İçeriğe atla

Senfoni

Senfoni (Yun. symphonía συμφονία, ses uyumu[1]), genellikle orkestralar için bestelenmiş uzun müzik yapıtıdır. "Senfoni" belirli bir biçimi ifade etmez. Her ne kadar çoğu senfoni, ilki sonat biçiminde olan dört bölümden oluşan titremsel (tonal) çalışmalardan olsa ve müzik kuramcıları sıklıkla "klasik" senfoninin yapısını böyle tanımlasa da, bu biçimin klasik ustaları kabul edilen Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart ve Ludwig van Beethoven'ın bestelediği bazı senfoniler bile bu kalıba uymaz.

Senfoni, bir klasik dönem (1700-1850) ürünüdür. Klasik dönem öncesi bazı yapıtlara da senfoni adı verildiyse de, ilk gerçek senfoniler klasik dönemde ortaya çıkmıştır. Barok dönem ve öncesinde senfoni (sinfonia), koral eserlerin (örneğin oratoryoların) başında veya aralarında çalınan, sadece orkestra için yazılmış parça anlamına gelmekteydi. Klasik dönemde ise "orkestra için sonat" halini aldı.

İlk önemli senfoniler; Johann Sebastian Bach'ın oğullarının, Joseph Haydn'ın ve Wolfgang Amadeus Mozart'ın senfonileridir. Bu senfonilerin genel kalıbı şöyleydi:

  1. Allegro (veya Andante-Allegro)
  2. Andante (veya Adagio)
  3. Menuetto ve Trio
  4. Finale (Allegro veya Presto)

Klasik dönemde yetişmiş olmasına rağmen romantik eserler vermiş olan Ludwig van Beethoven'ın ilk senfonisi de bu kalıba uygundur. Fakat bundan sonraki senfonileri yeni bir akım başlattı: Romantizm. Beethoven ve Schubert'in özellikle son senfonileri romantik dönem (1850-1900) senfonileri sayılır. Romantik dönemin ünlü senfoni bestecileri Hector Berlioz (Fantastik Senfoni), Felix Mendelssohn (İskoç Senfonisi), Robert Schumann (Ren Senfonisi), Anton Bruckner, Johannes Brahms, Peter İlyiç Çaykovski (Patetik Senfoni), Camille Saint-Saëns (Orglu Senfoni), Antonín Dvořák, Jean Sibelius, Gustav Mahler, Dimitri Şostakoviç olarak sıralanabilir.

Bir senfoninin ortalama süresi yarım saattir. Fakat ilk senfonilerin bazıları yaklaşık 15 dakikaydı. Romantik dönemde senfoninin süresi 40-50 dakikaya ulaşırken Mahler'in 3. senfonisi ile senfoni doruk noktasına çıktı (90 dakika).

Romantik senfonilerin klasik senfonilerden farkları şunlardır:

  • Süre kısıtlaması yoktur.
  • Senfoni 4 bölümden az veya çok bölüme sahip olabilir.
  • Senfoni belli bir program izleyebilir (bu programın etrafında dönebilir).
  • Senfoni, orkestra ve koro için de yazılabilir.

Beethoven, romantik senfoni bestecileri için ana kalıp, yol göstericidir. Beethoven'ın 3. senfonisi (Eroica) ilk uzun senfonisidir. 6. Senfonisi (Pastoral) ilk programlı senfonidir. 9. Senfoni ise yarım saatlik son bölümü ile seçkinleşmiştir (bir senfonideki ilk korolu bölüm). Özellikle Brahms ve Mahler, Beethoven stilini en çok önemsemiş bestecilerdir.

Kaynakça

  1. ^ Sevan Nişanyan. Sözlerin Soyağacı 16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Senfoni maddesi.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ludwig van Beethoven</span> Alman klasik müzik bestecisi ve piyanist (1770–1827)

Ludwig van Beethoven, Klasik dönemden Romantik döneme geçiş sürecine büyük katkı sağlamış ve gelmiş geçmiş en ünlü ve en etkileyici bestecilerden biri olarak kabul edilen Alman piyanist ve bestecidir. 9 senfonisi, 5 piyano konçertosu, 32 piyano sonatı, 16 yaylı dörtlüsü ve hayatı boyunca yazdığı tek opera olan Fidelio en çok bilinen eserlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Brahms</span>

Johannes Brahms Alman piyanist, orkestra şefi ve 19. yüzyılın ikinci yarısının en önemli Romantik dönem bestecilerindendir. Hamburg'da Lutheran bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi ve profesyonel yaşamının çoğunu Viyana'da geçirdi. Bazen Johann Sebastian Bach ve Ludwig van Beethoven ile müziğin "Üç B"sinden biri olarak gruplandırılır, bu yorum aslında on dokuzuncu yüzyıl orkestra şefi Hans von Bülow tarafından yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Franz Schubert</span> Avusturyalı besteci (1797-1828)

Franz Peter Schubert Avusturyalı besteci. Yaklaşık 600'ün üzerinde lied, 9 senfoni, operalar, çok sayıda oda müziği ve piyano parçaları bestelemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Haydn</span> Avusturyalı klasik müzik bestecisi

Franz Joseph Haydn Avusturyalı klasik müzik bestecisi. Hem Mozart’ı hem Beethoven’ı etkilemiştir. "Baba Haydn" olarak bilinir. En çok senfoni türündeki eserleriyle tanınır; bu türde 104 eser verdi. Kendisi gibi besteci olan Michael Haydn'ın ve tenor Johann Evangelist Haydn'ın ağabeyidir.

<span class="mw-page-title-main">Konçerto</span>

Konçerto, sanatçının bir veya birkaç müzik çalgısıyla virtüözitesini ve müzikal yeteneklerini dinleyiciye sunmak amacıyla icra edilen müzik parçasının genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">İdil Biret</span> Türk piyanist

İdil Biret,, Türk piyano sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Gustav Mahler</span> besteci

Gustav Mahler, Yahudi kökenli Avusturyalı besteci ve orkestra şefi.

<span class="mw-page-title-main">Anton Bruckner</span> Avusturyalı besteci (1824-1896)

Anton Bruckner Avusturyalı besteci.

<span class="mw-page-title-main">Carl Philipp Emanuel Bach</span>

Carl Philipp Emanuel Bach, Alman besteci.

Klasik Batı Müziği, kökeni Antik Yunan müzik kültürüne dayandırılan, daha sonra Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşüyle başlayan Orta Çağ ve Gotik dönemde çok sesliliğin gelişimiyle beraber daha da biçimlenmiş, kilise ve saray baskısı altında Rönesans'ın erken yüzyılında vokal polifoni çerçevesi içinde gelişmiş, Yüksek Rönesans ile beraber çalgı müziğinin de yükselişiyle içeriği bugünün klasik müzik olarak adlandırılan biçimleri ve teknikleriyle gelişimini sürdürmüş bir kurumsal müziğin, kilise baskısına direnen halk müziğinin dans ve şarkı biçimleriyle karşılıklı etkileşimi sonucu gelişimini sürdürmüş olan, uluslararası olarak kabul görmüş müzik türüdür. En önemli özelliği, çok sesli ya da çok ezgili (polifonik) ve çok ritmli (poliritmik) olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği marşı</span> Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi resmi marşı

Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi marşı, 1823 yılında Ludwig van Beethoven tarafından 9. senfoninin bitiş bölümü olarak bestelenmiş olan Neşeye Övgü adlı müzikal çalışma. Türkçede Neşeye Ağıt, Özgürlüğe Ağıt şekillerinde de adlandırılmaktadır. Adına yazılmış sözleri bulunmasına karşın, sözsüz biçimde Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi tarafından resmî ortamlarda marş olarak çalınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">5. Senfoni (Beethoven)</span>

5. Senfoni, Op. 67, 1804-1808 yıllarında Ludwig van Beethoven tarafından bestelenmiştir. Bu eser klasik müzikte en çok ve en iyi bilinen kompozisyonlardan ve en çok çalınmış senfonilerden biridir. Eser dört bölümden oluşmaktadır: Bir açılış sonatası, bir andante ve finali yapacak attacca'ya götüren hızlı bir scherzo. Eser ilk olarak 1808 yılında Viyana'daki Theater an der Wien'de çalınmış, kısa bir süre sonra da müthiş bir itibar elde etmiştir. E. T. A. Hoffmann senfoniyi "zamanının en önemli çalışması" olarak nitelemektedir. Eser, "kısa-kısa-kısa-uzun" melodisinin iki kere çalınmasıyla başlar. (

Do Majör Senfoni No. 7, op. 60, Dmitri Shostakovich'in bestesini 27 Aralık 1941'de tamamladığı ve Leningrad şehrine adadığı eseridir. “Leningrad Senfonisi” olarak da bilinir.

Do-Majör Senfoni No.41 (K:551), Wolfgang Amadeus Mozart tarafından 10 Ağustos 1788 tarihinde bestelenen sanatçının son ve aynı zamanda en uzun senfonisidir.

<span class="mw-page-title-main">Glenn Gould</span> Kanadalı piyanist ve besteci

Glenn Herbert Gould 20. yüzyılın en ünlü klasik müzik sanatçılarından olan Kanadalı piyanist. Özellikle Bach'ın klavye eserlerini yorumlarken gösterdiği teknik üstünlük ve polifonik müzik yapısını artiküle edebilme yeteneğiyle ünlendi.

<span class="mw-page-title-main">Orçun Orçunsel</span>

Orçun Orçunsel Türk piyanist, besteci ve orkestra şefidir. 2008'den beri İstanbul'da kurmuş olduğu Orchestra'Sion senfonik topluluğunun daimi şefliğini ve genel sanat yönetmenliğini yapmaktadır.

Klasik Müziğin En Büyük 50 Parçası, Londra Filarmoni Orkestrası tarafından şef David Parry ile kaydedilen klasik eserlerden bir seçkidir. Londra'daki Abbey Road Studios, Royal Festival Hall ve Henry Wood Hall'da kaydedilen albüm, Kasım 2009'da dijital formatta ve 2011'de 4'lü CD set olarak yayınlandı. Klasik Müziğin En Büyük 50 Parçası 200.000'den fazla kopya sattı ve üç yılı aşkın süredir iTunes'daki en iyi 10 klasik albümden biri olarak geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Romantik müzik</span>

Romantik müzik, Batı Klasik müziğinde, genellikle Romantik dönem olarak adlandırılan 19. yüzyıl dönemiyle ilişkili stilistik bir harekettir. Yaklaşık 1800'den 1910'a kadar Avrupa'da öne çıkan entelektüel, sanatsal ve edebi hareket olan Romantizmin bir parçasıdır.

London Classical Players (LCP), tarihsel olarak bilgilendirilmiş performans (HIP) uygulamaları ve dönemsel çalgılar üzerindeki orkestra performansları üzerine uzmanlaşmış bir İngiliz orkestrasıydı. Sir Roger Norrington, 1978'de LCP'yi kurdu. 1978'den 1992'ye kadar, London Classical Players'ın konser şefi barok kemancı John Holloway'di. LCP, EMI Classics için çeşitli kayıtlar yaptı. LCP'deki çalıcıların çoğu, diğer dört büyük HIP orkestra topluluğu, Academy of Ancient Music, The English Concert, Orchestra of the Age of Enlightenment ve English Baroque Soloists ile ortaktı.

Müzikte opus sayısı, bestecinin o eseri yayınlamasının kronolojik sırasını belirtmek için bir müzik kompozisyonuna veya bir dizi kompozisyona atanan "eser numarasıdır". Opus numaraları benzer başlıklara sahip besteleri ayırt etmek için de kullanılır; tek bir çalışma için "Op" olarak, birden fazla esere atıfta bulunulduğunda "Opp." olarak kısaltılır. Opus numaraları her zaman kompozisyonun kronolojik sırasını göstermeyebilir. Örneğin, bestecinin ölümünden sonra yayınlanan bir eser var ise, gençlik dönemine ve hatta bestecinin ilk tamamladığı eserlerden biri olsa dahi, opus numarası olarak genellikle son sıralara yerleştirilir.