Sesmerkezcilik

Sesmerkezcilik ya da fonosentrizm (İngilizce: phonocentrism) doğasından ötürü sözlü iletişime yazılı iletişimin üzerinde bir değer biçen dilbilimsel yaklaşımdır. Bu yaklaşımı benimseyen biliminsanları, sözlü iletişimi temel iletişim biçimi sayarlar. Onlara göre yazılı iletişim, sözlü iletişimin ikincil bir göstergesi olmaktadır.

Platon, Jean-Jacques Rousseau ve Ferdinand de Saussure gibi filozofların sesmerkezci fikirlere sahip olduğu ileri sürülmektedir. Jacques Derrida'nın da dahil olduğu bir grup filozof ise sesmerkezcilik terimini yazılı kültürün aşağılanmasını eleştirmek için kullanmışlardır.

Derrida metinlerinde felsefe, edebiyat, antropoloji ve dilbilim çalışmalarının sesmerkezci oluşundan yakınır.^[1] Ona göre sesmerkezcilik, batı felsefesinde hüküm süren sözmerkezciliğin bir örneğidir. Derrida, sesmerkezciliğin insanın kendini özgün bir biçimde ifade etme arzusu nedeniyle geliştiğini iddia etmektedir. Konuşmanın yazı yazmaktan daha iyi olmadığını, ancak aşkın bir ifade biçimi bulmaya çalışan toplumlar tarafından bu şekilde kullanıldığını ifade eden Derrida, bu toplumlarda konuşmanın aşkın metafizik fikirleri daha iyi aktardığına yönelik bir inançları olduğunu vurgular. Derrida, sesmerkezci kültürlerin konuşmayı anlamın yazı tarafından çalınmadığı bir zamana ait gördüğüne inanıyordu.

• Derrida, Jacques (1998), Of Grammatology (İngilizce), Baltimore: JHU Press, s. 452, ISBN 978-0-8018-5830-7 
• Evans, Joseph Claude (1991), Strategies of deconstruction: Derrida and the myth of the voice (İngilizce), Minneapolis: U of Minnesota Press, s. 224, ISBN 978-0-8166-1925-2 
• Fasold, Ralph W. (2003), The sociolinguistics of language (İngilizce), Oxford: Wiley-Blackwell, s. 352, ISBN 978-0-631-13825-9 
• Hogan, Patrick Colm (2000), Philosophical approaches to the study of literature, Gainesville: University Press of Florida, s. 384, ISBN 978-0-8130-1764-8 
• Holme, Randal (2004), Literacy: an introduction (İngilizce), Edinburgh: Edinburgh University Press, s. 280, ISBN 978-0-7486-1689-3 
• Ong, Walter J. (1994), "Literacy and Orality in Our Times", Young, Richard E.; Liu, Yameng (Ed.), Landmark essays on rhetorical invention in writing (İngilizce), 8, Davis: Psychology Press, s. 272, ISBN 978-1-880393-14-7 ^[]
• Ong, Walter J. (2004), Orality and literacy: the technologizing of the word (İngilizce), New York: Psychology Press, s. 232, ISBN 978-0-415-28129-4 
• Sarup, Madan (1993), An introductory guide to post-structuralism and postmodernism (İngilizce), Atina: University of Georgia Press, s. 240, ISBN 978-0-8203-1531-7 
• Searle, John R. (1983), "The Word Turned Upside Down", The New York Review of Books (İngilizce), New York, 30 (16), 13 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Temmuz 2018