İçeriğe atla

Semitik mitoloji

Antik Semitik din, antik Yakın Doğu ve Kuzeydoğu Afrika'daki Semitik halkların çok tanrılı dinlerini kapsar. Semitik terimi, kültürlere atıfta bulunurken dillerin aksine kaba bir kategoriyi temsil ettiğinden, "antik Sami dini" teriminin kesin sınırlara yalnızca yaklaşıktır.

Semitik gelenekler ve onların panteonları[1] bölgesel kategorilere ayrılır: Levant'ın Kenan dinleri, Sümer geleneği - esinlenen Mezopotamya'daki Asur-Babil dini, İsrailoğullarının eski İbrani dini ve Arap çok tanrılılığı.

Proto-Semitik panteon

Kısaltmalar: Ac. Akad-Babil ; Ug. Ugaritik ; Pp. Fenike ; Ib. İbranice ; Ar. Arapça ; OSA Eski Güney Arap ; Et. Etiyopyalı

  • ' Ilu : "tanrı" (Gök tanrısı, panteonun başı: Ac. Ilu, Ug. İl, Pp. ʼL / Ēlos, Ib. El / Elohim, Ar. Allāh, OSA ʼl).
  • ' Aṯiratu : (Ilu'nun eşi: Ug. Aṯrt, Ib. Ašērāh, OSA ʼṯrt) - İsmin anlamı bilinmiyor. Aynı zamanda ' Ilatu "tanrıça" olarak da adlandırılır (Ac. Ilat, Pp. ' Lt, Ar. Allāt).
  • 'Aṯtaru: (Bereket Tanrısı: Ug'ṯtr, OSA'ṯtr, Et.. 'Astar gök tanrısı).
  • ' Aṯtartu : (Doğurganlık Tanrıçası: Ac. Ištar, Ug. ʻṮtrt, Pp. ʻŠtrt / Astarte, Ib. ' Aštoreṯ). İsmin anlamı bilinmemektedir ve ʼAṯiratu ile ilgili değildir.
  • Haddu / Hadadu: (Fırtına god . Ac Adad ., Ug HD, Pp Adodos.). İsmin anlamı muhtemelen "gök gürültüsü" dir.
  • Śamšu : "güneş" (Güneş tanrıçası: Ug. Špš, OSA: šmš, ancak Ac. Šamaš bir erkek tanrıdır).
  • Wariḫu : "ay" (Ay tanrısı: Ug. Yrḫ, Ib. Yārēaḥ, OSA wrḫ).

Akkad, Asur ve Babil

Beş gezegen tanımlandığında, bunlar güneş ve ay ile ilişkilendirildi ve Babil panteonunun baş tanrılarıyla bağlantılıydı. British Museum'daki iki dilli bir liste, yedi katlı gezegen grubunu aşağıdaki sırayla düzenler:[2]

Asur tanrılarının olumlu olarak kaydedilen son ibadeti MS 3. yüzyıla kadar uzanıyor.[3][4]

Aynı adı taşıyan başkentin Geç Tunç Çağı'nın koruyucu tanrısı Ashur, Babil'in koruyucu tanrısı Marduk ile sürekli rekabet içindeydi . Asur'da Ashur sonunda Marduk'un yerini aldı ve hatta İştar'ın kocası oldu.

Başlıca Asur-Babil ve Akad tanrıları şunlardı:

Başlıca Asur-Babil iblisleri ve kahramanları şunlardı:

Kenan

Kenan dini, Tunç Çağı ve Demir Çağı boyunca antik Levant'ta yaşayan insanlar tarafından uygulanmıştır. Kuzey Suriye'deki Ras Şamra (Ugarit olarak da bilinir) kentinin kazısına (1928'den itibaren) ve onun Bronz Çağı'na ait kil tablet alfabetik çivi yazısı metinleri arşivinin keşfine[7] bilim adamları Kenanlı dini uygulamalar hakkında çok az şey biliyorlardı. Papirüs o zamanlar yazarlar için tercih edilen yazı malzemesi gibi görünüyor. Mısır'da bulunan papirüs belgelerinin aksine, Levant'taki eski papirüsler genellikle nemli Akdeniz iklimine maruz kalmaktan çürümüştür. Sonuç olarak, İncil'deki kayıtlar eski Kenanlı diniyle ilgili birincil bilgi kaynakları haline geldi. İncil kayıtlarını tamamlayan, Samsatlı Lukianos'un eseri De Dea Suriye (Suriye Tanrıçası, MS 2. yüzyıl) ve Byblos'lu Philo tarafından korunan Fenike Sanchuniathon Tarihi parçaları (M.Ö. 64-141 CE) ve yazıları Damascius y. 458 y. 538 sonra). Ugaritik malzeme üzerinde yapılan son çalışma, din hakkında ek bilgiler ortaya çıkardı,[8] Levant ve Tel Mardikh arşivinden[9] (1960'ların başında kazıldı) yazıtlarla desteklendi.

Kaynakça

  1. ^ Canaan and Israel in Antiquity: An Introduction. A&C Black. 2001. s. 187. ISBN 978-1-84127-258-0. 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020. [A patron god in an ancient Near Eastern religion held a unique position among the gods] as the most powerful and the most just of the gods, who ruled the divine realm as he ruled the human realm, often with the approval of a council of divine 'elders' who legitimated his right to rule as patron god (as in the book of Job 1—2). [...] Other gods were subordinate to, and partners with, the divine patron, just as the human aristocracy and commoners were expected to be subordinate to, and supportive of, the human king. The pantheon was usually quite complex, often including hundreds or even thousands of gods. 
  2. ^ Mackenzie, p. 301.
  3. ^ "Brief History of Assyrians". AINA Assyrian International News Agency. 28 Nisan 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Parpola (1999). "Assyrians after Assyria". Assyriologist. Journal of Assyrian Academic Studies, Vol. XIII No. 2. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020. The gods Ashur, Sherua, Ishtar, Nanaya, Bel, Nabu and Nergal continued to be worshiped in Assur at least until the early 3rd century AD; the local cultic calendar was that of the imperial period; the temple of Ashur was restored in the 2nd century AD; and the stelae of the local rulers resemble those of Assyrian kings in the imperial period. 
  5. ^ The treasures of darkness: a history of Mesopotamian religion. Yale University Press. 1978. ISBN 978-0-300-02291-9. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2011. 
  6. ^ "ETCSLhomepage". Etcsl.orinst.ox.ac.uk. 24 Ekim 2006. 23 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2015. 
  7. ^ Gray, John, "The Legacy of Canaan the Ras Shamra Texts and Their Relevance to the Old Testament", No. 5. Brill Archive, 1957; for a more recent discussion see Yon, Marguerite, The City of Ugarit at Tell Ras Shamra, Eisenbrauns, 2006.
  8. ^ Smith, Mark S., The origins of biblical monotheism: Israel's polytheistic background and the Ugaritic texts, Oxford University Press, 2001.
  9. ^ J. Pons, Review of G. Pettinato, A. Alberti, Catalogo dei testi cuneiformi di Tell Mardikh - Ebla, MEE I, Napoli, 1979, in Études théologiques et religieuses 56 (1981) 339—341.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Babil</span> Mezopotamyada tarihi bölge ve devlet

Babil, Mezopotamya'da adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır. Babil halkının büyük bir kısmını tarih boyunca çeşitli Sami asıllı halklar oluşturmuştur. Bölgede konuşulmuş en yaygın dil Akadca olmuş olmasına rağmen Sümerce dinî dil olarak kullanılmıştır. Aramice ise ilerleyen yıllarda bölgenin geçer dili konumuna gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Enlil</span> Antik Mezopotamya tanrısı

Enlil, daha sonra bilinen adıyla Elil veya Ellil, rüzgâr, hava, yeryüzü ve fırtınalarla ilgili Antik Mezopotamya tanrısıdır. İlk olarak Sümer panteonunun baş tanrısı olarak kaydedilen Enlil, daha sonra Akadlar, Babilliler, Asurlular ve Hurriler tarafından da tapınılan bir tanrı hâline gelmiştir. Enlil'in ana tapınma yeri, bizzat Enlil tarafından inşa edildiğine inanılan ve gökyüzü ile yeryüzünün "bağlantı noktası" olarak kabul edilen Nippur kentindeki Ekur tapınağıdır. Enlil, bazen Nunamnir olarak da anılmaktadır. Bir Sümer ilahisine göre, diğer tanrılar ona bakmaya cesaret edemez. MÖ 24. yüzyılda Nippur'un yükselişiyle birlikte önem kazanan Enlil kültü, MÖ 1230'da Elamlıların Nippur'u yağmalamasıyla zayıflamış ve sonuç olarak Mezopotamya panteonunun baş tanrısı ve Babil'in ulusal tanrısı Marduk tarafından konumu ele geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marduk</span> Mezopotamya Tanrılarından Biri

Marduk, antik Mezopotamya'daki geç dönem tanrılarından birinin adıdır. Hammurabi zamanında Babil, Fırat vadisinin politik merkezi olduğunda, Babil panteonunun başı olarak Marduk'a tapınılmaya başlanmıştır. Babil yaratılış destanı olan Enûma Eliş'te tanrıların en büyüğü ilan edilmiştir.Destana göre o aynı zamanda babil'in koruyucu tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sin (mitoloji)</span> Mezopotamya mitolojisinde Ay tanrısı

Babil ve Asur'da Ay tanrısı olarak tapılan Sin, Sümer mitolojisindeki Nanna'nın karşılığıdır. Kaderin tanrısı olarak da anılan Nanna, Enlil ve Ninlil'in oğludur. Nanna Sümerce "ışık" veya "aydınlatıcı" mânâsına gelir. Kutsal şehri Ur'dur. Babil ve Asur'da ise bu tanrıya Sin denmiş ve ona Suriye ve Harran'da da Sami ırk tarafından tapınılmıştır. Kanatlı bir boğayı süren Sin'in lapis lazuliden bir bıyığı vardı.

<span class="mw-page-title-main">Enki</span>

Enki, su, bilgi (gestú), zanaatlar (gašam) ve yaratılışla (nudimmud) ilgili Sümer tanrısıdır. Anunnaki grubunun bir üyesidir. Daha sonra Akad (Asur-Babil) dininde Ea veya Ae olarak anılmıştır. Bazı bilim insanları tarafından Kenan dinindeki Ia ile özdeşleştirilir. İsmi Yunan kaynaklarında Aos olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Nabu</span> Asur ve Babil inanışında bilgelik ve yazı tanrısı

Nabu, Mezopotamya'nın okuryazarlık, yazıcı ve bilgelik tanrısıdır. Babilliler tarafından, Marduk'un oğlu ve Ea'nın torunu olarak tapılırdı. Nabu'nun eşi Taşmetum'du. Aslen, Nabu Amoritler tarafından Mezopotamya'ya getirilmiş bir batı Semitik putuydu. Nabu'ya Anbay veya Nebo ismiyle Güney Arapları da tapınmışlardır.

Babil ve Asur uygarlıkları, Mezopotamya'da, Fırat ve Dicle ırmakları arasındaki bölgede 5.000 yıl önce kurulan en büyük kentlerden Babil ve Asur çevresinde yaratılan uygarlıklardır. Bu kentler, Babil ve Asur ülkelerinin de merkeziydi. Yazı başta olmak üzere burada pek çok buluş gerçekleştirildi. Asur ve Babil'de ortaya çıkan uygarlık doğuda İran ve Hindistan'a; batıda ise Filistin, Yunanistan ve Roma'ya doğru yayıldı. Babil ve Asur böylece doğu ve batı uygarlıklarının da çıkış yeri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Anunnaki</span> Antik Mezopotamya geleneğinde bir ilah grubu

Anunnaki, antik Sümer, Akad, Asur ve Babillerin mitolojik geleneklerinde ortaya çıkan bir tanrı grubudur. Kaç Anunnaki olduğu ve hangi rolü üstlendiklerine dair açıklamalar hem değişkenlik gösterir hem de çoğu zaman tutarsızdır. Akad öncesi dönemden kalma en eski Sümer yazılarına göre Anunnaki, panteondaki en güçlü tanrılardır; gök tanrısı An ile yer tanrıçası Ki'nin torunlarıdır, asıl işlevleriyse insanlığın yazgısını belirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anu</span> Sümer tanrısı

Anu, Sümer mitolojisinde ve daha sonra Asur ve Babil mitolojilerinde, gökyüzü tanrısı, cennetin tanrısı, takımyıldızların efendisi, tanrıların kralı olarak adlandırılır ve göksel katmanların en üstünde oturur. Suç işleyenleri yargılayacak güce sahip olduğuna ve kötülükleri yok etmek için asker olarak yıldızlar yarattığına inanılırdı. Anunnakunun babasıdır. Sanat eserlerinde bazen çakal olarak resmedilir. Çoğu zaman onun simgesi olarak kullanılan taç bir çift sığır ya da boğa boynuzu ile resmedilir.

Hubal veya Hubel, Arabistan'da Mekke'de Kureyş kabilesinin hüküm sürdüğü sıralarda tapınılan, Arap putlarının en büyüğü ve Kabe'nin baş tanrısıdır. Arabistan'ın en uzak yerlerinden insanlar O'nu ziyarete gelirlerdi.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mezopotamya dini</span> din

Antik Mezopotamya dini, Antik Mezopotamya medeniyetlerinin, özellikle yaklaşık MÖ 3500 ve 400 yılları arasında Sümer, Akad, Asur ve Babil medeniyetlerinin dinî inançlarına ve uygulamalarına atıfta bulunur. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dinî yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dinî figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır fakat dinler tinsel olarak nitelik kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mušḫuššu</span> mitolojik yaratık

Muşuşu veya mušḫuššu , antik Mezopotamya mitolojisinde yer alan bir yaratıktır. Bir kartalın pençelerine benzeyen arka ayakları, kedi gibi ince ön bacakları, uzun boynu ve kuyruğu, boynuzlu bir kafası, yılan benzeri bir dili ve bir tepesi olan pullu bir ejderhadır. En bilinen Mušḫuššu, MÖ 6. yüzyıla ait Babil şehrinin yeniden inşa edilmiş İştar Kapısı'nda bulunmaktadır. “Mušḫuššu” biçimi, Sümercedeki 𒈲𒄭𒄊 MUŠ.ḪUS kelimesinin Akadcadaki yalın hâlidir.

İştar Yıldızı ya da İnanna Yıldızı, antik Sümer tanrıçası İnanna ve onun Doğu Semitik muadili olan tanrıça İştar'ın Aslanın yanı sıra) sembollerindendir. Yıldız aynı zamanda Venüs gezegeni ile ilişkili olduğu için olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kenan mitolojisi</span> dinler grubu

Kenan dini, antik Levant'ta yaşayan Kenanlılar tarafından en azından Erken Tunç Çağı'ndan Ortak Çağ'ın ilk yüzyıllarına kadar uygulanan eski Semitik dinler grubunu ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Marduk Heykeli</span> Babilin koruyucu tanrısı Mardukun fiziksel temsili

Marduk Heykeli ya da bilinen diğer adıyla Bêl Heykeli, Babil antik kentinin koruyucu tanrısı Marduk'un geleneksel olarak şehrin ana tapınağı kabul edilen Esagila'da yer alan bir heykeldi. Babil'de yedi Marduk heykeli mevcutken Esagila'da belirgin bir yere yerleştirilmiş ve şehrin ritüellerinde kullanılmış olan bu heykel, genellikle tanrının ana heykeline atıfta bulunur. Asullḫi olarak da adlandırılan heykel, mēsu adı verilen bir ağaç türünden yapılmış ve altın ve gümüşle kaplanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Anshar</span>

Anshar, veya Anšar, Babil yaratılış efsanesi Enuma Elis'te ilkel bir tanrıydı. Eşi, "Tüm Dünya" anlamına gelen Kişar'dır. Lahamu ve Lahmu'nun çocuğu ve Tiamat ve Apsu' nun torunuydu. Anshar ve Kişar cennet tanrısı, takımyıldızların efendisi, tanrıların, ruhların ve şeytanların kralı Anu'nun ebeveynleridir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Mezopotamya tanrıları, bölge halkları tarafından tapınım gören tanrılardır.

Kakka Mezopotamya dininde küçük bir tanrıdır. Genellikle Anu ve Anshar için haberci ve görevli olarak görülürdü. O çoğunlukla Akad metinlerinde, özellikle de Anu'nun yeraltı dünyasındaki tanrı Nergal'e bir mesaj gönderdiği Nergal ve Ereshkigal'de temsil edilir. Ayrıca Enuma Eliš'te de yer almaktadır. Marduk'un Tiamat'la savaşmaya hazır olduğunun resmi duyurusu üzerine Anshar tarafından Tiamat güçlerine gönderilir.

<span class="mw-page-title-main">Marduk-balassu-iqbi</span> Babil Kralı

Marduk-balāssu-iqbi, md AMAR yazılıdır. UTU-TI -su-iq-bi or mdSID-TI-zu-DUG4, meaning "Marduk has promised his life," Babil'in E Hanedanlığı'nın 8. kralıdır; babası I. Marduk-zakir-şumi'nin halefi ve I. Nabû-šuma-ukin'in ailesinin hüküm süren 4. ve son neslidir. Babasının eski müttefiki olan ve muhtemelen Marduk'un kız kardeşi olan ve efsanevi Semiramis olan Sammuramat ile evlenen ve onun düşmanı olacak olan kayınbiraderi Asurlu V. Şamşi-Adad ile aynı dönemde yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nabu-apla-iddina</span> Babilli siyasetçi

Nabû-apla-iddina Babil'in E hanedanının altıncı kralıdır ve en az otuz iki yıl hüküm sürmüştür. Nabû-apla-iddina'nın hükümdarlığının büyük bölümünde Babil II. Aşurnasirpal'in yönetimi altında Asur'da önemli bir rakiple karşı karşıyaydı. Nabû-apla-iddina hem açık bir savaşı hem de önemli miktarda toprak kaybını önleyebildi. Kardeşinin önderliğindeki bir birlik askerini Suhu'daki isyancılara yardım etmek için göndermesi de dahil olmak üzere bazı düşük seviyeli çatışmalar yaşanmıştır. Hükümdarlığının ilerleyen dönemlerinde Nabu-apla-iddina, II. Aşurnasirpal'in halefi III. Salmanasar ile bir antlaşma yapmayı kabul etmiştir. Nabu-apla-iddina, içeride tapınakların yeniden inşası üzerinde çalışmış ve hükümdarlığı sırasında birçok eski eserin yeniden kopyalanmasıyla bir tür edebi canlanma yaşanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.