Selimiye Camii
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Edirne, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°40′41″K 26°33′34″D / 41.67806°K 26.55944°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Koca Mimar Sinan |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Osmanlı mimarisi |
| İnşaat başlangıcı | 1568 |
| Tamamlanma | 1574 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 4 |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | i, iv |
| Belirleme | 2011 (35. oturum) |
| Referans no. | 1366 |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Avrupa |
Selimiye Camii, Osmanlı padişahı II. Selim döneminde Mimar Sinan'ın yaptığı ve Osmanlı'nın önceki başkenti Edirne'de bulunan bir külliyedir. Mimar Sinan'ın 80 yaşında yaptığı ve "ustalık eserim" şeklinde nitelendirdiği[1] Selimiye Camii, gerek Mimar Sinan'ın, gerek Osmanlı mimarisinin en önemli eserleri arasında sayılır.[2]
Caminin kitâbesine göre, yapımına 1568 (Hicrî: 976) yılında başlanmıştır. Caminin 27 Kasım 1574 Cuma günü açılması planlanmış olsa da ancak II. Selim'in ölümünün ardından 14 Mart 1575'te ibadete açılmıştır.[3][4]
Mülkiyeti, Sultan Selim Vakfı'ndadır.[5] Bugün şehrin merkezinde bulunan caminin yapıldığı alanda inşasına Süleyman Çelebi devrinde başlanan, Yıldırım Bayezid devrinde geliştiririlen Edirne'nin ilk sarayı (Saray-ı elik) ve Baltacı Muhafızları haremi bulunmaktaydı. Kaynaklarda söz konusu bu alandan Sarıbayır ya da Kavak Meydanı isimleriyle de bahsedilir.[5]
2000'de UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine dahil edilen[6] Selimiye Camii ve külliyesi, 2011'de ise Dünya Mirası olarak tescil edildi.[7]
Tarihçe
Edirne'nin seçilmesinin nedeni
Sultan’ın caminin yapılacağı şehir olarak neden Edirne'yi seçtiği kesin olarak bilinmemektedir. Evliya Çelebi Seyahatname adlı eserinde padişahın rüyasında İslam peygamberi Muhammed'i gördüğünü ve onun kendisinden Kıbrıs'ın fethi anısına bir cami yaptırmasını istediğini yazmıştır. Ancak caminin yapımına başlanmasından üç yıl sonra 1571'de fethedildiği bilindiğinden bu iddianın doğruluk payı olamaz.[8] Bu konudaki daha gerçekçi yorumlarda ise o dönemde İstanbul'da yeni bir büyük camiye ihtiyaç duyulmadığı, Edirne'nin Rumeli'deki Osmanlı egemenliğinin merkezi konumunda olduğu ve Selim'in gençlik yıllarından beri şehre ayrı sevgi beslediğine dikkat çekilir.[9]
Kubbe
Bir tepe üzerinde bulunan Selimiye'de daha önceki hiçbir camide ya da antik çağ mabedinde görülmemiş bir teknik kullanılmıştır. Daha önceki kubbeli yapılarda, asıl kubbe kademeli yarım kubbelerin üzerinde yükselmesine rağmen, Selimiye Camii 43,25 metre[10] yüksekliğinde, 31,25 metre[10] çapında, tek bir lebi ile örtülmüştür. Kubbe, 8 sütuna dayanan bir kasnak üzerine oturtulmuştur.[11] Kasnak, filayaklarına 6 metre genişliğinde kemerlerle bağlıdır.[10] Mimar Sinan, bu şekilde örttüğü iç mekana verdiği genişlik ve ferahlıkla birlikte mekanın bir kerede kolayca anlaşılmasını sağlar. Kubbe aynı zamanda camiinin dış görünüşünün ana hatlarını da belirler.
Minareler
Caminin dört köşesinde bulunan, her biri özel üç şerefeli 380 santimetre çapındaki minareler 70,89 metre yüksekliğindedir. Minarelerin alem dahil yükseklikleri bazı kaynaklara göre 84,[12] bazılarına göreyse 85 metredir.[13] Cümle kapısının iki yakınındaki minarelerin şerefelerine üç ayrı yoldan çıkılır. Diğer iki minare tek merdivenlidir. Öndeki iki minarenin taş oymaları çukur, ortadaki minarelerin oymaları ise kabarıktır. Minarelerin kubbeye yakın olması, camiyi göğe doğru uzanıyormuş gibi gösterir. Bu caminin en büyük özelliği Edirne'nin her tarafından görülmesidir.
İç süslemeler
Caminin mermer, çini ve hat işçilikleri de önemlidir. Yapının içi İznik çinileriyle süslüdür. Büyük kubbenin tam altındaki hünkar mahfili, 12 mermer sütunludur ve 2 metre yüksekliktedir. Çinilerin bir kısmı 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşında, Rus generali Mihail Skobelev tarafından sökülerek Moskova'ya götürülmüştür.
Avlu
Yapının, kuzeye, güneye ve avluya açılan 3 kapısı vardır. İç avlu, revaklar ve kubbelerle süslüdür. Avlunun ortasında mermerden özenle işlenmiş bir şadırvan vardır. Dış avluda ise sıbyan mektebi, darül kurra, darül hadis, medrese ve imaret bulunmaktadır. Sıbyan mektebi günümüzde çocuk kütüphanesi, medrese ise müze olarak kullanılmaktadır. Geçmişte cami meşalelerle aydınlatılmakta idi. Meşalelerden çıkan is, hava akımı oluşturmak üzere özel olarak yapılan bir delikten dışarı çıkmaktaydı.
“Ters Lale” motifi
Caminin müezzin mahfilinin mermer ayaklarından birinin altında ters bir lale motifi bulunmaktadır. Rivayete göre, caminin yapılacağı arsa üzerinde bir lale bahçesi bulunmaktaydı. Bu arsanın sahibi, başlarda arsasının satılmasını istememiştir. En sonunda, Mimar Sinan'dan camide bir lale motifi olmasını isteyerek arsasını satmıştır. Mimar Sinan da lale motifini ters olarak yapmıştır. Lale motifi bu arsada bir lale bahçesi olduğunu, ters olması ise sahibinin tersliğini temsil etmektedir.[14]
Dünya Mirası Listesi
28 Haziran 2011 Salı günü, Paris’te yapılan UNESCO Dünya Mirası Komitesi toplantısında Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi’nin Dünya Mirası Listesi’ne adaylığını değerlendirdi ve komite oybirliğiyle Selimiye Camii ve Külliyesi'nin Dünya Mirası listesine girmesine karar verdi.[15]
Böylelikle Drina Köprüsünden sonra bir Osmanlı eseri daha Dünya Mirası Listesi’ne girmiş oldu.[16]
Fotoğraflar
Selimiye Camii
Minber Görünüm
İç avlu
Atatürk Selimiye Camii'nde (25 Aralık 1930)
Devam eden restorasyon çalışmasından bir görüntü (2023)
Devam eden restorasyon çalışmasından bir görüntü (2023)
Kaynakça
- ^ "Selimiye Camisi". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Sultan Selim Camii (Edirne)". sinanasaygi.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Tarihçe". selimiyecamii.com. 6 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ Mark Irving, (Ed.) (2007). 1001 Buildings You Must See Before You Die (İngilizce). Barrons Educational Series. s. 148. ISBN 978-0-7893-1564-9.
- ^ a b "Ahmet Usal, Selimiye Camisi, Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı, 25 Aralık, 2006". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Edirne Selimiye Mosque" (İngilizce). UNESCO. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2015.
- ^ "Selimiye Mosque and its Social Complex". UNESCO. 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2015.
- ^ "Selimiye ve Edirne". selimiyecamii.com. 23 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Ne Zaman ve Neden Edirne'de?". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ a b c "Kubbe". selimiyecamii.com. 28 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Selimiye'nin Kubbesi". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Selimiye Minareleri". Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ "Minareler". selimiyecamii.com. 5 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2008.
- ^ Mimar Sinan'ın hayatı, Selimiye Camii ve ters lale hikayesi 30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Testkulubu.com. 12 Şubat 2011 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "Selimiye Camii Dünya Mirası Listesi'nde". Hurriyet Gazetesi. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2011.
- ^ "Drina Köprüsü 2005 yılından bu yana UNESCO dünya Miras listesine". Habitat.org.tr sitesi. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011.
Dış bağlantılar
- Selimiye Cami 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinan'a Saygı Projesi internet sitesi, Sinan ve eserleri ile ilgili kapsamlı bilgi
- Sinan'ın kaleminden Selimiye Cami 30 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
