İçeriğe atla

Sevim Tekeli

Sevim Tekeli, 2012

Prof. Dr. Sevim Tekeli (22 Aralık 1924, İzmir[1][2] - 16 Aralık 2019[3]) Türk bilim tarihi profesörü.[4]

Hayatı

1924 yılında doğan Sevim Tekeli, lise eğitimini İzmir Kız Lisesi'nde tamamlamıştır.[5] 1951 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin Felsefe Bölümü'nü bitiren Tekeli, bir yıl sonra da aynı bölümün Bilim Tarihi Kürsüsü'ne asistan olarak atandı.[5] Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde 1982-1993 yılları arasında Felsefe Bölümü Başkanlığını yürütmüştür.[5]

Eserleri

  • 16'ncı Yüzyılda Osmanlılarda Saat ve Takiyüddin'in Mekanik Saat Konstrüksüyonuna Dair En Parlak Yıldızlar Adlı Eseri, Ankara 1966.
  • Modern Bilimin Doğuşunda Bizans’ın Etkisi, Ankara 1975.
  • Felsefeye Giriş, (Liseler İçin Ders Kitabı, Mübahat Türker Küyel, Esin Kâhya, Kenan Gürsoy, Alev Öner ve Nurten Baykurt ile birlikte), Ankara 1985.
  • Bilim Tarihi, (Liseler İçin Ders Kitabı, Esin Kâhya, Melek Dosay, Remzi Demir, Hüseyin Gazi Topdemir ile birlikte), Ankara 1993.
  • Bilim Tarihi, (Esin Kâhya, Melek Dosay, Remzi Demir, Hüseyin Gazi Topdemir ve Yavuz Unat ile birlikte), Ankara 1997.
  • Bilim Tarihine Giriş, (Esin Kâhya, Melek Dosay, Remzi Demir, Hüseyin Gazi Topdemir, Yavuz Unat ve Ayten Koç Aydın ile birlikte), Geliştirilmiş İkinci Baskı, Ankara 1999.
  • Bilim Tarihine Giriş, (Esin Kâhya, Melek Dosay, Remzi Demir, Hüseyin Gazi Topdemir, Yavuz Unat ve Ayten Koç Aydın ile birlikte), Geliştirilmiş Üçüncü Baskı, Ankara 2001.
  • Cezerî, el-Câmi‘ beyne’l-‘İlm ve’l-‘Amel en-Nâfi‘ Fî Sınâ‘ati’l-Hiyel, (Melek Dosay ve Yavuz Unat ile birlikte), Ankara 2002.

Makaleleri

  • “Nasîrüddin, Takiyüddin ve Tycho Brahe’nin Rasat Aletlerinin Mukayesesi”, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 3-4, 1958, s. 301-393.
  • “İzzüddin b. Muhammed al-Vefâ’î’nin ‘Ekvator Halkası Adlı Makalesi’ ve Torquetum”, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 3-4, 1960, s. 224-259.
  • “Takiyüddin’in Sidret ül-Müntehâ’sında Aletler Bahsi”, Belleten, Cilt 25, 1961, s. 213-238.
  • “Birûnî’de Güneş Parametreleri Hesabı”, Belleten, Cilt 27, 1963, s. 25-33.
  • “Meçhul Bir Yazarın İstanbul Rasathanesinin Âletlerinin Tasvirini Veren ‘Âlât-ı Rasadiye li Zîc-i Şehinşâhiye Adlı Makalesi”, Araştırma, Cilt 1, 1963, s. 71-122.
  • “Takîyüddîn’de Kiriş 2o ve Sin 1o’nin Hesabı”, Araştırma, Cilt 3, 1967, s. 123-132.
  • “İslâm Dünyası’nda Delos Problemi Üzerindeki Çalışmalar, Araştırma, Cilt 6, 1968, s. 87-105.
  • “Takîyüddîn’de Güneş Parametrelerinin Hesabı, Necati Lûgal Armağanı, 1969, s. 1-8.
  • “Takîyüddîn’in Delos Problemi Üzerindeki Çalışmaları”, Araştırma, Cilt 6, 1970, s. 1-8.
  • “Yahya ibn Muhammed Abi’l-Şükr al-Magribî al-Andalûsî’nin ‘Bir Daire İçindeki Sinüslerin Elde Edilmesine Dair Makale’si”, Araştırma, Cilt 7, 1971, s. 1-72.
  • “Al-Urdî’nin ‘Risaletün fî Keyfiyeti’l-Ersâd’ı”, Araştırma, Cilt 8, 1972, s. 1-171.
  • “Nicola Copernic”, Nikola Kopernik 1473-1973, Ankara 1973, s. 135-180.
  • “Bilim Dillerinin Tarihsel Gelişimine Bir Bakış”, Bilim ve Kültür Dili Olarak Türkçe, 1978, s. 206-232.
  • “İstanbul Rasathanesinin Gözlem Araçları,” Araştırma, Cilt 11, 1979, s. 29-44.
  • “The Observational Instruments of Istanbul Observatory”, İslâm’da Rasathaneler Sempozyumu, İstanbul 1980, s. 33-44.
  • “Copernicus’un Arapça Çevirisi”, Araştırma, Cilt 12, 1981, s. 35-36.
  • “Batılılaşma Üzerine”, VIII. Türk Tarih Kongresi, Cilt 3, 1983, s. 2109-2115.
  • “İlk Japon Haritasını Çizen Türk, Kaşgarlı Mahmud”, Erdem, Cilt 1, Sayı 3, 1985, s. 645-651.
  • “Kristof Kolomb’un Haritasına Dayanarak En Eski Amerika Haritasını Çizen Türk Amirali Pirî Reis”, Erdem, Cilt 1, Sayı 3, 1985, s. 653-663.
  • “Onaltıncı Yüzyıl Trigonometri Çalışmaları Üzerine Bir Araştırma, Copernicus ve Takiyüddin”, Erdem, Cilt 2, Sayı 4, 1986, s. 219-272.
  • “16. Yüzyılda Osmanlılar’ın Astronomi Alanında Yapmış Oldukları Bazı Katkılar”, Ulusal Astronomi Kongresi 1986, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, 24-26 Eylül 1986.
  • “Batılılaşmada Son Dönem, İshak Hoca”, Erdem, Cilt 4, Sayı 11, 1988, s. 437-465.
  • “Bir Bilim Adamımız: Salih Zeki”, I. Felsefe, Mantık ve Bilim Tarihi Sempozyumu Bildirileri, 1991, s. 284-293.
  • “Osmanlıların Astronomi Tarihindeki En Önemli Yüzyılı,” Fatih’ten Günümüze Astronomi, Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan Sempozyumu, İstanbul 1994, s. 69-85.
  • “Amid (Diyarbakır) Sarayının Kapısı”, Erdem, Cilt 12, Sayı 34, 1999, s.277-284

Kaynakça

  1. ^ "Professor Sevim Tekeli - a short autobiography". muslimheritage.com. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2017. 
  2. ^ Writing the History of Mathematics: Its Historical Development, editör: Joseph W. Dauben, Christoph J. Scriba, Springer Science & Business Media, s. 324
  3. ^ "Prof Dr. Sevim Tekeli'yi kaybettik". Bilim ve Gelecek. 16 Aralık 2019. 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2019. 
  4. ^ Toplumsal Tarih, 165-168. sayılar, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2007, s. 115
  5. ^ a b c "Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Bilim Tarihi Anabilim Dalı Web Sitesi". 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi</span> Ankarada kurulu devlet üniversitesi

Ankara Üniversitesi (AÜ), Ankara'da yer alan bir devlet üniversitesidir. 13 Haziran 1946 tarihinde kabul edilen 4936 sayılı kanunla kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde kurulan ilk üniversite olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Üniversitesi</span> Ankarada kurulu devlet üniversitesi

Gazi Üniversitesi, Ankara'da bulunan köklü bir devlet üniversitesidir. 1926 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatı ile Ankara'da temelleri atılan Gazi Üniversitesi, cumhuriyetin ilk üniversitesi olma ünvanını da elinde bulundurur.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kuşçu</span> Türk astronom ve matematikçi (1403–1474)

Ali Kuşçu veya asıl adıyla Ali bin Muhammed, Timur İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış olan astronom, matematikçi, fizikçi, filozof ve dil bilimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Takiyüddin</span> Astronomi ve Matematik ağırlıklı Türk multidisipliner pozitif bilimci (1526 - 1585)

Takiyüddin bin Maruf-i (Osmanlıca: تقي الدين محمد بن معروف الشامي السعدي ; İngilizce: Taqi al-Din), Osmanlı Türkü hezârfen, gökbilimci, mühendis, matematikçi ve mekanik bilimci.

<span class="mw-page-title-main">Takiyüddin'in Rasathanesi</span> 1575te Takiyüddinin İstanbul, Tophane sırtlarında kurduğu gözlemevi

Takiyüddin'in Rasathanesi, 1575 yılında Osmanlı bilgini Takiyüddin tarafından İstanbul'da Tophane sırtlarında kurulan gözlemevidir.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Eğitim Fakültesi</span>

Gazi Eğitim Fakültesi, cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara'da kurulan, cumhuriyet kuşağı ortaokul öğretmenlerinin yetiştirilmesinde çok önemli bir rol oynayan eğitim kurumudur. Türkiye'nin en köklü eğitim fakültelerinden biridir. Gazi Üniversitesi'nin temelini oluşturur. 1926 yılında Orta Muallim Mektebi olarak kurulan okul; 1929 yılında Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü adını almış, 1982 yılında ise Gazi Üniversitesine bağlanmıştır. Mimar Kemaleddin Bey'in yaptığı Gazi Eğitim Fakültesinin ana binası; bugün Gazi Üniversitesi Rektörlüğüne, Gazi Eğitim Fakültesi Dekanlığı ve kütüphanesine, Gazi Eğitim Fakültesi Fen bilimleri Öğretmenliği bölümünün laboratuvarlarına, çeşitli jeolojik taşlar, bitkiler ve doldurulmuş hayvanlardan oluşan fen ve tabiat bilimleri müzesine, Gazi Resim ve Heykel Müzesine ev sahipliği yapmaktadır.

Necati Demir, Türk öğretmen ve Türkoloji üzerine araştırmalar yapan halen Gazi Üniversitesi'nde görevli profesör.

<span class="mw-page-title-main">Salih Zeki</span> Osmanlı-Türk matematik bilgini, bilim tarihçisi, astronom (1864 - 1921)

Salih Zeki Bey, Osmanlı-Türk matematik bilgini, bilim tarihçisi ve astronomdur. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşamış ve yaptığı çalışmalarla çağdaş bilimin Türkiye’de tanıtılmasında ve yayılmasında önemli katkılarda bulunmuştur. Yaşadığı dönemin önde gelen matematik bilginlerinden olmasının yanında; İkdam, Darüşşafaka ve İktisadiyat Gazeteleri ile Darülfünun Dergisi’ne yazdığı makaleler ile bilim hayatına sayısız katkıda bulunmuştur. Bilim tarihi açısından çok değerli konferanslar vermiş ve eserler kaleme almıştır. Bu konuda aldığı ilk çalışması, aynı zamanda bir Türk bilim adamının yurt dışında yayınladığı ilk bilim tarihi makalesi olma özelliği taşımaktadır. Ölümünden sonra da Türkiye’deki matematik araştırmalarına öncülük eden ve bilim tarihi açısından da çok değerli olan eseri Asar-ı Bakiye’yi dört cilt olarak düzenlemiştir, ancak hayattayken ilk iki cildi yayımlanmıştır. Verdiği konferanslarda Türk matematikçilerinin o dönemde henüz bilmediği Öklid dışı geometriler, sanal sayılar, sayılar teorisi gibi alanların ülkede tanıtılması sağlamıştır. Bu alandaki katkıları bununla da sınırlı kalmamış verdiği dersler, yazdığı kitaplar ve kaleme aldığı ders kitapları ile matematik dersinin, eğitimin her seviyesinde yayılmasında büyük katkı sağlamıştır. Bunun yanında astronomi, fizik, geometri, mantık gibi birçok alanda hem ders kitabı hem de özgün çok sayıda yapıt vermiştir.

Şerafettin Turan, Türk bilim insanı, tarihçi ve yazardır. Dil Derneği Onursal Başkanı ve eski Türk Dil Kurumu Başkanıdır.

Mirim Çelebi, Osmanlı zamanında yaşamış Türk matematikçi ve gökbilimcisi.

Yaşar Yücel, Türk tarihçi, akademisyen ve yazar.

Aydın Sayılı, Türk bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">Hoca Tahsin Efendi</span>

Hoca Tahsin Efendi veya Hoca Hasan Tahsin, son dönem Osmanlı astronomi bilgini ve düşünür.

<span class="mw-page-title-main">George Sarton</span> Amerikan bilim tarihçisi

George Alfred Leon Sarton Belçika doğumlu Amerikalı kimyager ve tarihçiydi. Bağımsız bir çalışma alanı olarak bilim tarihi disiplininin kurucusu olarak kabul edilir. En etkili çalışmaları, üç cilt ve 4.296 sayfadan oluşan Introduction to the History of Science ve Isis dergisiydi. Sarton, nihayetinde, bilimler ve beşeri bilimler arasında bir bağlantı sağlayan ve "yeni hümanizm" olarak adlandırdığı bütünleşik bir bilim felsefesi elde etmeyi amaçladı. Ona göre bilim bize düşüncemizi sorgulamayı, kendini beğenmişlikten kurtulmayı, boş umutlara kapılmamayı ve başarı yolunda uğraş vererek sessizce ilerlemeyi öğretir.

Cemal Arif Alagöz, Cumhuriyet Döneminin ilk coğrafyacılarından biridir.

Herbert Louis Almanya’dan davet edilmiş ve Türkiye’de modern coğrafya biliminin kurucularından birisi olmuştur.

Reşat İzbırak, Türk coğrafyacı. Cumhuriyet döneminin ilk büyük coğrafyacılarından ve Türkiye'de çağdaş coğrafyanın kurucularından biridir.

Faik Reşit Unat, Türk öğretmen, tarihçi, coğrafyacı, yazar ve bürokrattır.

Tevfik Okyay Kabakçıoğlu, Türk astronom, matematikçi.

Bilim Tarihi dergisi, bilim tarihçisi Osman Bahadır tarafından 1991-1994 yılları arasında 30 sayı olarak yayımlanmış olan Türkiye'nin ilk bilim tarihi konulu aylık dergilerinden birisidir. Akademik ve hakemli olmamakla birlikte tercüme yazıların yanı sıra bir dizi araştırma makalesini de içeren aylık bir dergi olup, döneminde ilklerdendir ve Türkiye'de bilim tarihi alanına katkı sağlamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.