İçeriğe atla

Serdarabad Anıtı

Koordinatlar: 40°5′37.05″K 43°56′48.13″D / 40.0936250°K 43.9467028°D / 40.0936250; 43.9467028
Nisan 2014'te Serdarapat anıtı.
Anıt duvar

Serdarabad Anıtı, Ermenistan'ın Armavir ilinin Araks köyünde bulunan, Serdarabad Muharebesi'ne adanmış bir anıt kompleksidir ve Armavir'in 11 kilometre güneybatısında yer alır.[1]

Dizayn

Rafael İsraelyan tarafından tasarlanan anıt, Ara Harutyunyan, Arşam Şahinyan ve Sambel Minasyan tarafından yapıldı.

Kompleksin girişi kırmızı tüften yapılmış devasa kanatlı öküz figürleriyle çevrilidir. Ortadaki merdiven ise 26 metre yüksekliğindeki bir çan kulesinin olduğu meydana çıkar. On iki adet çanın asılı olduğu yapı uzaktan görülebilmektedir. Çanlar her yıl tarihî zafer gününde çalar. Anıtın devasa antik tarzda dizayn edilmiş kanatlı Ermeni aslanlarıyla korunduğuna inanılıyor. Kompleks, Karabağ'da ölen askerlere adanan bahçe ile çevrilidir.

Tarihçe

1960'ların başlarında Serdarabad Muharebesi'ndeki zaferin onuruna bir takım girişimler tasarlandı. Ana yazarlardan biri, Ermeni diasporasında tarihî olayların sürdürülmesine olan ilgiye işaret eden Ermenistan Komünist Partisi Birinci Sekreteri Yakov Zarobyan'dı. 1964'te Zarobyan'ın raporu SBKP Merkez Komitesine gönderildi ve ardından Moskova projeye onay verdi.[2] 1966'da Sovyet Ermenistanı'nın liderliğinde bir değişiklik oldu ve bu sırada projenin başına Zarobyan'ın yerine anıtın inşasını yürütecek olan Anton Koçinyan getirildi.[3][4] 1968'de, 22-26 Mayıs 1918 tarihlerinde gerçekleşen Sardarabat Muharebesi'nin 50. yıl dönümü anma töreninde, savaş alanının yerinde bir anıt park düzenlendi.[5] 1969'da Sardarabat Anıt Kompleksi, SSCB Devlet Ödülü'ne aday gösterildi.

1980'lerin başında Ermenistan SSC, Gürcistan SSC ve Azerbaycan SSC liderleri (sırasıyla Karen Demirciyan, Eduard Şevardnadze ve Haydar Aliyev), Transkafkasya Askerî Bölgesi Askerî Konseyi oturumunun bir parçası olarak anıt kompleksi ziyaret ettiler.[6]

Önemli olaylar

Her yıl Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında Ermenistan cumhurbaşkanı, Ermenistan başbakanı ve hiçbir BM üyesi ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin devlet başkanı anıta çelenk koymak için anıtı ziyaret etmektedir. 2018'de Ermenistan devletinin kuruluşunun yüzüncü yıl kutlamalarında, anıtta törensel bir askerî geçit töreni düzenlendi.[7]

28 Mayıs Bağımsızlık gününe özel aydınlatılmış Serdarabat Anıtı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sketches of the Soviet Union - Sayfa 145 (Anton Refregier) - 1978
  2. ^ "Кремль дал разрешение на постройку мемориального комплекса "Цицернакаберд" еще до протестов 1965 г" (Rusça). genocide.ru. 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023. 
  3. ^ "Սարդարապատ" (Ermenice). newmag. 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023. 
  4. ^ "Памятник победы - Сардарапат" (Ermenice). Еркир Медия. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023. 
  5. ^ Diaspora, Identity and Religion: new directions in theory and research - Sayfa 90 (Waltraud Kokot)
  6. ^ "Demirchyan, Aliyev and Shevardnadze at Sardarapat memorial". mediamax.am (İngilizce). 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023. 
  7. ^ "Armenia Celebrates 100th Anniversary of First Republic • MassisPost". 28 Mayıs 2018. 29 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hankendi</span> Azerbaycanda şehir

Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni dramı</span> Ermenistanın millî para birimi

Dram Ermenistan'ın millî para birimidir. Dramın alt birimi "luma" (լումա)dır. "Dram" kelimesi Ermenicede para demektir, Yunanca drahmi (δραχμή) kelimesinden gelmektedir. Ermenistan Merkez Bankası tarafından tedavüle sürülmüştür. Ermeni dramının uluslararası numarası 051'dir.

<span class="mw-page-title-main">Akdamar Kilisesi</span> Akdamar (Ahtamar) Adasındaki tarihi kilise

Akdamar Kilisesi, Ahtamar Kilisesi, Surp Haç Kilisesi veya Kutsal Haç Katedrali, Türkiye'nin doğusunda, Van Gölü üzerindeki Akdamar Adası'nda yer alan bir kilisedir. Kudüs'ten İran'a kaçırıldıktan sonra 7. yüzyılda Van yöresine getirildiği rivayet edilen Hakiki Haç'ın bir parçasını barındırmak maksadıyla Kral I. Gagik'in emriyle 915-921 yıllarında Mimar Manuel tarafından inşa edilmiştir. Ermeni Kırımı'ndan sonra cemaatsiz kalan dini yapı bugün müze olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti</span> 1991-2023 yılları arasında Karabağda varlığını sürdüren de facto bir devlet.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Özerk Oblastı</span>

Dağlık Karabağ Özerk Oblastı, 1923'te Sovyetler Birliği'nin Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde kurduğu özerk oblasttı. Başkenti Stepanakert şehriydi. Oblastın lideri, Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Komitesinin Birinci Sekreteriydi. Nüfusun çoğunluğunu etnik Ermeniler oluşturuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Tsitsernakaberd</span>

Tsitsernakaberd veya Ermeni Soykırımı Anıt Kompleksi, Ermenistan'ın Erivan'daki Tsitsernakaberd tepesine 1967'de inşa edilen ve Ermeni Kırımı kurbanlarına ithaf edilen anıttır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu</span>

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin silahlı gücüydü. 2023 Dağlık Karabağ çatışmalarının ardından 20 Eylül 2023'te lağvedildi.

<span class="mw-page-title-main">Zengezur</span> Kafkasyada tarihî bölge

Zengezur bugünkü Ermenistan ve Azerbaycan topraklarının büyük bir bölümünü kapsayan tarihi bir bölgedir. Zengezur bölgesi Gafan, Görüş, Karakilsa (Sisyan), Meğri, Zengilan, Gubadlı ve Laçın ilçelerini kapsamaktadır. 20.yüzyılın başlarında Zengezur bölgesinde 149 tane Azerbaycan köyleri, 91 tane Kürt köyleri ve 81 tane Ermeni köyleri bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ermenistan</span> Ermeni Yaylasındaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavram

Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.

Tatul Krpeyan, Karabağ Savaşı'nın yaşandığı yerlerden olan Hanlar Rayonu'ndaki Ermeni milislerinin komutanıdır.

<span class="mw-page-title-main">2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, Nisan Çatışmaları veya Dört günlük savaş, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu arasında 1 Nisan'da başlayıp, dört gün boyunca süren çatışmalardır. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın bittiği 1994 yılından beri en şiddetli çatışmaların gerçekleştiği bildirilmiştir. 5 Nisan tarihinde karşılıklı ateşkes kararı alınarak, çatışmalara son verilmiştir. Bu savaş ayrıca Azerbaycan'ın, Ermeni işgali altındaki bölgede ilk defa ilerleme kaydettiği savaştır.

Aliyar Aliyev Azerbaycan'ın Millî Kahramanı; Karabağ savaşında ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Vitali Balasanyan</span>

Vitali Mikaeloviç Balasanyan,, , Ermeni asker, siyasetçi, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Ulusal Konseyi üyesi, Artsah kahramanı tümgeneral.

<span class="mw-page-title-main">Davit Bek, Ermenistan</span> Ermenistanda belediye

Davit Bek Ermenistan'ın Sünik bölgesindeki Kapan belediyesinde yer alan bir köydür. Adını Ermeni bağımsızlık hareketinin en belirgin askerî isimlerinden biri olan Davit Bek'ten almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Özgürlük Meydanı (Erivan)</span>

Özgürlük Meydanı, Opera Meydanı veya Tiyatro Meydanı olarak da bilinir. 1991 yılına kadar Ermenistan'da Erivan'ın Kentron semtinde bulunan bir kent meydanıdır. Meydan, ana opera binasının hemen güneyinde, opera parkı ile Kuğu gölü arasında yer alan Erivan Opera Tiyatrosu kompleksinin bir parçasıdır. Cumhuriyet Meydanı ile birlikte Özgürlük Meydanı, Erivan'ın merkezindeki iki ana meydandan biridir. Dört cadde ile çevrilidir: Tumanyan Caddesi, Teryan Caddesi, Sayat Nova Caddesi ve Maştots Caddesi. Meydanda yazar Hovhannes Tumanyan ve besteci Alexander Spendiaryan'ın heykelleri yer alıyor.