Selmân bin Rebîa

Selmân bin Rebîa (Arapça: سلمان بن ربيعة) Kufe kadısı, Raşidîn komutanı.

Kufeli olup büyük Arap kabilelerinden Benî Bâhile kabilesine mensuptur. Muhammed hayattayken müslüman olmakla birlikte onunla görüştüğüne dair bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak kaynaklarda, Ömer’in sahabe olmayan birini ordu kumandanlığına ve kadılığa tayin etmeyeceği yolundaki kanaatlerden hareketle Selmân’ın sahabe olduğuna dair görüşlere de yer verilmektedir. Kendisinden Amr bin Şürahbîl, Süveyd bin Gafele, Şakīk bin Seleme ve Ebû Osman en-Nehdî gibi tâbiînin büyükleri rivayette bulunmuştur.^[1]

Ömer, Kādî Şüreyh’ten önce Kûfe kadılığına getirdiği Selmân’a aylık 500 dirhem maaş bağlamıştı. Cihada çıkmadığı yıllarda hacca gittiği rivayet edilen Selmân, Ebû Ümâme el-Bâhilî ile Şam bölgesindeki fetihlere katıldı. İslâm şehirlerinde savaş zamanında kullanılmak üzere at yetiştirilmesine karar veren Halife Ömer, Kûfe’ye tahsis edilen 4000 atla ilgili sorumluluğu Selmân’a vermiş, bu sebeple kendisine Selmân el-Hayl denilmiştir. Ömer tarafından Irak bölgesinde fetihler yapmak üzere ordu kumandanlığına getirilen Sa'd bin Ebû Vakkas, Kadisiye Muharebesi (636) sırasında Selmân’ı atlı birliklerin başına geçirdi ve kazanılan zaferle Müslümanların Irak'ı fethi açılmış oldu. Bu savaşta elde edilen ganimetlerin taksimi görevini de üstlenen Selmân daha sonra Kadisiye’ye kadı tayin edildi.^[1]

Osman’ın İrmîniye’nin fethi görevini verdiği Selmân, Azerbaycan’a kadar gitti ve buralardaki pek çok yerin fethinde görev aldı. Selmân bin Rebîa ve Habîb bin Mesleme yönetimindeki İslâm orduları Arrân’ın başşehri Berdea’yı fethetti (645). Halife Osman tarafından Kuzey Kafkasya’nın fethi için görevlendirilen kardeşi Abdurrahman bin Rebîa’nın yanında yer alan ve Dağıstan’da Hazar Türkleri ile yapılan bir muharebede onun öldürülmesi üzerine kumandayı üstlenen Selmân savaşa devam ederek Bâb el-Abvâb'ın (Derbent) fethini gerçekleştirdi. Bu savaş sırasında kendisine yardım etmesi için Osman tarafından görevlendirilen Habîb bin Mesleme’nin ordunun sevk ve idaresinin tamamen kendisine bırakılmasını istemesi üzerine Selmân’la aralarında ihtilâf çıktı, Habîb’i destekleyen Suriyeliler ile Selmân’ın taraftarı olan Iraklılar arasında birbirini ölümle tehdit etmeye varan bir gerginlik yaşandıysa da olay daha fazla büyümeden halledildi. Daha sonra Derbent Geçidi'ni aşarak Hazarlar’ın başşehri Belencer’e dayanan Selmân kumandasındaki ilk İslâm ordusu Hazar kuvvetleri karşısında geri çekilmek zorunda kaldı ve muhtemelen Selmân bu sırada Belencer’de öldürüldü (652-53). Selmân’ın vefatı için farklı tarihler de verilmektedir.^[1]