İçeriğe atla

Sen Timur Türbesi

Koordinatlar: 40°19′19″K 36°33′05″D / 40.32194°K 36.55139°D / 40.32194; 36.55139
Sen Timur Türbesi
Harita
Koordinatlar40°19′19″K 36°33′05″D / 40.32194°K 36.55139°D / 40.32194; 36.55139

Sen Timur Türbesi, Tokat şehrinin merkezinde bulunan, Moğol emîrlerinden Nûreddin bin Sentimur'un mezarı olarak yapılmış 14. yüzyıla ait tarihî yapı.

Anadolu'da 13.-14. yüzyılda gerçekleşen Moğol işgali sırasında Moğol ordu kumandanlarından biri olan Esentimur, hükümdarları Gazan Han'ın Müslüman olmasından sonra İslamiyet'e geçip Nureddin adını almıştı.[1] 1313 yılında Tokat'ta öldü ve çeşitli yönleriyle Anadolu’daki aynı döneme ait diğer yapılardan ayrılan bir türbeye gömüldü. Türbenin mimarisi ve süslemelerinden, yapının Tokat yöresine 13. yüzyıldaki göç dalgasıyla Anadolu’ya gelmiş ustalar tarafından yapıldığı anlaşılır.[2]

Tokat'ın merkezinde bulunan türbe, halk arasında Timurlenk adından benzetmeyle "Demirlengin oğlu Türbesi" ve kubbesi sivri olduğu için "Sivri Tekke" olarak da anılır. Yapının iki satırlık mermer kitabesi hâcet penceresi (türbenin dua etmek için önünde durulan bölüm) üzerindedir.[2]

Mimari özellikleri

Türbe, kesme taştan kare gövdenin üzerine oturtulmuş sekizgen bir kasnak ile üzerindeki içi kubbeli yıldız külahtan oluşur. Kasnak ile külah, tuğladan örülmüştür.

Türbeye güneydeki basık kemerli açıklıktan girilir. Giriş açıklığının hemen üstünde tek satırlık bir mermer kitabe bulunur. Kitabede Al-i İmran suresinde yer alan "Her nefis ölümü tadacaktır" anlamındaki Kuran âyeti yazılmıştır.

Doğudaki hâcet penceresi

Doğu, batı ve kuzeyindeki üç penceresi vardır. Kuzeydeki pencere basit bir açıklıktan ibarettir; batıdaki biraz daha bezemelidir; doğudaki hâcet penceresi ise anıtsal görünümdedir.[2] Bu pencereyi çevreleyen kemerin alınlığında, iki satır halinde yapının bânisi ve inşa yılı hakkında bilgiler içeren mermer kitabe yer alır. Kitabenin altında bir bordür, onun da altında dikdörtgen bir blok halinde pişmiş topraktan oluşturulmuş bir süsleme vardır. Üzerinde Firdevsî’nin Farsça bir dörtlüğü kabartma olarak yazılıdır. İran ve çevresinde görülen bu tür pişmiş toprak bloklar Anadolu mimarisinde çok ender kullanılmıştır.[2]

Türbenin içinde doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiş, Selçuklu tarzında bir sanduka vardır. Sandukada "Vefât-ı Sitti Nefîse bint Derviş Mehmed" ifadesi yer alır. Bu ifadeden, sandukanın Esentimur b. Nureddin'e ait olmadığı anlaşılır.

İnanışlar

"Esentimur "adı "Sen Timur" olarak okunduğu için türbenin bir Hristiyan azize ait olduğu sanılır;[1] türbe, dertlerine deva bulma umudu taşıyan insanlar tarafından özellikle Perşembe günleri ziyaret edilir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c Bardakcı, Murat (3 Kasım 2003). "İşgalci kumandanın mezarı zamanla evliya türbesi oldu". Hurriyet.com.tr. 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023. 
  2. ^ a b c d Demircan, Zeynep. "Nûreddin b. Sentimur Türbesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fatih Camii</span> İstanbul, Fatihte Fatih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmış olan cami ve külliye

Fatih Camii ve Külliyesi, İstanbul'un Fatih ilçesinde II. Mehmed tarafından yaptırılmış olan cami ve külliyedir. Külliye içinde 16 adet medrese, darüşşifa (hastane), tabhane (konukevi) imaret (aşevi), kütüphane ve hamam bulunmaktadır. Şehrin yedi tepesinden birinde inşa edilmiştir. Cami 1766 depreminde yıkıldıktan sonra onarılarak 1771'de bugünkü halini almıştır. 1999 Gölcük Depreminde zemininde kaymalar tespit edilen camide 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından zemin güçlendirme ve restorasyon çalışmalarına başlandı ve 2012 yılında tekrar ibadete açılmıştır.

Gülçiçek Hatun, I. Murat 'ın eşi, Yıldırım Bayezid'in annesidir. Aslen Rum olan Gülçiçek Hatun'un türbesi Bursa'da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İskenderpaşa Camii (Beykoz)</span>

İskender Paşa Camii, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir külliyedir. Kanlıca İskelesi'nin önündeki küçük meydanda bulunmaktadır. I. Süleyman (Kanuni) ve II. Selim dönemlerinin devletin ileri gelenlerinden "Mağusa Fatihi" olarak tanınan Gazi İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kanlıca Camii olarak da bilinir. İskender Paşa'nın 967/ 1559 tarihli vakfiyesi ile belirtilen bu mescidi, Mimar Sinan'ın tezkirelerinde "Kanlıca'da merhum İskender Paşa" ve "Camii İskender Paşa der Kanlıca" şeklinde kayıtlıdır. Caminin harim kapısı üzerindeki kitabede görülen 967/ 1559-60 tarihi külliyenin tamamlanma tarihi olarak kabul edilebilir. Yapıların tasarımı Mimar Sinan'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Merkez Efendi Camii</span>

Merkez Efendi Camii, İstanbul'un Zeytinburnu ilinde Merkez Efendi Türbesi'nde bulunan cami.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Türbe</span> Bursada bulunan bir türbe

Yeşil Türbe, I. Bayezid'in oğlu Mehmet Çelebi tarafından 1421 yılında yaptırılmıştır. Yeşil Külliye'nin bir parçası olan türbenin mimarı Hacı İvaz Paşa’dır. Bursa'nın sembolü hâline gelen yapı şehrin her yerinden görülebilecek bir konuma sahiptir. I. Mehmed sağlığında türbeyi yaptırmış, 40 gün sonra da ölmüştür. Türbede Çelebi Sultan Mehmet ile oğulları Şehzade Mustafa, Mahmut ve Yusuf ile kızları Selçuk Hatun, Sitti Hatun, Hafsa Hatun, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatuna ait olmak üzere toplam 9 sanduka bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Melikgazi Türbesi</span> Danişmend Ahmed Gazinin, Tokatın Niksar ilçesinde bulunan Türbesi

Melikgazi Türbesi, Tokat ili Niksar ilçesinde bulunmaktadır. Niksar'ın fatihi Danişmendliler'in kurucusu olan Melik Danişmend Gümüştekin Ahmet Gazi olmuştur. Danişmend Gazi fetihten sonra Niksar'ı sahil Rumlarına karşı mücadelede kendisine hem bir üs hem de bu devletin başkenti olarak seçmiştir. Melik Gazi Türbesi Kayapaşa mahallesinde ziyaret edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zengîler</span>

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hekimoğlu Ali Paşa Camii</span>

Hekimoğlu Ali Paşa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Cerrahpaşa mahallesinde Kızılelma caddesi ile Hekimoğlu Ali Paşa caddesi kavşağında Osmanlı dönemi, 18. yüzyıla özgü bir camidir. Külliyesi ile birlikte klasik Türk mimarisinin son eseri olarak kabul edilir. 1734-1735 yılları arasında inşa edilmiştir. Üç kere sadrazamlık yapmış olan Hekimoğlu Ali Paşa adına yapılmıştır. Mimarları Çuhadar Ömer Ağa ile Hacı Mustafa Ağa'dır.

Merkez Efendi Türbesi İstanbul, Zeytinburnu'nun Topkapı semti, Merkezefendi mahallesinde, Merkez Efendi Camii bahçesinde yer alır. Türbe günümüzde İstanbul Türbeler Müdürlüğü'nün yönetiminde olup, ziyarete açıktır.

<span class="mw-page-title-main">Muradiye Külliyesi</span>

Muradiye Külliyesi, Sultan II. Murad'ın Bursa'da 1425-1426 yıllarında yaptırdığı külliye. Bulunduğu semte de ismini verir.

<span class="mw-page-title-main">Pertev Paşa Türbesi</span>

Pertev Paşa Türbesi, Eyüpsultan, semtindedir. Eyüp Camii'nin Haliç yönünde, Beybaba Sokağı üzerindedir. Kanûnî ve II. Selim dönemi vezirlerinden Pertev Paşa vefat etmeden evvel Mimar Sinan’a inşa ettirilmiştir. Dikdörtgen planlıdır. Evliya Çelebi, Türbenin süslü bir kubbeye sahip olduğunu zikreder. Evliya Çelebinin bahsettiği kubbenin olup olmadığını bilmediğimiz ahşap kubbesi 1930’lu yıllarda yıkılmıştır. Günümüzde üstü hala açıktır. Klasik demir parmaklıklı pencereleri vardır. Kıble yönünde bir mihrapçığı bulunur. Kemerli kapısı üzerinde sülüs hatla dört satır halinde yazılmış altı beyitlik mermer kitâbe yer almaktadır. Şair Nihâdî’ye ait olan bu kitâbe de Pertev Paşa’nın vefatı detaylarına kadar verilmiştir. Kitabe bu yönüyle belge özelliği taşımaktadır. Yapıda 1570-1600 yıllarına ait oldukları kabul edilen on beş adet mezar bulunmaktadır. Bunların Pertev Paşa’nın çocukları ve diğer aile fertlerine ait olduğu tahmin edilmektedir. Sandukalar kabartma rozetler, bitki ve çiçek kabartmaları ile süslenmiştir. Bazı sandukaların mermer malzemeden ayakları zarif oymalıdır. Kavuklar adeta birer heykeli anımsatır derece iyi işlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zeynel Bey Türbesi</span>

Zeynel Bey Türbesi, Batman'ın Hasankeyf ilçesinde bulunan tarihi türbe. Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın 1473'te Otlukbeli Savaşı'nda ölen oğlu Zeynel Bey için yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sâmâni Türbesi</span>

Sâmâni Türbesi, Özbekistan'ın Buhara ilinin kuzeybatı kesiminde, tarihi merkezin hemen dışında yer alan, 10. yüzyılda inşa edilmiş bir türbedir. Türbe erken İslam mimarisinin ikonik örneklerinden biri olarak kabul edilir ve Orta Asya mimarisinin en eski mezar binası olarak bilinir. Yaklaşık olarak 900'den 1.000'e kadar hüküm süren güçlü ve etkili İslami Samani aile hanedanının mezar alanı olarak inşa edilmiştir. Samaniler fiilen bağımsızlıklarını Bağdat merkezli Abbasi Halifeliği'nden elde etti ve günümüzün Afganistan, İran, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistan'ını kapsayan bazı bölgelere hükmetti. Mükemmel simetrik, boyutu açısından karmaşık, ancak yapısı ile anıtsal olan türbe, sadece Soğd, Sasani, Fars ve hatta Klasik gibi çok kültürlü bina dekoratif gelenekleri birleştirmekle kalmadı, aynı zamanda yenilikçi kubbe destek sistemi ve geleneksel Orta Çağ İslami bina özellikleri - dairesel kubbe ve mini kubbeler, sivri kemerler, ayrıntılı kapılar, sütunlar ve karmaşık geometrik tasarımları da sergilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sinop Arkeoloji Müzesi</span>

Sinop Arkeoloji Müzesi veya Sinop Müzesi, Sinop'ta bulunan ve şehir içinde ve çevresinde bulunan arkeolojik eserlerin sergilendiği ulusal bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Sahib Ata Külliyesi</span>

Sahip Ata Külliyesi, Konya Karatay ilçesinde bulunan bir külliyedir.

<span class="mw-page-title-main">Ane Hatun Türbesi</span> Ana Saakadzenin Anıt Mezarı

Ane Hatun Türbesi, Erzurum kentinde bulunan tarihi bir türbedir. Türbe, sonradan Osmanlıların hizmetine girmiş olan Gürcü komutan Giorgi Saakadze'nin kızı Ana'ya (ანა) aittir. Türkçe "Ane Hatun" olarak anılan Ana, Giorgi Saakadze'nin Marehi'den (მარეხი) olan kızıdır. Doğum tarihi bilinememekle birlikte en geç, türbesinin inşa tarihi de olan 1649 yılında öldüğü söylenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Nusrettin Camii</span>

Şeyh Nusrettin Türbesi ve Camii, Tokat ilinin, Zile ilçesinde, Şeyhnusrettin köyünde bulunan bir cami ve türbedir. Yöre halkının çabalarıyla günümüze kadar korunmuştur. Minare, gömme depo ve avludan oluşan bir külliye içinde yer alan türbe ve cami, her yıl nisan ayında yapılan dini törenler dışında yıl boyunca sürekli olarak ziyaret edilmektedir.

Torumtay Türbesi Amasya merkezde bulunan bir türbedir

<span class="mw-page-title-main">Hacı Çıkrık Türbesi</span>

Hacı Çıkrık Türbesi, Tokat'ın Niksar ilçesinde, Çöreğibüyük Tekkesi'nin yakınlarında yer alan türbe, sanduka kaidesinde olan bir kitabe'ye göre; II. Kılıç Arslan'ın komutanlarından Bedrüddin Atabeg Ebu Mansur Şahinşah bin Arslan Doğmuş tarafından h. 578 (1182/1183) yılında yaptırılmıştır. Yapının planı, dikdörtgene yakın bir plandır. Fakat bu türbenin önceden medreseye ait olduğu ve sonradan eyvan bölümünün türbeye dönüştürüldüğü düşünülmektedir.

Erenler Türbesi, Tokat' ın Erbaa ilçesinde Erenler Mezarlığı'nın yanında bulunmaktadır, kitabesi yoktur. Mimarisi ve planlaması 14. yüzyılda başladığından türbenin çevresinde 14.yüzyıldan kalma birçok sayıda mezar taşı bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.