İçeriğe atla

Senet (hukuk)

Sümerler döneminden Ur-Nammu kanunları

Hukukta senet, bir vakanın delilini teşkil etmek üzere bir kişi (veya kurum) tarafından imzalanan (veya inkâr edilmez şekilde onaylanan) ve imzalayanın aleyhine delil teşkil eden yazılı belgedir. Bu anlamda senet, iki tarafın da imza atarak onayladığı bir kontrat (akit)'ten farklıdır. Senet genelde bir mali (borçlanma) veya mülkiyet ilişkisinin (tapu, hissedarlık) kabulü şeklindedir.

Senet kelimesi Arapça sanad 'dan gelir, yani dayanak noktası, bir iddianın dayanağı anlamına gelir.[1]

Senet, halk arasında yaygın olarak bono (borç senedi) yerine kullanılan bir vadeli alacak terimi olmakla birlikte başka tür senetler de vardır. Borç senetleri iktisadi mahiyeti itibarıyla kredi vasıtasıdır. Ayrıca ödeme, ispat ve teminat vasıtası olarak da kullanılır.

Çeşitleri

Hukukta bahsi geçen ve adında "senet" olan pek çok belge, bir hukuki iddianın delilini oluşturur. Bunların bazı örnekleri aşağıda listelenmiştir:

  • Hisse senedi: Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve anonim ortaklığın sermayesine belirli bir katılma payını temsil eden kıymetli evrak.
  • Tapu senedi: Devlet tarafından düzenlenen, bir emlağın tapu sicilinde belli bir kişi üzerine kayıtlı olduğunu kanıtlayan belge.
  • Emre muharrer senet (bono): Borçlu tarafından adı belirtilen bir alacaklıya verilen belli bir miktardaki bir paranın belli bir süre sonunda, kayıtsız ve şartsız ödeneceğini gösteren bir belgedir.
  • Kambiyo senedi: Borçlu, bu belgeye sahip kişiye belgede belirtilen şartlara göre ödeme yapacağını vadeder. Bonodan farklı olarak kambiyo senedi hamilinedir, bu yüzden bir başkasına devredilebilir.
  • Avalli senet: Borçlunun borcunu ödememesi halinde onun yerine ödemeyi yapacak kefilin de imzaladığı borç senedi.
  • Emtia senedi: Bir mağaza veya nakliye şirketine teslim edilen mallara karşılık alınan bir cins makbuzdur, senedi veren tarafın o malları istek halinde geri verme zorunluluğunu belgeler.
  • Devlet iç borçlanma senedi: Devletin bir borcu ödeyeceğine dair bir teminattır.
  • Gelir ortaklığı senedi: Gelir getiren bir kamu kuruluşunun gelirinin belli bir yüzdesine hak veren belgedir.

Özellikleri

Bir şahsın imzaladığı senedin o kişi ile inkâr edilmez şekilde ilişkilendirilmesi için ya onun imzası veya kendisine has parmak izi, mühür gibi bir işaret taşıması gerekir.[2] Bir ihtilaf halinde senetler yazılı ve güvenilir delil sayılır.[2]

Bazı senetler kıymetli evrak (menkul kıymet) özelliğindedir, yani o senedin sahibi onu isterse bir başkasına satabilir. Hisse senetleri, kambiyo senetleri, emtia senetleri bu şekilde el değiştirebilir. Tapu senedi tapu sicili değiştirilmeden doğrudan satılamaz. Emre muharrer senet de, adı belirtilen bir alacaklı adına düzenlendiği için satılamaz.

Kaynakça

  1. ^ Sevan Nişanyan. "Senet". Sözlerin Soyağacı. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b Seyithan Deliduman. "Medeni Usul Hukukunda Senet ve Senetlerle Yazılı Şekil Arasındaki İlişki"". 8 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kambiyo, para ya da para yerine geçen belgelerin değiştirilmesi işlemidir. Para alım ve satımı ile ilgili işlemleri kapsar. Kambiyo senedi ise, kıymetli evrakın tüm özelliklerini taşıyan ve kıymetli evrak için yukarıda yapılan açıklamaların tümünü içeren ve uygulamada en yaygın olarak kullanılan kıymetli evrak çeşididir. Kanunen emre yazılı olarak düzenlenen, içerdikleri hak bakımından mutlaka bir para alacağını konu edinen, ekonomik alanda çok işlem ve etki gören önemlerine binaen Türk Ticaret Kanunu'nda özel olarak düzenlenmiştir. Bunun yanında Kambiyo İktisat literatüründe "döviz", "efektif" anlamlarında da kullanılmaktadır.

Kefalet, hukuki işlem türleri yönünden bakıldığında, bir sözleşmedir. Kefalet güvence sağlama amacına yönelik sözleşmeler arasında yer alır.

Kambiyo senedi, ticaret hukukunda, kıymetli evrakın bir alt türü olarak incelenen hak doğurucu niteliğe sahip senetlerdir.

Tahvil veya anonim şirketlerin kaynak bulmak amacıyla, ticaret ya da sermaye piyasası kanunlarına göre, itibarî kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları, vadesi bir yıldan uzun borç senedidir.

<span class="mw-page-title-main">Finans</span> Akademik disiplin

Finans, para, döviz ve sermaye varlıklarının incelenmesi ve disiplinidir. Mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı ve tüketiminin incelenmesi olan ekonomi ile ilgilidir ancak ondan farklıdır. Kapsama dayalı olarak Finansal sistemlerde finansal faaliyetlere ilişkin disiplin, kişisel, kurumsal ve kamu finansmanı olarak ayrılabilir.

Bono ya da emre muharrer senet, üzerinde yazılı belli bir tutarda paranın, senet lehtarına ya da onun emrine kayıtsız şartsız ödeneceğine dair taahhüdü içeren bir kambiyo senedi. Üzerinde bono veya emre muharrer senet ibarelerini taşımayan ve açıkça emre yazılı olarak düzenlenen senetler "Emre yazılı ödeme vaadi" sayılır. TTK'nın 776 ila 779 maddelerinde düzenlenmiştir. Bono satış, kira, ödünç ve hizmet sözleşmeleri gibi para borcu içeren tüm hukuki ilişkilerde kullanılabilen bir kıymetli evraktır. Bonoda senedi düzenleyen yani keşideci ve lehine senet düzenlenmiş kimse yani lehtar olmak üzere, iki taraf vardır. Bono kanunen emre yazılıdır. Bir kimsenin adına (namına) düzenlenecek bononun emre yazılı olmadığı veya nama yazılı olduğu açıkça belirtilmelidir. Bono hamiline düzenlenemez. Bono hukuki niteliği itibarıyla soyut bir borç ikrarıdır.

Poliçe, Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenen, keşideci (düzenleyen), muhatap ve lehtardan oluşan, üçlü bir havale ilişkisini barındıran bir kambiyo senedi türüdür.

İpotek, rehin veya tutu bir alacağa karşı güvence oluşturan mal anlamına gelen iktisadi terim.

Faktoring, firmaların mal ve hizmet satışlarından doğmuş veya doğacak vadeli, fatura veya fatura yerine geçen bir belgeye dayanan alacakların faktoring şirketi tarafından temlik alınması yoluyla, finansman, garanti ve tahsilat hizmetlerinin sunulduğu bir finansal üründür.

Borçlar hukuku, bir özel hukuk dalıdır ve eşitler arasında meydana gelen ve borç ilişkisi adı verilen hukuki ilişkilerin incelendiği bir disiplindir. Borçlar Kanunu özel hukukta borçlar hukukuna kaynaklık eder ve borçlar hukuku alanına giren borç ilişkilerini düzenleyen bir kanundur. Borç ilişkisi kavramı, özel hukuk açısından tanımlandığında, alacaklı ve borçlu adı verilen iki taraf arasında meydana gelen ve borçlu olan tarafın alacaklıya karşı belli bir davranış biçiminde (edimde) bulunmakla yükümlü olduğu, alacaklının da borçludan bu davranış biçiminin yerine getirilmesini isteyebileceği hukuki bir bağdır.

Ticaret hukuku, hukukun, ticaretle ilişkili tüm mevzuatı kapsayan bir alt dalıdır. İşletmeler, tacirler, bireyler arasındaki ticari ilişkileri, alışverişi ve tarafların haklarını düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Borç</span> geri verilmek üzere alınan veya ödenmesi gerekli para veya başka bir şey

Borç, geniş anlamda, bir borç ilişkisini, dar anlamda ise borçlu tarafın ödemekle yükümlü olduğu parasal değeri ya da yerine getirme taahhüdünde olduğu edimi ifade eder. Hukuki alanda kullanılışı, geniş anlamıdır. Borç ilişkisi, borçlu ve alacaklı olmak üzere iki taraf arasında bir edimin yerine getirilmesine dayanan hukuki bağdır. Edim, borçlu açısından bakıldığında borç, alacaklı açısından bakıldığında ise alacaktır. İki farklı kelime aynı davranışın iki farklı açıdan bakılması ile oluşturulmuş adlandırmalardır. Edim fiili, yapma, yapmama veyâ verme olarak üç şekilde tezâhür edebilir.

Akreditif, finansal bir kurum tarafından, ismi geçen lehtara, belirtilen belgeleri ibraz etmesi karşılığında, gene belirtilen miktardaki ödemenin yapılması için düzenlenmiş bir belgedir. Aynı zamanda şartlı bir banka kredisidir. Uluslararası ticarette, vesikalı kredi, kredi mektubu, vesikalı kredi mektubu, ticari kredi mektubu gibi çeşitli deyimlerle anılan akreditif, mal bedellerinin ödenmesi konusunda geliştirilmiş özel bir finansman tekniğidir.

Tacir ya da tüccar, başkası tarafından üretilen malların ticaretini yapan kimse.

Yahudilikte borç ve faiz kombinasyonu konusu karmaşık ve detaylıdır. Faiz kelimesinin İbranicesi neşeh'tir (נשך), anlamı lokma'dır; borç verenin elde ettiği kazanca ise marbit/tarbit (מרבית/תרבית) denir. Neşeh, faizin düşürülüp verilen borcun önceden kesilen faizine denir; marbit/tarbit ise, verilen borcun üstüne eklenen faizdir. Marbit/tarbit, modern anlamda uygulanan şekildir ve modern İbranicede ribbit denir.

Medeni usûl hukuku, özel hukuk yargılama usulünü konu alan hukuk dalıdır. Çekişmeli ve çekişmesiz yargı şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Çekişmeli yargının konusu davadır. Çekişmesiz yargı ise genel anlamda taraflar arasında uyuşmazlık konusu olmayan, kişinin daha çok malvarlığı ve şahısvarlığına etki eden işleri konu edinen bir yargılama türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nama yazılı hisse senedi</span>

Nama Yazılı Hisse Senedi veya Nama Yazılı Pay Senedi anonim ortaklık payını temsil etmek üzere çıkarılan ve belli bir kişinin adına düzenlenmiş yani TK 487/2'ye göre sahibinin adını da içeren kıymetli evrak.

Türkiye'deki vergi daireleri, mükellefi tespit eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren ve tahsil eden dairelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Menkul kıymetler borsası</span>

Menkul kıymetler borsası, hisse senedi komisyoncuları ve tüccarların hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetleri satın alıp satabildiği borsalardır.

Yağmacı kredi, yıkıcı kredi veya yırtıcı kredi, kredi veren kuruluşlar tarafından oluşturma sürecinde haksız, aldatıcı veya hileli, etik dışı uygulamalar yüretilen krediler için verilen ad. Yağmacı kredilendirme için uluslararası kabul görmüş yasal tanımlar bulunmamakla birlikte, ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) genel müfettişlik ofisinin 2006 tarihli bir denetim raporu, yağmacı kredilendirmeyi genel olarak "borçlulara haksız ve istismar edici kredi koşulları dayatmak" olarak tanımlamaktadır, ancak "haksız" ve "istismar edici" özel olarak tanımlanmamıştır. Genellikle yıkıcı ya da yağmacı olarak tanımlanan bazı belirli uygulamalara karşı yasalar olmasına rağmen, çeşitli federal kurumlar bu ifadeyi kredi endüstrisindeki birçok belirli yasadışı faaliyet için genel bir terim olarak kullanmaktadır. Yağmacı kredilendirme, eleştirmenler tarafından kredi veya ipotek hizmeti sürecinde, kredinin verilmesinden sonra haksız, aldatıcı veya hileli uygulamalar olarak tanımlanan ipotek uygulamaları olan yağmacı ipotek ile karıştırılmamalıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.