Seçici serotonin geri alım inhibitörleri majör depresif bozukluk, anksiyete bozuklukları ve diğer psikolojik bozuklukların tedavisinde antidepresan olarak kullanılan bir ilaç grubudur. Yan etkilerinin az olması, etkinlikleri ve tolere edilebilirlikleri nedeniyle sıklıkla depresyon ve diğer birçok psikiyatrik bozukluk için birinci basamak ilaçlar olarak kullanılırlar.
Serotonin, insanda mutluluk, canlılık ve zindelik hissi veren bir nörotransmitterdir. Eksikliğinde depresif, yorgun, sıkılgan bir ruh hali görülür. Yapısal olarak monoamin grubuna girer ve triptofan aminoasiti ile triptofan hidroksilaz enziminin tepkimesi sonucu sentezlenir.
Sitalopram, Citalopram diye de geçebilir. Seçici serotonin gerialım inhibitörüdür (SSRI). Serotonine özgüllüğü en yüksek, en seçici moleküldür. Karaciğer sitokrom (CYP) enzim ailesiyle az etkileşir. Bu sayede ilaç etkileşimlerinden az etkilenir. Polifarmasiye uygundur. Özellikle geriyatrik popülasyonda daha çok tercih edilir.
Anksiyolitik anksiyeteyi azaltan ilaçlara verilen isimdir. Anksiyolitik ilaçlar, anksiyete bozukluklarına bağlı psikolojik ve fiziksel semptomların tedavisinde kullanılmaktadır.
Antidepresanlar, majör depresif bozukluk gibi bazı duygudurum bozukluklarını, bazı anksiyete bozukluklarını ve bazı kronik ağrı durumlarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır. Antidepresanların yaygın yan etkileri arasında ağız kuruluğu, kilo alımı, baş dönmesi, baş ağrısı, cinsel işlev bozuklukları ve duygusal körelme bulunur. Antidepresanlar, çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler tarafından alındığında intihar düşüncesi ve davranışı riskinde artışa neden olabilir. Antidepresanların özellikle ani bir şekilde kesilmeleri sonucunda, antidepresan yoksunluk sendromu ortaya çıkabilir.
Trisiklik antidepresanlar (TCA'lar), öncelikle antidepresan olarak kullanılan ve depresyonun yönetimi için önemli olan bir ilaç sınıfıdır. SSRI'nın yanında ikinci basamak ilaçlardır. TCA'lar 1950'lerin başında keşfedilmiş ve on yıl sonra pazarlanmıştır. Üç atom halkası içeren kimyasal yapılarından dolayı böyle adlandırılırlar. Dört atom halkası içeren tetrasiklik antidepresanlar (TeCA'lar), yakından ilişkili bir antidepresan bileşik grubudur.
Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler), majör depresif bozukluğu, anksiyete bozukluklarını, obsesif-kompulsif bozukluğu (OKB), sosyal fobiyi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu (DEHB), kronik nöropatik ağrıyı tedavi eden bir antidepresan ilaç sınıfıdır. SNRI'ler monoamin geri alım inhibitörleridir; özellikle, serotonin ve norepinefrin geri alımını inhibe ederler. Bu nörotransmitterlerin duygudurum düzenlemesinde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.
Noradrenerjik ve spesifik serotonerjik antidepresanlar (NaSSA), antidepresan olarak kullanılan bir psikiyatrik ilaç sınıfıdır.
Dapoksetin, diğerlerinin yanı sıra, 18-64 yaş arası erkeklerde erken boşalmanın tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) ailesinin bir üyesi olarak, dapoksetin başlangıçta bir antidepresan olarak geliştirilmiştir. Bununla birlikte, diğer SSRI'lardan farklı olarak, dapoksetin vücutta hızla emilir ve elimine edilir. Hızlı etkili özelliği, onu antidepresan olarak değil, erken boşalma tedavisi için uygun kılar.
Üçlü geri alım inhibitörü (TRI) olarak da bilinen bir serotonin-norepinefrin-dopamin geri alım inhibitörü (SNDRI), monoamin nörotransmiterleri serotonin, norepinefrin ve dopaminin kombine bir geri alım inhibitörü olarak işlev gören bir ilaç türüdür. Bunu sırasıyla serotonin taşıyıcısını (SERT), norepinefrin taşıyıcısını (NET) ve dopamin taşıyıcısını (DAT) eşzamanlı olarak inhibe ederek yapar. Bu nörotransmitterlerin geri alımının inhibisyonu, hücre dışı konsantrasyonlarını arttırır ve bu nedenle, serotonerjik, adrenerjik ve dopaminerjik nörotransmisyonda bir artışa neden olur.
Etoperidon, 1970'lerde geliştirilen ve ya artık pazarlanmayan ya da hiç pazarlanmayan atipik bir antidepresandır. Kimyasal yapıda trazodon ve nefazodona bağlı bir fenilpiperazindir ve onlara benzer bir serotonin antagonisti ve geri alım inhibitörüdür (SARI).
Trazodon, bir antidepresan ilaçtır. Majör depresif bozukluğu, anksiyete bozukluklarını ve uyku güçlüklerini tedavi etmek için kullanılır. İlaç ağızdan alınır.
Serotonin taşıyıcısı insanlarda SLC6A4 geni tarafından kodlanan bir proteindir. SERT, nörotransmiter olan serotonini sinaptik boşluktan presinaptik nörona geri taşıyan bir tür monoamin taşıyıcı proteindir. Serotoninin SERT proteini tarafından geri taşınması, serotoninin etkisini sona erdirir.
Litoksetin, 1990'ların başında depresyon tedavisi için klinik olarak geliştirilmekte olan ancak hiçbir zaman pazarlanmayan bir antidepresandır. Güçlü bir serotonin geri alım inhibitörü olarak görev yapar. Antiemetik aktiviteye sahiptir ve seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin (SSRI'lar) aksine, ihmal edilebilir bir bulantı ve kusma insidansına sahip görünmektedir. İlaç yapısal olarak indalpin ile ilişkilidir. Depresyon için litoksetin geliştirilmesi 1990'ların sonunda durdurulmuştur. Bununla birlikte, Mart 2017 itibarıyla, litoksetin geliştirilmesine yeniden başlanmış ve ilaç şu anda idrar kaçırma tedavisi için faz II aşamasındadır.
Desvenlafaksin, depresyon tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörü (SNRI) sınıfının bir antidepresanıdır ve ağızdan alınır.
Reboksetin, Pfizer tarafından majör depresyon tedavisinde kullanılmak üzere bir antidepresan olarak pazarlanan, norepinefrin geri alım inhibitörü (NRI) sınıfının bir ilacıdır, ancak aynı zamanda panik bozukluk ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu için etiket dışı kullanılmıştır. Dünya çapında birçok ülkede kullanım için onaylanmıştır, ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanım için onaylanmamıştır. Bir antidepresan olarak etkinliği, yayınlanmış birçok raporda sorgulanmasına rağmen, popülaritesi artmaya devam etmiştir.
Atipik antidepresanlar, tipik olarak reçete edilen antidepresanlardan farklı bir etki mekanizmasına sahip olan antidepresan ilaçlardır. Tipik antidepresanlar, esas olarak monoamin nörotransmiterler serotonin ve/veya norepinefrin düzeylerini artırarak etki gösteren seçici serotonin geri alım inhibitörlerini (SSRI), serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörlerini (SNRI), trisiklik antidepresanları (TCA) ve monoamin oksidaz inhibitörlerini (MAOI) içerir. Bu kategorilere dahil olmayan antidepresanlar, atipik olarak sınıflandırılır
İmipramin, esas olarak depresyon tedavisinde kullanılan bir trisiklik antidepresandır (TCA). Anksiyete ve panik bozukluğu tedavisinde de etkilidir. İlaç ayrıca yatak ıslatma tedavisinde de kullanılır. İmipramin ağızdan alınır.
SSRI sonrası cinsel işlev bozukluğu (PSSD), ayrıca post-SSRI sendromu olarak da adlandırılır, seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) uygulanmış olan bireylerde görülen bir bozukluktur. veya diğer serotonin geri alım inhibitörü (SRI) ilaçlar , ilacı bıraktıktan sonra uzun bir süre cinsel işlevde kalıcı değişiklikler yaşar. Durum en yaygın olarak SRI'lerle ilişkilendirilmesine rağmen, SRI olmayan ilaçların kesilmesinden sonra da benzer veya özdeş sendromlar bildirilmiştir.
Desipramin, depresyon tedavisinde kullanılan bir trisiklik antidepresandır (TCA). Nispeten seçici bir norepinefrin geri alım inhibitörü olarak görev yapar, ancak aynı zamanda zayıf serotonin geri alım inhibitörü, alfa-1 bloke edici, antihistaminik ve antikolinerjik etkiler gibi başka aktivitelere de sahiptir. İlaç, daha az yan etkiye sahip olan ve aşırı dozda daha güvenli olan seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) antidepresanların kullanıma sunulmasından bu yana, depresyon için birinci basamak tedavi olarak kabul edilmemektedir.
