Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.
Çadaana, Tıva Cumhuriyeti'nin Doğu Kemçik bölgesinin merkez şehridir.
Şerig-ool Oorjak 1992-2007 yılları arasında Tuva Cumhuriyeti Başkanı olarak görev yaptı.
Tıva Türkleri'nden kişiler listesi
Övür İli — Tıva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biri olup ülkenin güneyinde yer alır. Bölgenin idari merkezi — Handagaytı.
Taha Akgül, Türk eski güreşçi. Serbest stil 125 kiloda mücadele eden Taha Akgül, kariyerine son vermeden önce Ankara ASKİ Spor Kulübü bünyesinde mücadele etti. 3 kez dünya ve 11 kez Avrupa şampiyonu oldu. 2016 Yaz Olimpiyatlarında altın ve 2020 Yaz Olimpiyatlarında bronz madalya kazandı.
Lorisa Oorjak (1985), (Rusça: Лориса Бюрбюевна Ооржак), — Rusya adına güreşmiş Tıva Türk'ü kadın güreşçi.
Aleksandr Darjay (3 Kasım 1944; Sug Aksı, Süt göl ilçesi, Çağdaş Tuva edebiyatında önemli bir yeri olan çok sayıda eserlere imza atmış roman, öykü ve oyun yazarıdır, şairdir. Tıva Edebiyatı'nın belkemiğidir. Tuva kişisi olarak yakından tanımıştır. Eserlerinde Tuva'daki yaşamı ve toplumsal sorunları ele almış insanı insan çevre ilişkisi içinde yansıtmıştır. Vatansever bir şair, yazardır. Rusya Federasyonu Kültür Ansiklopedisinde Rusya'nın en önemli insanları arasında geçer.
Maadırool Hovalıg — Tıva nesir ustası, yazar.
Monguş şu anlamlara gelebilir:
- Monguş, Tıva Cumhuriyeti'nde bir Türk topluluğu
- Monguş, Tıva Türkleri'nde en yaygın soyadı. Tıva'da yaşamış bir boy adından gelmektedir.
Höömey, Tıva Türklerinin ve dolaydaki Türk ve Moğol toplumlarının boğazdan söyledikleri müzik tarzı. Türkçede uluslararası literatürdeki yaygın kullanımla "Hömey" olarak da söylenir.
Mengi Oorjak Baytayga bölgesinde Baytal'da doğmuştur. Tıvalı şair, manzum ustası. Tıva Cumhuriyetinin Turan şehrinin 2 No'lu okulunda Tıva dili ve edebiyatı öğretmeni, Tıva Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonunun Yazarlar Birliği üyesi.
Kadınlar 1. Ligi şampiyonları listesi, Türkiye kadınlar futbol ligleri hiyerarşisinin 2. düzey futbol ligi olan Kadınlar 1. Ligi'nin şampiyonlarının yer aldığı listedir. Türkiye Bayanlar Futbol Ligi adıyla düzenlenen ilk sezon olan 1993-94 sezonu ve ikinci sezon deplasmanlı iki maç üzerinden dört gruplu lig sistemiyle yapılmış, 1995-96 sezonundan lige ara verilen 2002-03 sezonuna dek iki gruplu sistemle oynanmıştır. Şike yapılması, bazı takımların maçlara çıkmaması, ve idari-mali sorunlar nedenleriyle kulüplerin kapanmasıyla 2003-04, 2004-05 ve 2005-06 sezonlarında ara verilen lig 2006-07 sezonunda ikişer gruplu normal sezon ve play-off sistemiyle yeniden düzenlenmeye başlamıştır. Ertesi sezon beş gruplu 1. kademe, üç gruplu 2. kademe ve play-off sistemine geçilen organizasyon, Bayanlar 1. Ligi adını aldığı 2008-09 ve 2010-11 sezonları arasında deplasmanlı lig formatında oynanmıştır. Günümüzdeki adıyla düzenlendiği 2011-12 sezonunda statü tekrar değiştirilerek klasman, kademe ve final grupları sistemi benimsenmiştir. 2012-13 sezonunda deplasmanlı lig sistemine geri dönülmüş fakat ertesi sezon kademe ve final grupları formatı uygulanmıştır. 2014-15 sezonunda bir kez daha deplasmanlı lig statüsüne geri dönülse de 2016-17 sezonunda deplasmanlı lig sistemi ile birlikte sekiz haftalık play-off/play-out sistemi uygulamaya konulmuştur.
Aleksey Oorjak (doğ. 14 Temmuz, 1952) — Tıva asıllı yönetmen, Tıva Cumhuriyetinin ulusal sanatçısı, Rusya Federasyonunun ünlü sanatçısı. Tıvanın Sanat Merkezinin baş yönetmeni.
Opan Sat (13 Haziran 1987) — Tıva sporcu, serbest güreşte Rusyanın ünlü spor ustası, Avrupa'nın üç kez şampiyonu.
Sayan Sançat - Rusya Federasyonu özerk bölgelerinden Tıva ülkesinin, boksör sporcusu. Dünyaca tanınmış sporcu.
İnna Vasilyevna Deriglazova (Rusça: Инна Васильевна Дериглазова,, Rus eskrimci. 2011 Avrupa Eskrim Şampiyonası'nda takım halinde 2012'de ise bireysel olarak şampiyon olmuştur. 2012 Yaz Olimpiyatları'nda takım halinde gümüş madalya, 2016 Yaz Olimpiyatları'nda ise İtalya şampiyonu Elisa Di Francisca'yı yenerek altın madalya kazanmıştır. 6 kez dünya ve 4 kez Avrupa şampiyonudur.
Sofya Aleksandrovna Velikaya, Rus eskrimci. Altın ve gümüş Olimpiyat madalyası sahibi Velikaya, 8 defa dünya ve 9 kez Avrupa şampiyonu olmuştur. Son olarak 2016 Yaz Olimpiyatları'nda Rus takımıyla altın madalya kazanmıştır.
Valeri Viktoroviç Borçin, 2008 Olimpik altın madalya kazanan ve 20 km mesafede Dünya şampiyonu olan yürüyüş yarışçısıdır.
Tıva Ulusal Orkestrası — Sibirya'nın güney ucunda yer alan Tıva Cumhuriyeti'nin gelişmiş tarihini yansıtır. Yüzyıllar boyunca Tıva, Çin ve Moğol imparatorluklarının bir işgal alanı olmuştur. Din başta olmak üzere Moğolistan ile birçok kültürel bağı paylaşmaktadır. Tıva, 1944 yılında Sovyetler Birliği'ne işgaline maruz kaldı ve Tıva şimdi Rusya Federasyonu'nun içinde özerk cumhuriyettir.