdi. Kontralto ve karakteristik nitelikteki sesi konusunda profesyonel müzik eleştirmenleri gibi otoritelerce "Jazz Söylemek İçin İdeal", "20. Yüzyılın En Güçlü Seslerinden Biri" yorumları dünya çapında oldukça yaygındır.

Sevinç Tevs bir röportajda caz’ı şöyle tanımlıyor: “Bence, caz bir yorumdur. Şöyle ki, caz olabilmesi için herhangi bir ülkenin kendine özgü müzik yapımını sanatçı ele alır; onu, tabiî temel ilkeleri var; bunları yerine getirerek o şekilde yorumlar öylesine icra eder ki, ortaya o yorumla caz sanatı çıkar. Bunun Amerika hatta Afrika kökenli olması önemli değildir. Bu yorumun yaygınlaşma yerinin, uygulama yerinin Amerika oluşu yüzünden cazın sadece Amerikaya özgü bir müzik olması kesinlikle düşünülemez. Evrensel bütün sanat dalları gibidir; ancak şu olabilir, bütün ülkede kaynaklar kullanılır ve bir açıdan bir tasnife tabi tutulabilir.”^[2]

24 Ekim 1976'da kırk altı yaşında kanser hastalığından dolayı vefat eden Sevinç Tevs'in bütün müzik yorumları olmasa da bir kısmı plak ve CD'lerde toplanmıştır. Bunlardan bir tanesi, kendisinin vefatı sonrasında Türk Kalp Vakfı yararına hazırlanan iki şarkıdan oluşan özel edisyon bir plaktır. Sevinç Tevs, TRT ve BBC arşivlerinde geniş yer kaplamaktadır ancak bu arşivlerin tamamı halka sunulmamıştır. 2009 yılında İKSV Caz Festivali, kendisine ve kız kardeşi Sevim Tevs'e "Yaşam Boyu Başarı/Onur ödülü" vermiştir.