İçeriğe atla

Sergey Sobolev

Sergey Sobolev (1970)

Sergey Lvoviç Sobolev (d. 6 Ekim 1908, Sankt-Peterburg - ö. 3 Ocak 1989, Moskova), Rus matematikçidir. Matematiksel analiz ve kısmi türevli diferansiyel denklemler üzerine çalışmalarıyla tanındı.

Öğrenimi

Babası Lev Aleksandrovich Sobolev önemli bir hukukçu ve avukattı. 14 yaşında babasını kaybetti daha sonra yetişmesinde annesi Nataliya Georgievna'nın önemli katkıları oldu. Babasını kaybettiği sıralarda Harkov Teknik İşçi Okulunda kayıtlı iken, giriş sınavlarına hazırlandığı Leningrad 190. Lisesine kayıt olmaya hak kazandı. 1925'teki mezuniyetinden sonra girdiği Leningrad Üniversitesi Matematik ve Fizik Fakültesinde Smirnov'un dikkatini çekti. Sobolev tüm mesleki yaşamınca üzerinde çalışacağı diferansiyel denklemlere bu sırada ilgi duydu ve kariyerinin bu aşamasında bile yayınlayacağı sonuçlara ulaştı.

Akademik kariyer ve katkıları

1929'da üniversite eğitimini bitirdikten sonra birkaç farklı kurumda çalıştı. Bunlar arasında SSCB Bilimler Akademisi Sismoloji Enstitüsü Teorik Bölümü ve 1930-31'de çalıştığı Leningrad Elektroteknik Enstitüsü de vardı. 1932'de Steklov Matematik ve Fizik Enstitüsü Steklov Matematik ve Lebedev Fizik Enstitüleri olarak iki ayrı bölüme ayrıldığında, matematik bölümünün başına geçen Vinogradov, Sobolev'i beraber çalışmaya davet etti. Bu zamana kadar Sobolev kısmi türevli diferansiyel denklemlerin önemli bir sınıfının çözümü için yeni bir yöntem getiren derin çalışmalar yayınlamıştı. Bunlar Smirnov'la beraber çalıştığı dalga denkleminin fonksiyonel invariant çözümleri üzerineydi. Bu yöntemler elastik ortamların titreşimlerini tasvir eden dalga denkleminin kapalı çözümlerini sağladı. Bu çalışması için SSCB Bilimler Akademisine de korrespondan üye seçilmişti.

Enstitünün Moskova'ya taşınması üzerine oraya yerleşen Sobolev'in 30'lu yıllardaki çalışmaları matematikte birkaç dalın gelişimi üzerinde etkili oldu. 1930'larda ortaya attığı Sobolev Fonksiyon Uzayları kısa zamanda fonksiyonel analizin tüm bir alanını oluşturdu. Sobolev'in genelleştirilmiş fonksiyon (distribution, generalized function) kavramı Fransız Schwartz ve Rus Gelfand'ın katkılarıyla matematiğin merkez kavram ve alanlarından birini oluşturdu. 1939'da 31 yaşında Bilimler Akademisine asil üye seçilmesi ile, o zamana kadar bu unvanı alan en genç üye oldu.

II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla Enstitü Kazan'a taşındı. 1941'de Enstitünün başına getirilen Sobolev 1944'te bu görevinden ayrıldı. 1941'de daha sonra Devlet ödülü adını alacak Stalin ödülünü ilk alan kişi oldu.

1950'de nümerik matematiğe yöneldi ve Moskova Üniversitesi bünyesinde kurulan bu alandaki ilk bölümün başına geçti. 1956'da birkaç meslektaşıyla birlikte ülkenin doğusunda iyi eğitim kurumları oluşturulması ve araştırma faaliyetlerinin dengelenmesini önerdi. Planın kabul edilmesi sonrası kendi elemanlarını belirleyip doğuya gitti. 1960-1978 arasında Bilimler Akademisi Sibirya bölümü Matematik Enstitüsü ve Novosibirsk Üniversitesinde profesörlük görevlerini yürüttü. Zorluklarla dolu kuruluş döneminde, kendi mükemmel örneğiyle genç meslektaşlarına bilimsel çalışmanın en iyi alışkanlıklarını aşıladı.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Diferansiyel denklem</span>

Matematikte, diferansiyel denklem, bir ya da birden fazla fonksiyonu ve bunların türevlerini ilişkilendiren denklemdir. Fizik, kimya, mühendislik, biyoloji ve ekonomi alanlarında matematiksel modeller genellikle diferansiyel denklemler kullanılarak ifade edilirler. Bu denklemlerde, fonksiyonlar genellikle fiziksel ya da finansal değerlere, fonksiyon türevleriyse değerlerin değişim hızlarına denk gelir.

Matematiksel analiz, hesaplamanın esas olduğu matematiğin en önemli kolu. Limit kavramı üzerine kurulmuştur. Eğri, yüzey ve fizik problemlerini bünyesine alarak gelişti. Bu tür konular, özel veya farklı değer kümeleriyle meşgul olan cebir ve aritmetiğin dışındaki problemlerdir. Bununla beraber, sonsuz kümelerin limit değerlerini kural haline getirme işlemlerini ihtiva ederler.

<span class="mw-page-title-main">Adi diferansiyel denklem</span>

Matematikte adi diferansiyel denklem, tek değişkenli fonksiyonların türevlerini ilişkilendiren diferansiyel denklem çeşididir. Adi diferansiyel denklemler adı daha yaygındır. Kapalı olarak şeklinde gösterilirler. Bu ifadede denklemin derecesini gosterir.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Yegorov</span> Rus matematikçi (1869 – 1931)

Dmitri Fedoroviç Yegorov Rus bir matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Johann Friedrich Pfaff</span> Alman matematikçi (1765-1825)

Johann Friedrich Pfaff, kısmi diferansiyel denklem sistemleri üzerinde çalışan Alman matematikçiydi. 19. yüzyılda Almanya'nın en seçkin matematikçilerinden biri olarak tanımlandı. Carl Friedrich Gauss ve takipçilerinin yönetiminde, on dokuzuncu yüzyılda matematiğin geliştiği çizgileri büyük ölçüde belirleyen Alman matematiksel düşünme okulunun öncüsüydü.

<span class="mw-page-title-main">Stefan Bergman</span> Amerikalı matematikçi (1895 – 1977)

Stefan Bergman, Polonya kökenli matematikçi ve bilim insanı. Katkıda bulunduğu alanların başlıcaları karmaşık analiz ve diferansiyel denklemlerdir. 1921'de Berlin Üniversitesi'nde hocası Richard von Mises'in danışmanlığı altında Fourier analizi üzerine yazdığı teziyle doktorasını almıştır. 1922'de bulduğu çekirdek fonksiyonu ve tanımladığı uzay ismine atfedilerek Bergman uzayı ve Bergman çekirdeği adını almıştır.

Matematiğin vektör uzaylarıyla ve bu uzayların üzerinde tanımlı operatörlerle uğraşan bir alt dalı. Kökleri fonksiyon uzayları kuramının geliştirilmesine; hatta diferansiyel ve integral denklemlerinin çalışılmasına kadar gitmektedir. Özelde mesela Fourier dönüşümü gibi fonksiyon dönüşümlerinin çalışılmasında da kullanılmıştır. Fonksiyonel kelimesinin ilk kullanımı varyasyonlar hesabına kadar takip edilebilir. Ancak, genel anlamda kullanımı İtalyan matematikçi ve fizikçi Vito Volterra'ya atfedilmektedir. Yine de temeli büyük ölçüde Stefan Banach ve çevresindeki Polonyalı matematikçiler tarafından atılmış ve geliştirilmiştir. Çağdaş anlamda, fonksiyonel analiz bir topolojiye sahip vektör uzaylarının çalışılmasında, özellikle sonsuz boyutlu uzaylarda, gözükmektedir. Tanımdan yola çıkılarak fonksiyon analizinin sonlu boyutlu uzaylar kuramını da içerdiği düşünülebilir; ancak bu uzayları bir topolojisi olmadan inceleyen alan doğrusal cebirdir. Fonksiyonel analizin önemli bir işlevlerinden biri de ölçü, integral ve olasılık kuramı gibi genel kuramları sonsuz boyutlu uzaylara yaymaktır ki bu işlevin özelde adı sonsuz boyutlu analizdir.

<span class="mw-page-title-main">Steklov Matematik Enstitüsü</span> Araştırma Enstitüsü

Steklov Matematik Enstitüsü, Moskova'da bulunan üst düzey bir araştırma enstitüsüdür. Matematik ve fizik alanında uzmanlaşmış üst düzey bir akademik kadro ile üst düzey bir eğitim verir. 24 Nisan 1934 yılında Sovyetler Birliği'nin Bilimler Akademisi tarafından kurulmuştur. Enstitü adını Vladimir Andreevich Steklov'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İgor Tamm</span> Rus fizikçi

İgor Yevgenyeviç Tamm, Rus fizikçi.

Bateman dönüşümü, matematiğin kısmi diferansiyel denklemler başlığında, üç karmaşık değişkenli holomorf bir fonksiyonunun çizgi integrali kullanılarak, dalga denkleminin üç ve Laplace denkleminin dört boyutta çözülmesi için bir yöntemdir. Adını, bu konudaki ilk yayını yapan İngiliz matematikçi Harry Bateman'den almıştır.

Yunan harfleri; matematikte, bilimde ve mühendislikte ayrıca sabitler ve özel fonksiyonlar için sembollerle matematiksel notasyonun yapıldığı her yerde, özellikle belirli nicelikleri temsil eden değişkenler için kullanılır. Bu bağlamda, büyük ve küçük harfler farklı ve alakasız şeyleri simgelerler. Latin harfi biçimindeki Yunan harfleri genellikle kullanılmazlar: büyük A, B, E, H, I, K, M, N, O, P, T, X, Y, Z gibi. "i, o ve u" Latin harflerine yakından benzediklerinden, küçük ι (iota), ο (omikron) ve υ (ipsilon) nadiren kullanılır. Bazen Yunan harflerinin değişik fontları matematikte bambaşka semboller için kullanılır, özellikle de φ (fi) ve π (pi).

İlya Vekua (Gürcüce: ილია ვეკუა, Rusça: Илья́ Не́сторович Ве́куа; 23 Nisan 1907 Sheshelety, Kutaisi Valiliği, Rus İmparatorluğu kısmi diferansiyel denklemler, tekli integral denklemleri, genelleştirilmiş analitik fonksiyonlar ve elastik kabuk matematiksel teorisinde uzmanlaşmış Gürcü matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Boris Dubrovin</span> Rus matematikçi

Boris Anatolyeviç Dubrovin, Rus matematikçi, Fizik ve Matematik Bilimleri Doktorudur.

<span class="mw-page-title-main">Sınır değer problemi</span>

Matematikte sınır değer problemleri, sınır koşulları ile verilen diferansiyel denklemlerdir. Bir sınır değer probleminin çözümü, verilen diferansiyel denklemin uygun sınır koşullarına uyum sağlayan çözümüdür.

Bu liste, matematiğe kayda değer katkılarda bulunan veya matematikte başarı sağlayan kadınların eksik bir listesidir. Bunlar arasında matematiksel araştırma, matematik eğitimi, matematik tarihi ve felsefesi, kamusal sosyal yardım ve matematik yarışmaları gibi alanlar/konular kapsama alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hellmuth Kneser</span> Alman matematikçi (1898-1973)

Hellmuth Kneser, grup teorisi ve topolojiye kayda değer katkılarda bulunan bir Baltık Alman matematikçi.

Bu Rus matematikçiler listesi, Rusya İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu'ndan ünlü matematikçileri içermektedir.

Kharkov şehri, dünya matematik topluluğu tarafından her zaman Rusya'da, Sovyetler Birliği'nde ve Ukrayna'da önde gelen matematiksel araştırma merkezlerinden biri olarak kabul edilir. Bu nedenle, Amerikan Matematik Derneği tarafından eski Sovyetler Birliği ülkelerinde topluluğun bağışlarının organizasyonu ve dağıtımı ile ilgili olarak yayınlanan çok sayıda belgede Kharkov, üçüncü en önemli merkez olarak görünmektedir.

EqWorld matematiksel denklemlerle ilgili bilgileri listeleyen ücretsiz bir çevrimiçi matematik referans web sitesidir. Web sitesinin ilk sayfası 2 Nisan 2004'te oluşturulmuştur.

İgor Vladimiroviç Girsanov (Rus. И́горь Влади́мирович Гирсанов; olasılık teorisine ve uygulamalarına önemli katkılarda bulunmuş Rus matematikçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.