Kireç taşı genellikle mercan, foraminifera ve yumuşakçalar gibi deniz canlılarının iskelet parçalarından oluşan bir karbonat tortul kayaçtır. Başlıca maddeleri kalsiyum karbonatın farklı kristal formları olan kalsit ve aragonit minerallerdir. Yakından ilişkili bir kaya, yüksek oranda mineral dolomit içeren dolomittir. Eski USGS yayınlarında, dolomit magnezyum kireç taşı olarak anılırdı, artık magnezyum eksikliği olan dolomitler veya magnezyum açısından zengin kalkerler olarak ayrılmıştır.
Kayaç, çeşitli minerallerin veya mineral ve taş parçacıklarının bir araya gelmesinden ya da bir mineralin çok miktarda birikmesinden meydana gelen katı birikintilerdir. Kayaç terimi eski Türkçede sahre, yeni Türkçede külte ve yabancı dillerdeki rock, roche, gestein sözcükleri karşılığı kullanılmaktadır.
Idaho (
Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.
Cennet ve Cehennem Çökükleri veya Cennet ve Cehennem Obrukları, Silifke ilçe merkezine 25 km mesafede Antik Narlıkuyu Limanının 2 km kuzeybatısında, Korykos'un (Kızkalesi) 5 km batısında yer almaktadır. Yer altı sularının uzun yıllar boyunca kireç tabakasını eriterek içerisindeki suyun boşalması ile altı oyulan tavan yapısının çökmesiyle meydana gelmiş doğal obruk oluşumlardır.
Dağlar genel olarak, 2 türdedir :
Üç ana kayaç türünden biri olan tortul kayaçlar, yeryüzünde en çok görülen kayaç türüdür. Dünya'nın yüzeyinin yaklaşık yüzde 75'ini yerkabuğunun ise yaklaşık yüzde 8'ini kaplarlar. Bu kayaçlar genellikle tabakalı olarak bulunurlar ve içerisinde organizma kalıntıları (fosil) bulundururlar. Sarkıt ve dikitler bu kayaçların oluşturduğu jeolojik yapılara örneklerdir. Tortul kayaçların büyük bir kısmı dış etmenler tarafından yeryüzünün aşındırılmasıyla meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların (sediman) taşınarak çukur sahalara biriktirilmesi sonucu oluşmuşlardır. Bu olaya genel anlamda tortullaşma denir. Biriken unsurlar önceleri boşluklu gevşek bir yapıya sahiptirler. Fakat zamanla sıkışıp sertleşirler. Bir birikme sahasında, sonradan biriken unsurlar öncekiler üzerinde birikerek ağırlıkları vasıtasıyla basınç yaparlar. Bu basınç sonucu unsurlar, aralarındaki boşlukların küçülmesi ve büyük ölçüde ortadan kalkmasıyla sıkışır ve sertleşirler. Tortul depoların veya kayaçların oluştukları ortamlar yerden yere farklılık gösterirler.
Konya iline bağlı Karapınar ilçesi sınırlarında bulunan, Tuz Gölü havzası (950m) ile Konya Ovasını (1000m) birbirinden ayıran Obruk Platosu, doğu-batı yönünde yaklaşık 75–80 km uzunluğa, kuzey-güney yönünde 35–65 km genişliğe sahiptir.
Antiklinal, kelime anlamı bakımından birbirinden ayrı yöne doğru eğimli demektir. Yer kabuğunun okyanus ve deniz çukurlarında biriken tortullar yatay tabakalar oluşturur. Levha hareketleri ile yan basınca uğrayan bu tortulların önce su altı kısımları kıvrılır. Kıvrımlı yapılar daha sonra yüzeye ulaşır, genellikle dağ kuşakları (sıradağlar) oluşturur.
Kıvrılma, jeolojide yer kabuğunun içten gelen etkenlerle dalgalı bir biçim almasına verilen ad. Kıvrılma, başlıca "kıvrım dağları"nın oluşmasında etkilidir.
Monoklinal, yapı ya da tabaka adıdır. Bir tarafa doğru eğimli tabakaların oluşturmuş olduğu yapıya monoklinal yapı adı verilir. Bu yapıda dirençli ve dirençsiz tabakalar ardışık olarak bulunur. Aşınımdaki farklılık sonucu yapıda konsekant vadi, sübsekant vadi ya da depresyon ile kuesta yapısı oluşur. Kuesta bilhassa monoklinal yapının bulunduğu yerlerde dirençli ve dirençsiz tabakaların aşınması ile ortaya çıkan eğim derecesi %03 ile %30 derece arasında değişen dirençli tabakalardan meydana gelen jeomorfolojik şekildir. Kuesta iki kısımdan meydana gelir: kuesta alnı ve kuesta sırtı. Dirençli tabaka başına rastlayan kısma kuesta alnı, tabaka yüzeyine bakan hafif eğimli yamaca ise kuesta sırtı denir. kuesta sırtı aynı zamanda sübsekant depresyonun ya da sübsekant akarsu vadisinin eğimi az kesimine rastlar. Kuestaların topografyada belirmesi, tabaka kalınlığına, tabaka eğimine, iklim şartlarına, tabakaların litolojik özelliklerine göre değişir. Kuesta rölyefini Ergene Havzası'nın Istranca Dağları kesiminde Çukurova ile Toros Dağları arasındaki kesimde, Çanakkale Boğazı çevresinde görmek mümkündür.
Doğal kemer, doğal ark veya daha az bilinen adıyla kaya kemeri, bir kemerin altında meydana gelen açıklık ile oluşan, doğal bir kaya oluşumudur. Doğal kemerler çoğunlukla iç kesimlerdeki uçurumların, falezlerin, kanatçıkların ya da kaya balyalarının denizden, nehirlerden ya da hava koşullarından kaynaklanan erozyona maruz kaldıkları yerlerde oluşurlar.
Kıvrım, normalde düzlemsel olan çökel tabakanın zaman geçtikçe farklı sebeplerle kalıcı deformasyona uğraması sonucu oluşan kavisli litolojik yapıdır. Kıvrımlanma genelde sıkıştırıcı nitelikteki kuvvetlerin basıncı altında zamanla oluşur fakat çökme sonucu ani bir kıvrımlanma da meydana gelebilir. Bazı yerlerde kıvrımlanma o kadar azdır ki, katmanın düzlemle yaptığı eğim çok zor fark edilebilir, ama kimi yerlerdeki kıvrımlanma ise katmanın iki ucunu birbirine dokunduracak kadar güçlüdür. Kıvrımlanmaya etki eden faktörlerden biri de yer çekimidir. Dikey doğrultuda yükselen alanlardaki standart kıvrımların, yer çekiminin etkisiyle oluştuğu bilinmektedir. Değişken boyutlarda olan kıvrımlar, bir kaya içinde mikroskobik boyutta olurken, dağ ölçekli bir kıvrım farklı boyut ve genişlikte olabilir. Kıvrımlar bir yörenin tektonik gelişimini açıklayan en önemli yapısal unsurlardan biridir ve bir kıvrımın oluşumu genelde tek bir süreçle değil, bir dizi sürecin birleşimi sonucunda meydana gelir.
Kayrak ya da arduvaz, dam taşı, kayağan taşı, kolayca ince yapraklar halinde ayrılabilen ya da yarılabilen ince taneli ve killi, mikalı, kloritli, kuvarslı, kara, gök ve kül rengi olabilen başkalaşım kayasıdır.
Suya doymuş ve kohezyonsuz sedimanlarda yumuşak çökel deformasyon yapılarının gelişmesi için en önemli faktör sıvılaşmadır. Bu yapılar genellikle, ince çakıllı, kumlu ve siltli sedimanlarda, üst basınç, fırtına kökenli dalgaların etkisi, ani yeraltı su seviyesi değişimleri, yoğunluk akıntıları ya da deprem kökenli sarsıntılarla oluşabilmektedir.
Dom, geniş ölçekte yer kabuğu yaylanmaları ve oynamaları sonucu bir bölgenin kubbeye benzer şekilde kabarması, kubbeleşme. iç basınçlar sonucu yeryüzünde oluşan kubbemsi yapılara denir. Dom, geniş anlamda tabakaların duruşu değişmeden epirojenik hareketler ile kubbeleşmesi ile oluşur.
Sedimanter yapılar, çökelme anında oluşan her türlü özelliği içerir. Sedimentler ve tortul kayaçlar, farklı partikül boyutlarına sahip tortu katmanlarının üst üste yığılmasıyla oluşan tabakalanmayla meydana gelir. Bu yataklar milimetreden santimetre kalınlığa kadar değişir ve hatta metre veya birkaç metre kalınlığa kadar çıkabilir.
Platform, jeolojide önceki bir deformasyona sahip konsolide magmatik veya başkalaşım kayaçlarının bir tabanını örten, nispeten düz veya hafif eğimli, çoğunlukla tortul tabakalarla kaplı kıtasal bir alandır. Platformlar, kalkanlar ve temel kayaçlar birlikte kratonları oluşturur.
Yapısal havza, daha önce düz olan katmanların tektonik eğrilmesiyle oluşan kaya katmanlarının büyük ölçekli bir yapısal oluşumdur. Yapısal havzalar, jeolojik çöküntülerdir ve kubbelerin tersidir. Bazı uzun yapısal havzalar senklinal olarak da bilinir. Yapısal havzalar, bir çöküntüyü dolduran veya bir alanda biriken tortu kümeleri olan tortul havzalar da olabilir, ancak birçok yapısal havza, tortul tabakaların çökelmesinden çok sonra tektonik olaylarla oluşmuştur.
Katran çukuru veya asfalt çukuru, büyük asfalt birikintileridir. Çürümüş organik maddenin yeraltında basınca maruz kalmasıyla oluşan petrolün varlığında oluşurlar. Bu ham petrol çatlaklardan, kanallardan veya gözenekli tortul kaya tabakalarından yukarıya doğru sızarsa yüzeyde birikebilir. Ham petrolün daha hafif bileşenleri atmosfere buharlaşarak geride siyah, yapışkan bir asfalt bırakmaktadır. Katran çukurları, büyük fosil koleksiyonları içerdikleri için sıklıkla kazılmaktadır.
Sideling Hill
Provo Canyon, Utah.
Fort Davis, Texas
Barstow, California.
Calico Ghost Town
Roundtop Hill (Maryland)
Shamokin, Pennsylvania
Canyonlands National Park, Utah.