Sevilla

Sevilla
Şehir
Bayrak Arma
Sevilla Sevilla'nin İspanya'da konumu
Ülke	İspanya
Özerk topluluk	Endülüs
İl	Sevilla ili
Adli Bölge	Sevilla
İdare
• Alcalde - Belediye Başkanı	Juan Espadas Cejas (2015) (PSOE)
Yüzölçümü
• Şehir	140 km²
Rakım	7 m
Nüfus  (2014)
• Şehir	696.676
• Yoğunluk	oto/km²
• Kent yoğunluğu	4.947,98/km² (1.281.520/mil²)
• Metropol	1,508,609
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	41001-41080
Resmî site http://www.sevilla.org/

Sevilla, İspanya'nın güneybatı kesiminde Endülüs (Andalucía) özerk bölgesinin merkezi ve en büyük şehridir. Toplam nüfusu şehir merkezi ve kasabalar ile beraber 1.758.720'dir.

Atlas Okyanusundan 87 km kadar içeride, Guadalquivir Nehrinin doğu yakasında yer alır. Başkent Madrid'in yaklaşık 550 km güneybatısına düşer. Bir iç liman olarak Endülüs'ün en önemli ve İspanya'nın dördüncü büyük kentidir. Geçmişte de bir kültür merkezi, Müslüman İspanya'nın başkenti ve Yeni Dünya'ya düzenlenen keşif seferlerinin başlangıç noktası olarak önem taşır.

Endülüs özerk bölgesinin sanat, kültür ve ekonomi merkezidir. Sevilla'da Avrupa'nın üçüncü büyük katedrali mevcuttur. Ayrıca Sevilla, İspanya'nın flamenko merkezi olarak kabul edilen Cadiz şehrine, özellikle de bu şehrin Jerez de la Frontera kesimine ek olarak, önemli bir flamenko merkezi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca bölgeye özel Sevillanas adı verilen bir dansı vardır.

Sevilla, 2022 itibarıyla yaklaşık 701.000 belediye nüfusuna ve yaklaşık 1,5 milyon metropol nüfusuna sahiptir; bu da onu Endülüs'ün en büyük şehri, İspanya'nın dördüncü büyük şehri ve Avrupa Birliği'nin 26. en kalabalık şehri yapmaktadır. Yüzölçümü 4 kilometrekare olan eski şehir, üç binadan oluşan bir UNESCO Dünya Mirası Alanı içerir: Alcázar Sarayı, Katedral ve Hint Adaları Genel Arşivi. Atlas Okyanusundan yaklaşık 80 kilometre (50 mil) uzaklıkta bulunan Sevilla Limanı, İspanya'daki tek nehir limanıdır.^[1] Endülüs'ün başkenti, Temmuz ve Ağustos aylarında günlük maksimum 35 °C'nin (95 °F) üzerinde seyreden yaz sıcaklarına sahiptir.

Sevilla, Roma şehri Hispalis olarak kurulmuştur. 711'deki İslami fetihten sonra İşbiliye olarak bilinen Sevilla, 11. yüzyılın başlarında Kurtuba Halifeliğinin yıkılmasının ardından bağımsız Sevilla Taifesinin merkezi haline geldi; daha sonra 1248'de Kastilya Krallığı'na dahil olana kadar Muvahhidler tarafından yönetildi.^[2] Sevilla, İspanyol İmparatorluğu'nun Casa de Contratación'dan yönetilen Atlantik ötesi ticaretinin kapısı olarak oynadığı rol sayesinde, 16. yüzyılda Batı Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biri haline geldi. Barok döneme denk gelen 17. yüzyıl Sevilla'da kent kültürünün en parlak dönemini temsil etmiş; ardından Guadalquivir'deki alüvyonların ticaret tekelini yakındaki Cádiz limanına taşınmaya zorlamasıyla kademeli bir ekonomik ve demografik gerileme başlamıştır.

20. yüzyılda Sevilla, İspanya İç Savaşı'nın sıkıntılarına, 1929 İbero-Amerikan Sergisi ve Expo '92 gibi belirleyici kültürel dönüm noktalarına ve şehrin Endülüs Özerk Topluluğu'nun başkenti olarak seçilmesine tanıklık etti.

Bir İber kasabası olarak kurulan Sevilla, Roma yönetimi altında Milattan Önce 2. yüzyılda gelişmeye başladı. Hispalis adıyla anıldığı bu dönemde Baetica eyaletinin bir yönetim merkeziydi. Milattan Sonra 5. yüzyıl başlarında Singil Vandallarının kurduğu krallığın başkenti oldu. Daha sonra 461'de Vizigot yönetimine girdi. Müslüman ordularının eline geçtiği 711'den sonra İşbiliye adını aldı. Abbadi Hanedanının ve onu izleyen Murabıt ve Muvahhid konfederasyonlarının yönetimi altında büyük bir gelişme göstererek önde gelen bir kültür ve ticaret merkezi durumuna yükseldi. Muvahhidlerin başkenti olduğu 12. yüzyılda yüksek bir refah düzeyine ulaştı ve geniş çaplı bayındırlık çalışmalarıyla daha da büyüdü.^[3] 711'den beri Müslümanlarca yönetilen İşbiliye, 23 Kasım 1248'de Kastilya ve León Kralı III. Fernando tarafından ele geçirildi. İspanya'da Müslüman yönetiminde yalnızca Ben-i Ahmer (Gırnata) Emirliği kaldı.^[4] III. Fernando'nun komutasındaki Hristiyan kuvvetlerinin 1248'de Müslüman yönetimine son vermesinden sonra, çok sayıda Magripli ve Yahudi kentten sürüldü. Bu durum yörenin ekonomisine geçici de olsa zarar verdi.

Yeni Dünya'nın keşfi kentin yeniden zenginleşmesini sağladı. İspanya ile Yeni Dünya arasındaki ticareti düzenlemek üzere 1503'te Ticaret Odası'nın kurulduğu kente bu alanda tekel ayrıcalığı tanındı. Yeni Dünya kaynaklarının aktığı bir merkez durumuna gelen Sevilla, iki yüzyıl boyunca İspanya'nın denizaşırı ticaretinde egemen bir konumda oldu. Yeni Dünya'dan gelen altın ve gümüşü kullanarak para basan başlıca darphane kentte yer alıyordu. Yeni Dünya'ya giden birçok İspanyol göçmen kentin rıhtımlarındaki gemilerle denize açılıyordu. Sevilla, 1588'de 150 bine varan nüfusuyla İspanya'nın en kalabalık ve en varlıklı kentine dönüştü. Ama bu parlak dönem fazla uzun sürmedi. Kentin zenginliği yerel sanayi ve ticaretten çok, sömürgelerden sağlanan kazançlara dayanıyordu. Bu nedenle İspanya'nın sömürge imparatorluğunun sarsılmaya başladığı 17. yüzyılda denizaşırı ticaret gerileme sürecine girdi. Buna karşılık kültürel yaşam büyük bir canlanma gösterdi. İspanyol halkının övünç kaynağı olan ressam Diego Velázquez, Francisco de Zurbaran ve Bartolome Esteban Murillo, heykelci Juan Martínez Montañés ile şair Fernando Herrera gibi büyük sanatçılar Sevilla kentinde yetişti. Miguel de Cervantes'in ünlü Don Kişot romanını Sevilla'nın hapishanesinde kaldığı sırada tasarladı.

İspanya'nın başındaki Bourbon hükümdarları 18. yüzyılda kentte sınırlı bir ekonomik toparlanma yaratmayı başardılar. Ama 19. yüzyıldaki Fransız istilası, devrimler ve iç savaş bu gelişmeyi durdurdu. Her yıl Paskalya'dan sonra düzenlenen geleneksel Nisan Panayırı 1847'de başladı. Daha sonra 1929'daki İber-Amerikan Sergisi kentte yeni bir canlanma yarattı. Liman genişletildi, sanayi ve ticaretin gelişmesini sağlayan yatırımlar yapıldı. Kentte düzenlenen 1992 Dünya Fuarı'yla ilgili çalışmalar altyapının yenilenmesine ve birçok tarihsel yapının restore edilmesine yol açtı.

Sevilla iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	24,2	28,0	32,9	35,4	40,8	45,2	46,6	45,9	44,8	36,6	31,2	24,5	46,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	16,2	18,1	21,9	23,4	27,2	32,2	36,0	35,5	31,7	26,0	20,2	16,6	25,4
Ortalama sıcaklık (°C)	11,0	12,5	15,6	17,3	20,7	25,1	28,2	27,9	25,0	20,2	15,1	11,9	19,2
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	5,7	7,0	9,2	11,1	14,2	18,0	20,3	20,4	18,2	14,4	10,0	7,3	13,0
En düşük sıcaklık (°C)	−4,4	−5,5	−2	1,0	3,8	8,4	11,4	12,0	8,6	2,0	−1,4	−4,8	−5,5
Ortalama yağış (mm)	66	50	36	54	31	10	2	5	27	68	91	99	539
Kaynak: İspanyol Devlet Meteoroloji Enstitüsü[5]

Sevilla belediye sınırları içinde nüfus (2010 INA tahmini itibarıyla) 704.198 kişi olup nüfus yoğunluğu 5002,93 kişi/km² olur. Böylelikle Sevilla, nüfus itibarıyla İspanya'da şehir sıralamasında 4. sırayı alır. Fakat şehrin etrafında belediye sınırları dışında şehir varoşları bulunur ve bunlarla bir büyük metropolitan Sevilla oluşur. Metropoliten Sevilla'nın nüfusu (2010 INA tahmini ile) 1.508.605 kişidir.

1.000 Kişi

Kaynak: INE - Instituto Nacional de Estadística, İspanya

Sevilla'nın İspanya İç Savaşı (1936-39) boyunca Milliyetçilerin elinde kalması ve hiçbir çarpışmaya sahne olmaması nedeniyle kentteki birçok mimarlık anıtı ayakta kalmıştır. Düzensiz bir planı bulunan eski kent alanı Guadalquivir'in doğu yakasında yer alır. Bu kesimde dar ve dolambaçlı sokaklar, kapalı küçük meydanlar ve Magrip üslubunda inşa edilmiş süslü evler bulunur. Ama Santa Maria Katedrali ve Alcázar Sarayı'nın yakınındaki eski kent merkezinin daha açık ve geniş bir yerleşim düzeni vardır.

Santa Maria Katedrali kapladığı alan bakımından bütün gotik kiliseler arasında ilk sıralarda yer alır. Büyük bölümü, Muvahhidlerin 1172-90 arasında yaptırmış olduğu caminin bulunduğu yerde, 1401-1506 arasında inşa edilmiştir. Caminin Giralda adıyla bilinen minaresi de katedralin çan kulesine dönüştürülmüştür. Dikdörtgen planlı minare Magrip motifleriyle süslü sarı tuğlalar ve taş plaklarla kaplıdır. Santa Maria Katedrali'nin ana bölümü Fransız geç gotik üslubunda inşa edilmiştir. Magrip, gotik, plateresk ve barok gibi farklı dönemlerin mimarlık üsluplarını yansıtan bölümleri de vardır. İç mekanını Murillo, Zurbarán ve daha başka ressamların tabloları süsler.

Magrip döneminden kalma en güzel yapı, katedralin yakınındaki Alcázar Sarayı'dır. Yapımına Muvahhidler döneminde, 1181'de başlanmış, ama Hristiyan yönetimi altında 1364'te tamamlanmıştır. Bu nedenle o da katedral gibi hem Magrip üslubunun, hem de gotik üslubun özelliklerini taşır. Bu zamanlar Alcázar'ın dış surlarının bir parçası olan, tuğladan 12 köşeli Altın Kule (Torre del Oro) günümüzde de nehir kıyısında çarpıcı bir görüntü oluşturur. Kulede aynı zamanda Denizcilik Müzesi yer almaktadır. Magrip mimarlığının öteki örnekleri San Marcos Kilisesi'nin çan kulesine dönüştürülmüş olan eski bir cami minaresi ile bu kilisenin önünde yer alan Portakal Ağaçları Avlusu'nun (Patio de Naranjos) iki duvardır. Sevilla'da gotik, Rönesans, barok ve rokoko üsluplarında inşa edilmiş başka birçok kilise daha vardır.

Katedralin bitişiğindeki, yapımı 1599'da tamamlanan Lonca Evi'nde (Casa Lonja) günümüzde Batı Hint Adaları Genel Arşivi yer almaktadır. Bu arşiv Yeni Dünya'daki İspanyol sömürge imparatorluğunun tarihi ve yönetimiyle ilgili çok sayıda kitap, plan ve yazma ile milyonlarca belge içeren zengin bir koleksiyondur. Kuruluşu 1502'ye değin inen Sevilla Üniversitesi günümüzde, yapımı 1757'de tamamlanan eski Tütün Fabrikası'nın barok ve rokoko üsluplarındaki görkemli binalarını kullanmaktadır. Kentin müzesinde Sevilla okulu ressamlarının tablolarından oluşan güzel bir koleksiyon bulunmaktadır. Bu koleksiyonda Velázquez, Zurbarán, Murillo ve Juan de Valdés Leal'in yapıtları da yer almaktadır. Sevilla uzun yıllardan beri bir Katolik piskoposluk merkezidir.

Eski kent merkezini çevreleyen duvarların dışında daha düzenli bir planlamaya dayanan konut ve sanayi alanları uzanır. Kentin güney kesimindeki Maria Luisa Parkı son derece güzel bir yeşil alandır. Roma imparatoru Traianus'la Hadrianus'un doğum yeri olan Italica adlı büyük Roma kentinin yıkıntıları Sevilla'nın 8 km kadar kuzeybatısına düşer. Kentin amfitiyatrosunun kalıntıları çok etkileyicidir.

Expo 92 ile hayat bulan Cartuja Adası'nda, içinde omnimax sinema, eğlence parkı, roller coaster olan “Isla Magica”, alışveriş alanı, müzeler gibi seçenekler bulunur.^[6]

Sevilla Limanı, İspanya'nın en önemli iç limanıdır. Limandan ihraç edilen başlıca ürünler şarap, zeytin, mantar, meyve ve minerallerdir. Kentin sanayisindeki tütün, askeri gereçler, porselen ve tarım makineleri üretimi en önemli yeri tutar.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra gemi yapımcılığı ve yöredeki tarım alanlarının sağladığı pamuğa dayanan dokumacılık yeni sanayi dalları olarak öne çıkmıştır. Turizm de kent halkının önemli bir geçim kaynağıdır.

Sevilla metrosu 2009'da açılmıştır.

Sevilla Havalimanı orta ölçekli bir uluslararası havalimanıdır.

• Autopista del Sur  ():   Dos Hermanas-Jerez de la Frontera-Puerto Real
• Autovía Ruta de la Plata  ():   Gijón-Salamanca-Mérida-Sevilla.
• A-92  ():   Sevilla - Granada - Almería
• Autovía del Sur  ():   Madrid - Córdoba - Dos Hermanas
• Autopista del Quinto Centenario  ():   Sevilla-Huelva-Ayamonte-frontera portuguesa
• Autovía de Utrera  ():   Sevilla-Utrera
• Vial Metropolitano de Acceso Norte  (A-8009):   Sevilla - La Rinconada - San José de La Rinconada
• Ronda Súper Norte (SE-020) SE-30 - A-4
• Autovía SE-30  ():   Autovía de circunvalación de Sevilla
• A-8028  (A-8028):   SE-30-A-92
• A-8032  (A-8032):   Sevilla-Dos Hermanas
• N-IV Dos Hermanas-Jerez de la Frontera
• A-8058 Sevilla - Coria del Río - La Puebla del Río

Sevilla iki rakip futbol takımına ev sahipliği yapmaktadır; Sevilla FC ve Real Betis. Sevilla 2004 ve 2008 Yaz Olimpiyatlarını düzenlemek için aday olmuş, ancak her iki girişimi de olumsuz sonuçlandı. Sevilla FC'nin maçlarını oynadığı Ramón Sánchez Pizjuán Stadyumu 1982 FIFA Dünya Kupası maçlarına da ev sahipliği yaptı.

Sevilla'nın şu kardeş şehirleri bulunmaktadır:

• Angers, Fransa, (1989)
• Barselona, İspanya, (1987)
• Buenos Aires, Arjantin, (1976)
• Columbus, Ohio, ABD, (1988)
• Córdoba, İspanya, (1908)
• Guadalajara, Meksika, (1984)
• Havana, Küba, (2007)
• Kansas City, ABD, (1969)
• Laredo, İspanya, (2017)
• Marakeş, Fas, (2017)
• Medina de Rioseco, İspanya, (2016)
• San Salvador, El Salvador, (2018)
• Sevilla la Nueva, İspanya

• Abdadiler
• Sevilla FC
• Sevilla metrosu
• Sevilla Arkeoloji Müzesi

Wikimedia Commons'ta Sevilla ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Kent Konseyi (İspanyolca)
• İspanya Resmi Turizm rehberi websitesinde Sevilla 29 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sevilla fotoğrafları
• 111 Gigapiksel Sevilla fotosu 19 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sevilla 360º 24 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sevilla fotolari 23 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.