İçeriğe atla

Senato

Senato

Senato, bazı ülkelerde yasama organının bir parçası olarak görev yapan kurumdur. Senatolar genellikle çift meclisli ülkelerde bulunur ve daha yüksek düzeyde olan meclise verilen isimdir. Senatoların asil üyelerine senatör denir. Dünya tarihindeki ilk senato Roma'da M.Ö. 8. yüzyılda kuruldu ve M.S. 6. yüzyıla kadar devam etti. Ayrıca Bizans İmparatorluğu da Doğu Roma İmparatorluğu olarak M.S. 4. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyılda 4. Haçlı Seferinin İstanbul'u işgal etmesine kadar senato kurumunu devam ettirdi.

Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya başta olmak üzere birçok ülkede senatolar yasama kurumunun bir parçası olarak görev yapmaktadırlar.

Türkiye'nin öncül devleti olan Osmanlı İmparatorluğu'nda 1876 Anayasası ile Ayan Meclisi adıyla bir senato kurulmuş ve 1920 yılına kadar çeşitli aralarla görevini sürdürmüştür.

Türkiye'de 1961-1980 yılları arasında çift meclisli sistem yürürlükteydi ve TBMM, Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olmak üzere iki meclisten oluşuyordu. 1980 yılından sonra ise tekrar tek meclisli sisteme geri dönüldü ve senato kurumu 19 yıllık bir çalışma süresinden sonra Türkiye'de yürürlükten kalktı.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu (1924)</span> Türkiye Cumhuriyetinin anayasası (1924–1961)

1924 Anayasası, 20 Nisan 1924'te yürürlüğe girdi, 1921 tarihli Teşkîlât-ı Esâsiye Kanunu'nun yerini almıştır. Atatürk ilkeleri de denilen altı ilkenin eklenmesi, devletin dininin İslam olduğuna dair ibarenin kaldırılması ve kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkının verilmesi gibi birkaç önemli değişiklikle 1961'e dek yürürlükte kalmıştır. 10 Ocak 1945'te içeriği değiştirilmeden, dili Türkçeleştirilerek yeniden kabul edilmiştir. 27 Mayıs 1960 ihtilalinin ardından, yeni bir anayasa hazırlanarak 1961'de kabul edilmiş ve 1924 Anayasası yürürlükten kalkmıştır.

  1. Madde: Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir.
  2. Madde: Türk Devleti'nin dili Türkçe, başkenti Ankara'dır.
  3. Madde: Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Bu egemenliğin tek temsilcisi TBMM'dir.
<span class="mw-page-title-main">Parlamento</span> asli görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasa yapıcı meclis veya meclisler

Parlamento ya da yasama kurulu, birincil görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasama gücüne ve yetkisine sahip meclis veya meclislerdir.

<span class="mw-page-title-main">Anayasa</span> devleti yöneten temel ilkeler bütünü

Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının kullanım yetkisinin içeriğinde belirtildiği şekliyle devlete verildiğini belirleyen toplumsal sözleşmelerdir. Hans Kelsen'in normlar hiyerarşisine göre diğer bütün hukuki kurallardan ve yapılardan üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya aykırı olamaz. Devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. Devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenleyen yasa metnidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de siyaset</span> Türkiye Cumhuriyetinin siyasi yapısı

Türkiye'de siyaset, Türkiye'nin kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı bir yapısı vardır. Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinden oluşan üçlü kuvvet ayrılığı ilkesi temel alınmıştır. Buradaki üç erk; Yasama (TBMM), Yürütme (Cumhurbaşkanı) ve Yargı (Mahkemeler) tarafından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Meşrutiyet</span> hükümdarın yetkilerinin anayasayla sınırlandırıldığı yönetim biçimi

Meşrutiyet, meşruti monarşi, anayasal monarşi, anayasal tekerki ya da parlamenter monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimi. Arapça şart kökünden türemiş olan meşrutiyet 19. asırdan itibaren Osmanlı Devleti'nde meclisli saltanat-hilafet anlamında kullanılmıştır. Daha genel ifadesiyle; meşrutiyet, bir hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan yönetim biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet Senatosu (Türkiye)</span> 1961–1980 yılları arasında TBMM üst kanadı olarak çalışan parlamento

Cumhuriyet Senatosu ya da eskiden yaygın bir şekilde kullanılan adıyla Okumuşlar Meclisi, Türkiye'de 1961-1980 yılları arasında çift meclisli sistem yürürlükteyken TBMM'nin üst kanadını oluşturan yasama organı. Alt kanadı ise Millet Meclisi idi.

Milletvekili, parlamenter, mebus ya da saylav bir parlamentoda oy verenleri temsil eden kişidir. Birçok ülkede bulunan bikameral sistem gereği; parlamento üyelerine değişik isimler verilebilmektedir. Örneğin; senato bulunan sistemlerde seçilen kişi; senatör olarak tanımlanabilmektedir. Parlamenter bağımsız olabileceği gibi sıklıkla görüldüğü üzere bir siyasi partiye bağlı da olabilir. Ülkenin parlamento sistemine ve yürürlükteki mevzuatına göre seçme ve seçilme kuralları ile milletvekilinin görev ve sorumlulukları değişiklik gösterebilir.

Kuvvetler ayrılığı veya güçler ayrılığı, devlet organları olan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak antik Yunan ve Roma'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)</span> Türkiye Cumhuriyetinin anayasası (1961–1982)

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya 1961 Anayasası, 9 Temmuz 1961 tarihli referandum ile kabul edilen ve 12 Eylül Darbesi'ne kadar yürürlükte olan anayasadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi</span>

Polonya tarihi ya da Lehistan tarihi bugünkü Polonya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Tek meclislilik</span> tek bir yasama veya parlamento meclisine sahip yasama organı

Tek meclislilik, tek bir yasama organı ya da parlamento'nun bulunduğu yönetim şeklidir. Tek meclisli ülkelerin çoğu küçük ve homojen üniter devletlerdir. Türkiye de tek meclisli ülkelere örnektir.

Yasama organı, bir ülke veya şehir gibi siyasi bir birim için yasalar yapma yetkisine sahip bir topluluktur. Genellikle yürütme ve yargı yetkilerinden ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Çift meclislilik</span>

Çift meclislilik, iki yasama organı ya da parlamento'nun bulunduğu yönetim şeklidir. Türkiye'de bu yönetim şekli iki askeri darbe arasındaki dönemde (1961-1980) Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak uygulanmıştır. Günümüzde ABD ve Birleşik Krallık çift meclisli ülkelere örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Senato (Bizans)</span>

'Senato Roma İmparatorluğu'ndaki Senato'nun devamıdır. I. Konstantin tarafından 4. yüzyılda kurulmuştur. Yüzyıllarca varlığını sürdürmesine rağmen etkisi giderek azalmış ve en sonunda 13. yüzyılda ortadan kalkmıştır.

<i>Sejm</i> Polonya Parlamentosunun alt kanadı

Sejm, Polonya Cumhuriyeti'nin Polonya Parlamentosu'nun alt meclisidir. 460 kişiden genel oy hakkı ile seçilmiş ve "Polonya Cumhuriyeti'nin Sejm'inin Mareşali" olarak bilinen konuşmacı tarafından yönetilmiştir.

Alt meclis, çift meclisli yasama organlarında üst meclis ile birlikte iki meclisten biridir. Alt meclis her ne kadar "alt" adını taşısa da dünya genelinde birçok yasama organında en yetkili meclistir. Asli görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasama gücüne sahiptir. Tek bir alt meclisten oluşan yasama organları tek meclisli yasama organı olarak tanımlanır.

Üst meclis, çift meclisli yasama organlarında alt meclis ile birlikte iki meclisten biridir. Bazen senato olarak da adlandırılır. Resmî olarak üst meclis, genellikle alt meclise oranla daha az üyeye ve daha az güce sahiptir. Örneğin alt meclisle birlikte, yürütmenin üst düzey atamalarında fren mekanizması olarak onay rollerini üstlenir.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda Senatosu</span> Hollanda yasamasının üst meclisi

Hollanda Senatosu Hollanda yasamasının üst meclis yapısını oluşturur Hollanda Genel Devletleri. 75 üyesi, eyalet seçimlerinden sonra üç ay içinde her dört yılda bir 12 eyalet tarafından seçilir.

Temsilciler Meclisi , birçok ülkedeki yasama organlarının ve alt ulusal meclislerinin adıdır. Birçok ülkede, temsilciler meclisi, genellikle "Senato" olarak adlandırılan ilgili üst meclis ile birlikte, iki yasama meclisinin alt meclisidir. Bazı ülkelerde temsilciler meclisi, tek kutuplu bir yasama organının tek meclisidir. Bir temsilciler meclisinin işleyişi ülkeden ülkeye büyük farklılık gösterebilir ve bir ülkenin parlamenter veya başkanlık sistemine sahip olup olmadığına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye hükûmeti</span> Hükûmet

Türkiye Hükûmeti, Türkiye'nin ulusal hükûmetidir. Başkanlık temsilî demokrasisi altında üniter bir devlet ve çok partili bir sistem içinde Anayasal bir cumhuriyet olarak yönetilir. Hükûmet terimi, toplu kurumlar kümesi veya özellikle Kabine (yürütme) anlamına gelebilir.