İçeriğe atla

Sema Demir

Zehra Sema Demir (d. 5 Mart 1974; Ankara) Türk müzeci, sosyal girişimci, akademisyen.

Ankara'nın Beypazarı ilçesinde kurduğu müzeler ile Türkiye'de yaşayan müze anlayışının ilk örmeklerini meydana getirmiş ve bu girişimleri ile ödüllere değer görülmüş bir müze kurucusu ve halk bilimcidir.

Yaşamı

1974 yılında Ankara'da doğdu. Hacettepe Üniversitesi'nin Türk Halk Bilimi bölümünden mezun oldu.[1] Öğrencilik yıllarında Avrupa'da bir ülkedeki mimari çeşitliliği ve halkın endüstri öncesi yaşamını farklı sergileme teknikleri ile gösteren müzelerden haberdar oldu ve Türkiye'de de böyle bir müze kurmayı düşündü.[2] Yurt dışındaki müzelerle görüşerek düşüncesini projelendirdi.[3] Lisans öğrenimini tamamladıktan sonra bir lisede Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliği yaptı.[2] Bu sırada müze kurma fikrini hayata geçirmek için böyle bir kültür girişimini destekleyecek üniversiteler, belediyeler, iş adamları, yatırımcılarla görüşmeler yaptı.[2][4]

Öğretmenlik yaşamı devam ederken, mezun olduğu Hacettepe Üniversitesi Türk Halk Bilimi bölümünde yüksek lisans eğitimine başladı. Memleketi Beypazarı'nda sosyo kültürel değişimi geleneksel mimari üzerinden değerlendirdiği tezle yüksek lisans derecesi aldı (2003). Bilkent Üniversitesi'nin Müzik ve Sahne Sanatları bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmaya ve Gazi Üniversitesi'nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde doktora eğitimine başladı.

2006'da müze projesinin Beypazarı Belediyesi tarafından kabul edilmesi üzerine Bilkent Üniversitesi'ndeki işinden ayrıldı ve müzeciliğe başladı. 20. yüzyılın başlarında inşa edilmiş Abbaszâdeler Konağı[5] adlı konakta kaybolmaya yüz tutmuş, gündelik yaşamı anlatan eserleri topladı.[6] Konak, 23 Nisan 2007'de Beypazarı Yaşayan Müze adıyla müze olarak ziyarete açıldı. Ziyaretçilerine Türk kültür ve sanatı örneklerini görmenin yanı sıra üretim sürecine katılma fırsat sunulan bu müze, Türkiye'deki ilk uygulamalı kütür müzesidir.[7][8] Demir, bu müzecilik girişimi ile Genç Liderler ve Girişimciler Derneği'nin düzenlediği Türkiye’nin On Başarılı Genci Yarışmasında 2008'de Kültürel Başarı Alanında Birincilik ödülüne değer görüldü.

2010 yılında Sürdürülebilirlik ve İktidar Bağlamında Sözel Belleğin Türk Müzelerinde Kullanımı başlıklı tezi ile doktor ünvanı aldı.[9] Tezinde Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca müzenin, iktidarı elinde bulunduran güçler tarafından nasıl araçsallaştırıldığını inceledi.[10] 2010-2015 yılları arasında Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Bu dönemde Beypazarı’nda 13.yüzyıldan kalma Rüstempaşa Hamamı'nın kapanıp terk edilmesi üzerine Vakıflar Genel Müdürlüğü ile görüşerek hamamı kiraladı; Yaşayan Müze'den elde edilen geliri kullanarak yapıyı restore etti ve müzeye dönüştürdü.[1] Demir'in kurduğu ikinci müze olan Türk Hamam Müzesi'nin açılışı 12 Haziran 2012 tarihinde gerçekleşti. Müze, Türkiye’nin ilk, dünyanın üçüncü hamam müzesidir. Sema Demir, bu müzenin kuruluşu sürecinde müze için bir Türk hamam kültürü koleksiyonu oluşturmuştur.[11]

Demir, Ankara Kalkınma Ajansı ve Avrupa Birliği desteklerinden yararlanarak eşi Harun Demir ile birlikte Beypazarı’nın kırsal bölgesindeki bir arazide, 2016'da yeni bir müze kurdu.[12] Demir'in Türkiye’nin mimarî çeşitliliğini bütüncül bir yaklaşımla sergileyebilmek için kurduğu Anadolu Yaşayan Köy Açık Hava Müzesi adlı müze, Türkiye’de faaliyete geçen ilk uygulamalı açık hava müzesidir.[5][13]

Demir, müzecilik alanında çalışmaları ile 2015 yılında KAGİDER ve Garanti Bankası'nın düzenlediği Yılın Sosyal Girişimci Kadını Ödülü'ne, gerek Türkiye'de müzecilik alanında farklı bir model oluşturması, gerekse Beypazarı'nda turizmin gelişmesine katkıları nedeniyle 2016 yılında Sabancı Vakfı’nın Yılın Fark Yaratanı Ödülü'ne değer görüldü.[2]

Tezinde ele aldığı, sözel belleğin, Cumhuriyet devri müzelerinde temsil edilme biçimleri konusunu ele alan "Sözel Belleğin Müzede Sergilenişi" adlı kitabı 2017'de yayımlandı. Bu eserde Ankara Etnografya Müzesi, Mevlana Müzesi, Vedat Nedim Tör Müzesi, Halk Evleri, Yaşayan Müze ve İstanbul Modern koleksiyonları ve sergilerinden yola çıkarak sözel bellek temsillerini inceledi.[14] Akademik yaşamına Ankara Üniversitesi'nde devam eden Demir, 2021 yılında doçent unvanı aldı.[15]

Eserleri

  • Sözel Belleğin Müzede Sergilenişi, 2017

Ödülleri

  • 2008 TOYP Türkiye Ödülleri Kültürel Başarı Alanında Birincilik Ödülü
  • 2015 KAGİDER Yılın Sosyal Girişimci Kadın Ödülü
  • 2016 Sabancı Vakfı Yılın Fark Yaratan Ödülü

Kaynakça

  1. ^ a b Türkmenoğlu, Fatih (30 Eylül 2013). "Beypazarı'ndaki yaşayan müzeler". www.hurriyet.com.tr. Hürriyet Gazetesi. 27 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  2. ^ a b c d "2015 Türkiye'nin Kadın Sosyal Girişimcisi Zehra Sema Demir". Garanti ile Kadın Girişimcilik. 26 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  3. ^ "Fark yaratanlar: Yaşayan Müze". Fark yaratanlar Sezon 8 Bölüm 10. Temmuz 2017. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024. 
  4. ^ Tuvay, Burcu (27 Ekim 2022). "Müzeleri yaşatan kadın girişimci". Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  5. ^ a b Karaduman, Ümit (1 Kasım 2017). "Yaşayan Müze". Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Folklor/Edebiyat dergisi. 23 (92): 227-230. ISSN 1300-7491. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  6. ^ Özdener, Eda (19 Ocak 2020). "Beypazarı'ndaki müzeler Türk kültürünü yaşamak isteyenleri bekliyor". www.aa.com.tr. Anadolu Ajansı. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  7. ^ "Beypazarı Anadolu Açık Hava Müzesi – Yaşayan Köy -". ankara.ktb.gov.tr. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  8. ^ Özşen, Zeynep; Gülcan, Bilgehan (2021). "Rekreasyon Etkinlikleri İçin Müzelendirilmiş SOKÜM'ün Önemi: Beypazarı Yaşayan Müze Örneği". Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi. 4 (3). ISSN 2630-6360. 24 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  9. ^ "Yaşayan Müze / Fark Yaratanlar". www.cumhuriyet.com.tr. Cumhuriyet Gazetesi. 3 Mart 2017. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  10. ^ Koç, Nur Şeyda (29 Eylül 2013). "Sürdürülebilirlik ve İktidar Bağlamında Sözel Belleğin Türk Müzelerinde Kullanımı". Bilim ve Sanat Vakfı seb sitesi. 27 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  11. ^ "Sema Demir". Koleksiyoner belgesel serisi 17. Bölüm. TRT '. 23 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  12. ^ Arman, Ayşe (22 Aralık 2017). "Tutturuk ve tutkulu girişimci kadın Sema Demir üç müze kurdu: Müzelerin prensesi". www.hurriyet.com.tr. Hürriyet Gazetesi. 4 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  13. ^ "Beypazarı'nda AB desteğiyle yaşayan köy müzesini yaratan Sosyolog Sema Demir'le tanışın". EU in Türkiye Yotrube Kanalı. 24 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  14. ^ "Sözel Belleğin Müzede Sergilenişi". www.literakitap.com. 27 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 
  15. ^ "Doçent Unvanı Alan Öğretim Üyelerimiz". Ankara Üniversitesi web sitesi. 26 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2024. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Medeniyetleri Müzesi</span> Ankaradaki bir tarih ve arkeoloji müzesi

Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tarih ve arkeoloji müzesidir. Müzede, Anadolu'da yaşamış olan uygarlıklardan geriye kalan arkeolojik eserler kronolojik olarak sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir sanayi ve ulaşım müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Arkeoloji Müzeleri</span> Türkiyedeki ilk müze

İstanbul Arkeoloji Müzesi, çeşitli kültürlere ait bir milyonu aşkın eserle, dünyanın en büyük müzeleri arasındadır. Türkiye'nin müze olarak inşa edilen en eski binasıdır. 19. yüzyılın ortalarında Maarif Nazırı Mehmed Esad Safvet Paşa tarafından Müze-i Hümâyûn adıyla 1869 yılında kurulmuştur ve 13 Haziran 1891'de ana binanın inşaatı tamamlanıp ziyarete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sadberk Hanım Müzesi</span>

Sadberk Hanım Müzesi, Sarıyer, İstanbul'un Sarıyer ilçesindeki Büyükdere semtinde bir müzedir.

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Oyuncak Müzesi, Türkiye'nin ilk oyuncak müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Müze</span> kazılarda bulunan yapıtların, eski devirlerden kalan antikaların, sanata ve bilime ilişkin nesnelerin, sanat ve bilim yapıtlarının, budunbilimsel vb. nesnelerin bir arada ya da ayrı ayrı sergilendiği, saklandığı, korunduğu yapı

Müze, somut ve somut olmayan kültürel mirası araştıran, ilgili nesneleri toplayan, muhafaza edip sergileyen kurumlar ve sergileme mekanlarıdır.

Cumhuriyetin ilanını takiben, Türkiye müzeleri Atatürk'ün Anadolu'nun insan eliyle yapılan faydalı şeylerinin sergi ve araştırmasına önem vermesi dolayısıyla kaydedilebilir şekilde gelişti. Türkiye ilan edildiğinde, İstanbul'da "Asar-ı Atika Müzesi", olarak adlandırılan İstanbul Arkeoloji, Aya İrini'nin ev sahipliğini yaptığı Askeri Müze, Süleymaniye Camii'nde Türk ve İslam Eserleri Müzesi ve Anadolu'nun birkaç büyük şehrinde Osmanlı İmparatorluğu Müzesi müzeleri vardı.

<span class="mw-page-title-main">Arkeoloji müzesi</span>

Arkeoloji müzesi, arkeolojik yöntemlerle ortaya çıkarılan tarihî yapıtların sergilendiği müze türü. Arkeoloji müzelerinde sergilenen eşya çoğunluklar kap, çömlek, testi gibi pişmiş toprak malzemeler, tunç ve çeşitli madenlerden elde edilen eşyadan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi; Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Ankara Kalkınma Ajansı'nın ortak katkılarıyla 15 Haziran 2013 tarihinde, Ankara'nın Altındağ ilçesinde açılmış olan bir müzedir. Müzenin denetimi, Etnografya Müzesi Müdürlüğünce yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi</span> İstanbulda müze

500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 500. Yıl Vakfı tarafından topluma Türk Yahudilerinin gelenekleri ve tarihi açısından bilgi sunmak amaçlı kurulmustur. 25 Kasım 2001'de açılmıştır. 500. Yıl Vakfı 1989'da 113 Yahudi ve Müslümandan oluşan Türk vatandaşları tarafından Sefaradların 500 yıl önce Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için kuruldu. Müze fikri, müzenin ilk küratörü olan Naim Güleryüz tarafından ortaya atıldı ve Kamhi ailesinin maddi destekleriyle açıldı.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Yılın Müzesi Ödülü</span>

Yılın müzesi ödülü (EMYA) Avrupa Konseyi himayesinde Avrupa Müze Forumu (EMF) tarafından her yıl verilen en uzun soluklu ve Avrupa'nın en prestijli müzecilik ödülüdür. 1977 yılında gazeteci, anti-müzeolog, yayıncı ve kitap yazarı Kenneth Hudson öncülüğünde ödül'ün tahsisine başlandı. Avrupa Konseyi üyesi 47 Avrupa ülkesinde yeni açılan veya geçmiş iki sene içinde modernleşmiş veya genişlemiş herhangi bir müze ödüle aday olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Beypazarı Yaşayan Müze</span> Beypazarında müze

Yaşayan Müze; Ankara'nın Beypazarı ilçesinde 2007 yılında bir sivil inisiyatif girişimi ile kurulmuş halk bilim müzesidir.

Nazan Ölçer, Türk sanat tarihçisi ve müzecidir.

<span class="mw-page-title-main">Açık hava müzesi</span>

Açık hava müzesi, genellikle kırsal yaşamı ve geleneksel kültürü tanıtmak amacıyla kurulan, binaların ve eserlerin açık havada sergilendiği bir müze türüdür.

Türk Hamam Müzesi; Ankara'nın Beypazarı ilçesinde bulunan bir müzedir. Gazi Üniversitesi'nde Türk kültürüne ve müzeciliğe yönelik dersler veren akademisyen Sema Demir tarafından kurulan müze, teması bakımından bu alanda Türkiye'nin ilk hamam müzesi olma özelliğini taşımaktadır. 9 Haziran 2012 tarihinde, ilçede bulunan ve 16. yüzyılda Kanunî Sultan Süleyman döneminde yaptırılmış olan Rüstem Paşa Hamamı'nda açılan müzenin temel amacı; Türk hamam kültürünü belgelemek ve sergileyerek geleceğe aktarmaktır. Bu bağlamda sadece objelerden oluşmamakta; müzede görev yapan anlatıcı ve rehberler bu geleneği çeşitli oyunlar ve canlandırmalar sergileyerek uygulamalı bir şekilde ziyaretçilere aktarmaktadır. Hamam kültürüne ait takunyalar, bakır taslar, ibrikler, peştamallar, hamamcı minderleri, havlular, keseler ve daha birçok nesne gösterime sunulurken; hamam anası, hamam babası, külhanbeyi gibi kavramlar hakkında da bilgiler verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi</span> İzmir, Türkiyede bir müze

Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan bir müzedir.

Ankara'da turizm; daha çok yerli turistlerin ziyaretleriyle yürümektedir ve büyük oranda kültür turizmine dayanmaktadır. Ankara, 2018 yılında 3,7 milyon ziyaretçi ile yerli turistlerin en çok konaklama yaptığı 5. Türk şehri olmuştur. Ayrıca turistik tesis ve yatak sayısı bakımından 81 il arasından 11. sırada yer almaktadır.

Beypazarı Tarih ve Kültür Müzesi, Ankara'nın Beypazarı ilçesinde bulunan müzedir. 1850 yılında inşa edilen, üç katlı bir geleneksel Beypazarı evine kurulmuş olan müze, kurucusu Mehmet Nurettin Karaoğuz tarafından Ankara Valiliği'ne devredilmiş ve 1977 yılında müze olarak hizmete açılmıştır. Müzenin denetimi, Etnografya Müzesi Müdürlüğünce yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beypazarı Kent Tarihi Müzesi</span>

Beypazarı Kent Tarihi Müzesi; Ankara'nın Beypazarı ilçesinde bulunan bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Yaşayan Köy</span> Beypazarında açık hava müzesi

Anadolu Yaşayan Köy Açık Hava Müzesi, Ankara'nın Beypazarı ilçesine bağlı Macun ve Kızılcasöğüt köyleri arasındaki bir arazide 2016 yılında kurulmuş kültür bilim müzesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.