İçeriğe atla

Sepoy

1862 Haydarabad, Hindistan sepoyu

Sepoy (Farsça: سپاهی sipâhi "asker" anlamına gelen) Avrupa kolonicileri için hizmet etmiş eski Hint askerî birliği üyelerine verilen İngilizce bir unvandır. Genelde Hint Ayaklanması (Sipahi isyanı ya da Sepoy isyanı) çevirileriyle tarihte Sepoy Mutiny olayı olarak karşımıza çıkmaktadır.[1][2][3] Günümüzde modern Hint, Pakistan ve Bangladeş ordularında “özel” askerlerin rütbesi için kullanılmaktadır.[4]

Sepoy piyadeleri 1857 Hint İsyanı'nda Birleşik Krallık'a karşı tasviri resim.
“'Minyatür Dünya: Hindistan'” kitabından (1820) Frederic Shoberl'in el boyaması sepoy gravürü

Etimoloji

Sepoy ya da "sipāhi" kelimesi Osmanlı ordusu rütbesinde kullanılan ordu ve asker anlamlarına gelen Farsça sipah kelimesinden türetilmiştir.[5][6] Avrupa koloni devletlerinde Doğu Hindistan Şirketi için görev yapmış olan birlik, dolayısıyla İngiliz Hint Ordusunda (1858-1947) piyade olarak yer almıştır.[7] Başlangıçta, düzenli üniforma veya disipline sahip olmayan, Hindu ya da Müslüman askerler için kullanılmıştır.

Geleneksel tarihe göre inançlarına aykırı olan hayvansal yağlardan üretilmiş silah fişeklerini zorla kullandırılmış olmaları ve başka sebeplerden dolayı İngiliz Doğu Hindistan Şirketi'ne karşı bir ayaklanma başlatmışlardır.[8][9]

Daha sonra genel olarak Hindistan'daki Avrupalı güçlerin hizmetindeki tüm yerel askerler için kullanılmıştır.[5] İngiliz Doğu Hindistan Şirketi ordusunun 300.000 nüfuslu ordusunun yaklaşık yüzde doksan altısını oluşturan sepoylar, şirketin ve bölgenin güvenliğinden sorumlu olmuşlardır.[10]

Hizmetleri

İlk olarak Hindistan'daki yerel askerî birlikler olarak görev yapan sepoylar sonrasında kolonici Avrupa ülkelerinin düzenli ordularında resmi rütbelerle yer almışlardır. Sömürgeci İngiltere, Fransa ve Portekiz İmparatorluğu için resmi askeri görev yapmışlardır.[11]

20. yüzyıl İngiliz Hint ordusunda bir Avan sepoyu

Konuyla ilgili yayınlar

  • V. A. Stuart: “The Sepoy Mutiny” McBooks Press (19 Şubat 2003) (İngilizce) ISBN 978-0935526998
  • Edmund Candler: “The Sepoy” (ilk basım 1919) Lancer InterConsult 2008 (İngilizce) ISBN 978-0979617454
  • Boris Mollo: The Indian Army, Blandfort Press, 1981, (İngilizce) ISBN 0-7137-1074-8
  • G.F. MacMunn: The Armies of India, Londra 1911, (İngilizce) ISBN 969-35-1705-9
  • T.A. Heathcote: Indian Army: The Garrison of British Imperial India, 1822-1922, Vancouver 1974, (İngilizce) ISBN 0-7153-6635-1

Kaynakça

  1. ^ Kemal H. Karpat: “Osmanlı geçmiş ve bugünün Türkiye'si” İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2004 syf.37
  2. ^ “Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi, 9. cilt” Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Ansiklopedisi Genel Müdürlüğü, 1994 syf.511
  3. ^ “Büyük lûgat ve ansiklopedi, 11. cilt” Meydan Yaninevi, 1985 syf. 191
  4. ^ John Keegan: Armies of the World, syf.312-545 ISBN0-333-17236-1
  5. ^ a b Mason, Philip (1974). A matter of honour. London: Holt, Rhinehart & Winston. ISBN 0030129117.(İngilizce)
  6. ^ Yusuf Hikmet Bayur: “Hindistan tarihi, 3. cilt” Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1950 syf. 158
  7. ^ [1] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. About.com Sepoy - erişim 21 Nisan 2012 (İngilizce)
  8. ^ [2] 14 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sepoy Mutiny 1857-1858
  9. ^ [3] 19 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC 6 Eylül 2006 Indian mutiny was 'war of religion' - erişim 21 Nisan 2012 (İngilizce)
  10. ^ [4] 11 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.“India's Sepoy Mutiny” (İngilizce)
  11. ^ Rene Chartrand, Louis XV's Army - Colonial and Naval Troops, ISBN 1 85532 709 0

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Memlûk</span> İslam dünyasında hükümdara bağlı köle kökenli asker

Memlûk, İslam dünyasında hükümdara bağlı köle kökenli asker. Memlûkler profesyonel asker olarak İslâm toplumuna girmişler ve zamanla güçlenerek iktidarı ele geçirebilecek konuma gelen oligarşik bir topluluk olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Babürlüler</span> Bir zamanlar Hindistan alt kıtasının büyük kısımlarına uzananan hanedan imparatorluğu

Babürlüler veya Babür İmparatorluğu, günümüzdeki Hindistan ve çevresi üzerinde kurulmuş ve hüküm sürmüş Türk-Moğol kökenli devlet. Çağatay Türkü bir şef ve Timurlu Hanedanı'ndan olan Babür Şah tarafından 1526 yılında kurulan ve 17. yüzyılın sonu ile 18. yüzyılın başında imparatorluğun gücünün zirvesinde olduğu dönemde, Hindistan'ın büyük bölümüne hakim olan imparatorluğun nüfusunun o tarihlerde 3,2 milyon kilometre karelik bir bölge üzerinde 110 milyon ila 150 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Babür İmparatorluğu'nun hakimiyet alanı, en geniş olduğu dönemde bugünkü Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan'ı kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hindistanı</span> Büyük Britanyanın Hindistan kolonisi (1858-1947)

Sömürge Hindistanı, Britanya Hindistanı, Britanya Rajı ya da Hindistan İmparatorluğu 1858'den 1947'ye kadar Birleşik Krallık'ın Hindistan kolonisinin adıdır. Bu dönem ayrıca dominyon periyodu olarak da adlandırılmıştır. İngiltere kontrolündeki bölge güncel kullanımda Hindistan (India) adıyla bugünkü Hindistan, Pakistan Bangladeş ve Myanmar ülkelerini kapsıyordu. Yöneticisi İngiliz Kraliyet ailesi idi. Başkenti Kalküta (1858-1912) ve Yeni Delhi (1912-1947) olmuştu. Hindistan olarak,1945’te San Fransisco’da II. Dünya Savaşı’nın ardından oluşturulan Birleşmiş Milletler'in kurucu üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Hindistan bayrağı, Hindistan devletinin resmi bayrağı. Hindistan'ın bağımsızlığını kazandığı 1947 yılında kabul edildi.

Er, en düşük askeri rütbeye sahip askerdir.

<span class="mw-page-title-main">Bangladeş Kurtuluş Savaşı</span> Bangladeşin Pakistandan bağımsızlığını kazandığı savaş

Bangladeş Kurtuluş Savaşı, geçmişte Doğu Pakistan adını taşıyan bölgede gerçekleşen ve Bengalce konuşan halkın Bangladeş adı altında kendi kaderini tayin hakkı kapsamındaki bağımsızlığıyla sonuçlanan silahlı çatışmadır.

<span class="mw-page-title-main">Maratha İmparatorluğu</span>

Maratha İmparatorluğu ya da Maratha Konfedarasyonu, 1674-1818 yılları arasında varlığını sürdürmüş Hint devletidir. Güney Asya'da yayılmış ve 2.8 milyon km²'lik bir alana hükmetmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">East India Company</span> Britanya Hindistanının kurulmasından önce Hindistanı Büyük Britanya İmparatorluğu adına yöneten şirket

Doğu Hindistan Şirketi, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi veya Britanya Doğu Hindistan Şirketi, Kraliçe'den Hint Okyanusu bölgesinde ticaret yapmak için ayrıcalık alabilen deniz tüccarları tarafından 31 Aralık 1600'de kurulan bir İngiliz ve daha sonra bir İngiliz anonim şirketiydi.

<span class="mw-page-title-main">Colin Campbell</span>

Colin Campbell, Kırım'daki İskoç Tugayına ve Balaklava Muharebesi'ndeki İnce Kırmızı Hatta komuta eden Mareşal rütbesinde İskoçya asıllı İngiliz subay. Daha sonra Birinci Hindistan Bağımsızlık Savaşı olarak da bilinen 1857'de Hindistan'daki İngiliz askerlerine karşı başlatılan savaşı bastıran ordunun komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Compagnie des Indes Orientales</span>

Fransız Doğu Hindistan Şirketi 1664 yılında Hollanda Doğu Hint Adaları'ndaki sömürgeci Hollanda Doğu Hindistan Şirketi ve İngiltere Doğu Hindistan Şirketi ile rekabet etmek için kurulmuş Fransız ticari kurumudur. Fransız bakan “Jean-Baptiste Colbert” tarafından organize edilip kurulan şirket, Kral XIV. Louis tarafından doğu yarım kürede Fransız ticaretini geliştirmek için onaylanmıştır. 1660 yılında birleşen “Compagnie de Chine”, “Compagnie d'Orient” ve “Compagnie de Madagaskar” isimli üç şirket temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">1857 Hint Ayaklanması</span> 1857-1858de Britanya Doğu Hindistan Şirketine karşı başlatılmış fakat Britanya tarafından bastırılmış isyan

1857 Hint Ayaklanması, 10 Mayıs 1857 tarihinde, Meerut şehrinde bulunan Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusuna bağlı olan Sepoy askerlerinin isyanı ile başladı. Fakat bu ayaklanma İngilizlere bağlı olan, Yukarı Ganj Nehri Ovası, Orta Hindistan ve diğer Hindistan bölgelerindeki askerler ve sivil halk arasında yayıldı. Esas askeri çarpışmalar günümüzdeki Hindistan eyaletleri; Uttar Pradeş, Bihar, Kuzey Madhya Pradeş ve Delhi'de yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Hintler</span> Hindistan vatandaşları veya sakinleri

Hintler veya Hindistanlılar, geniş anlamda etnik vurgu yapmayan Hindistan vatandaşları, dar anlamda ise anadili Hintçe olan etnik grup. Türkçede Hint kelimesi esas olarak hem Hintler hem de Hint toprakları (Hindistan) için kullanılır. İngilizcede Hintler için kullanılan Indian kelimesi Yeni Dünya'nın keşfinden sonra Kızılderililer için de kullanılmaya başlanmış, son dönemlerde ise bu ikili karışık anlamı bertaraf etmek için Kızılderililer American Indian tamlamasından kısaltma Amerindian adıyla da anılmaktadır. 1 milyar 250 milyonluk nüfuslarıyla dünya nüfusunun %17,31 kadarını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Hint alt kıtası</span> Güney Asyadaki fizyografik bölge

Hint alt kıtası, çoğunlukla Hindistan levhası üzerinde yer alan, Himalayalar ile Hint Okyanusu arasında kalmış coğrafi bölgeyi tanımlamak için kullanılan terim. Söz konusu bölgenin sınırlarına ilişkin fikir ayrılıkları varsa da, genel kabullere göre bu tabir ile Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Nepal, Bhutan, Sri Lanka ve Maldivler'i de kapsayan bölge kastedilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Hindistan Savaşı</span>

Çin-Hindistan Savaşı diğer bilinen adıyla Çin-Hindistan Sınır Çatışması, 1962 yılında Çin ile Hindistan arasında yaşanan sınır savaşı.

<span class="mw-page-title-main">Araştırma ve Çözümleme Kanadı</span>

Araştırma ve Çözümleme Kanadı Hindistan'ın başlıca dış istihbarat kuruluşudur. Bu İstihbarat Bürosu tarafından üstlenilen istihbarat toplama boşluklarına maruz kalarak 1962 Çin-Hint Savaşı ve 1965 Hint-Pakistan Savaşı sonrasında oluşturuldu. Bu uzmanlaşmış, bağımsız ajans yabancı istihbarat toplama için gerekli olan durumlarda Hindistan Hükûmeti'ni ikna etmiştir. Böylece R&AW ilk Direktörü Rameshwar Nath Kao gözetiminde Eylül 1968 yılında kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan Silahlı Kuvvetleri</span>

Hindistan Silahlı Kuvvetleri, Hindistan'ı karadan, havadan ve denizden gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevli olan askerî kuvvet. Hindistan Kara Kuvvetleri, Hindistan Hava Kuvvetleri, Hindistan Hava Savunma Kuvvetleri, Hindistan Sahil Güvenlik ve Hindistan Deniz Kuvvetleri'nden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hindistanı Ordusu</span> Britanya Hindistanının kara kuvvetleri olarak faaliyet gösteren askerî oluşumdu

Britanya Hindistanı Ordusu, Britanya Hindistanı'nın kara kuvvetleri olarak faaliyet gösteren askerî oluşumdu. Bengal Ordusu, Madras Ordusu ve Bombay Ordusu'nun oluşturduğu başkanlık orduları için kullanılan gayrıresmî bir terimken, 1895'te bu orduları bünyesinde bulunduracak şekilde resmî olarak kuruldu. 1903'te başkanlık orduları tek çatı altında birleştirildi. 1947'de, Hindistan'ın bölünmesi sonucu dağılarak Hindistan Ordusu ile Pakistan Ordusu'nu meydana getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Hindistan Şirketi yönetimindeki Hindistan</span> İngiliz Doğu Hindistan Şirketinin 1757-1858 yıllarında egemen olduğu politik yapı

Doğu Hindistan Şirketi yönetimindeki Hindistan, 1757'de Plassey Muharebesi ile başlayan, 2 Ağustos 1858'de İngiltere Parlamentosunda kabul edilen Hindistan Hükûmeti Yasası ile lağvedilen yönetim. Şirketin politik statüsü bu kanun ile kaldırılmış ve yerine Britanya Hindistanı kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dhondo Keshav Karve</span>

Halk arasında Maharshi Karve olarak bilinen Dhondo Keshav Karve, Hindistan'da kadın refahı alanında bir sosyal reformcuydu. Hindistan'daki ilk kadın üniversitesi olan SNDT Kadın Üniversitesi'ni kurdu. Hindistan Hükûmeti ona Bharat Ratna ödülünü 1958'de, yani 100. doğum gününde vererek onu onurlandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Panipat Savaşı (1526)</span>

Birinci Panipat Savaşı, 20 Nisan 1526 tarihinde, Babür'ün işgalci güçleri ile Ludi hanedanı arasında yapılmıştır. Bu savaş Kuzey Hindistan'da gerçekleşmiş ve Babür İmparatorluğu'nun başlangıcı ve Delhi Sultanlığı'nın sonu olmuştur. Bu savaş, Babür İmparatorluğu tarafından Hint alt kıtasında tanıtılan barutlu ateşli silahlar ve sahra topçusu içeren ilk savaşlardan biriydi.