Selçuklu Hanedanı
| Selçuklu Hanedanı آلِ سلجوق | |
|---|---|
 Selçuklu Hanedanı | |
| Ülke | Büyük Selçuklu İmparatorluğu Anadolu Selçuklu Devleti Irak Selçukluları Kirman Selçukluları Horasan Selçukluları Suriye Selçukluları Kubadoğulları Emirliği |
| Milliyet | Türk |
| Kuruluş | 960 |
| Kurucu | Selçuk Gazi |
| Yıkılış | 1308 |
| Son hükümdar | II. Mesud III. Alâeddin Keykubad V. Kılıç Arslan[1][2] |
| Unvan(lar) | Selçuklu Sultanı, Sultan-ı Selatın (Sultanlar sultanı), Sultan-ı Azam (En büyük, en güçlü sultan) |
| Türkiye tarihi |
|---|
 |
| İran tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
 |
| Zaman çizelgesi |
| Azerbaycan tarihi |
|---|
 |
| Makale serilerinden |
 |
| Anadolu tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
 |
Selçuklu Hanedanı (Eski Anadolu Türkçesi: آلِ سَلْجُوقْ, romanize: Al-i Selçuk, Farsça: دودمان سلجوق, romanize: Dudman-i Selcuk), Orta Asya kökenli Oğuz Türklerinin bir kolu olan Kınık boyuna mensup bir aile.[3][4][5][6][7] Dukak'ın soyundan gelen ve Selçuk'un kurduğu Büyük Selçuklu İmparatorluğu ile bir hanedan halini alan Selçuklular 11. ve 14. yüzyıllar arasında Orta Asya'nın bir bölümünü, Anadolu'yu ve Orta Doğu'yu yönetti.
Kuruluşu
Selçuklular, Orta Doğu'da devletler kurarak 300 yıl boyunca egemen olmuş, Oğuzların Kınık boyundan bir Türk hanedanıdır. Adı, hanedanın kurucusu Selçuk Bey'den gelir. Göçebe Türklerde bozkırdaki ırmakları geçiş büyük önem arzediyordu. Oğuznamede salı keşfeden kişi boyun önemli bir atası sayılmaktadır. Selçukluların kurduğu devletlerin ilki, Büyük Selçuklu Devletidir. Bu devlet daha sonra Anadolu Selçukluları, Kirman Selçukluları, Horasan Selçukluları, Suriye Selçukluları ve Irak Selçukluları devletleri olarak beşe ayrılmıştır.
Türklerin tarih boyunca kurdukları devletlerden en önemlilerinden birisi Büyük Selçuklu Devleti'dir. Selçuklular 24 Oğuz kabilesinden Kınık boyuna mensupturlar. Oğuzlar 10. yüzyılda Sir-i Derya (Seyhun) ile Hazar Denizi'nin doğusu ve Aral Gölü arasındaki bölgede yaşarken Kınık boyu da bunların arasında Sir-i Derya suyunun ağzına yakın oturmakta idi. 10. yüzyılın başında Oğuz Yabgu Devleti'ni "Yabgu" unvanı taşıyan bir hükümdar idare etmekte idi. Selçuklu ailesinin atası olan Temir-Yalıg (Demir yaylı) lakablı Dukak (veya Dokak)'ın Müslüman olduğu rivayeti de vardır. Dandanakan Muharebesi ile Horasan'ı Gaznelilerden alacak olan Tuğrul ile Çağrı Beyler ise Mikâîl'in oğullarıdır.[8][9]
Selçuklular soyağacı
Hükümdar listesi:
- Büyük Selçuklu Sultanları
- Anadolu Selçuklu Sultanları
| Dukak Bey | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Selçuk Bey | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Arslan Yabgu | Mikail | Musa Yabgu | Yusuf İnal | Yunus | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kutalmış | Çağrı | 1. Tuğrul (1037-1063) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Süleyman Türkiye Selçuk | 2. Alparslan (1063-1072) | Kavurd Kirman Selçuk | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. Melikşah (1072-1092) | Tutuş Suriye Selçuk | Tekiş | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 5. Berkyaruk (1094-1105) | 8. Sencer (1118-1157) | 4. Mahmud (1092-1094) | 7. Muhammed (1105-1118) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 6. II. Melikşah (1105) | 9. II. Mahmud (1118-1131) | 12. Mesud (1134-1152) | 15. Süleyman Şah (1160-1161) | 11. II. Tuğrul (1132-1134) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 13. III. Melikşah (1161-1176) | 14. II. Muhammed (1153-1160) | 10. Davud (1131-1132) | 16. Arslan (1161-1176) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 17. III. Tuğrul (1176-1194) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- 9.-17. = Irak-ı Arap ve Irak-ı Acem (Batı İran)'ı yönetmiş ve Sencer'ın ölümünden sonra Irak Selçuklular olarak anılmıştır.
Fotoğraflar
Çift başlı Selçuklu kartalı, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası.
Tuğrul Kulesi, Tuğrul Bey'in anısına Tahran'ın güneyinde dikilen yapı, 12. yüzyıl.
Bitum taşı ile gümüş kakma. 1188-1219 tarihleri arasında Selçuklu sanatına bir örnek, Herat, Afganistan. British Museum.
Soylu erkek başı, 12.-13. yüzyıl, İran.
Satranç seti, 12. yüzyıl, İran. New York Metropolitan Sanat Müzesi.
Selçuklu sultanlarının mezarlarını barındıran Karahan İkiz Türbeleri, 1053, İran.
Selçuklu Dönemi'nden kalma bir lahit (Eskişehir Arkeoloji Müzesi)
Selçuklu Dönemi'ne ait sanduka mezar. Eskişehir Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.
Ayrıca bakınız
- Oğuz Yabguluğu
- Suriye Selçuklu Devleti
- Irak Selçuklu Devleti
- Kirman Selçuklu Devleti
- Horasan Selçuklu Devleti
- Atabeylikler
- Zengiler
- Böriler
- İldenizliler
- Salgurlular
- Beyteginliler
- Gürcistan Kıpçakları
Notlar
- ^ Sevim, Merçil, Selçuklu Devletleri, s. 488-493.
- ^ Muharrem Kesik, “Mesud II”, s. 343-344.
- ^ Concise Britannica Online Seljuq Dynasty 14 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. article
- ^ "Definition of SELJUK". www.merriam-webster.com (İngilizce). 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ Tabib, Rashid Al-Din; Ṭabīb, Rashīd al-Dīn; Faḍlallāh, Rašīd-ad-Dīn; Nishapuri, Zahir al-Din; Nīšāpūrī, Ẓahīr-ad-Dīn (2001). The History of the Seljuq Turks from the Jāmiʻ Al-tawārīkh: An Ilkhanid Adaptation of the Saljūq-nāma of Ẓahīr Al-Dīn Nīshāpūrī (İngilizce). Psychology Press. ISBN 978-0-7007-1342-4. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ Shaw, Stanford J.; Shaw, Ezel Kural (29 Ekim 1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808 (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29163-7. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic People. Otto Harrassowitz, Wiesbaden. p. 209
- ^ Kevin Alan Brook, (2006) The Jews of Khazaria, 2nd ed. Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
- ^ D.M. Dunlop (1966) The Khazars. The Dark Ages: Jews in Christian Europe,, 711-1096, .
 Azerbaycan konuları | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||||||
| Siyaset ve yönetim |
| |||||||||||||
| Coğrafya |
| |||||||||||||
| Ekonomi | ||||||||||||||
| Toplum |
| |||||||||||||
| Semboller |
| |||||||||||||
