İçeriğe atla

Selim Sırrı Tarcan

Selim Sırrı Tarcan
Doğum24 Mart 1874(1874-03-24)
Yenişehir, Tesalya
Ölüm2 Mart 1957 (82 yaşında)
İstanbul
Kasım 1908 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey

Selim Sırrı Tarcan (d. 24 Mart 1874, Yenişehir Feneri, Mora[1] - ö. 2 Mart 1957, İstanbul), Türkiye Millî Olimpiyat Komitesinin kurulmasına önderlik ederek Türkiye'nin Olimpiyatlar'da temsil edilmesini sağlayan beden eğitmeni, spor yöneticisi ve siyasetçi.

28 Mayıs 1914 tarihli İdman dergisinde Selim Sırrı Tarcan

Türkiye'nin ilk beyin cerrahi uzmanı ve bestekâr Bülent Tarcan, Mimar Öğr. Gör. Ercüment Rıza Tarcan ile Etnomüzikolog, konser piyanisti ve bilimsel araştırmacı Haluk Tarcan'ın amcaları olmaktadır. Harika çocuk yasasıyla Avrupa'ya gönderilen ve hala Viyana'da piyano profesörlüğü yapan Fuat Kent ise torunudur.[2]

Ülkenin ilk beden eğitimi öğretmenlerini yetiştiren Selim Sırrı Tarcan, Türkiye'de voleybol sporunun kurucusudur. Tek partili TBMM V., VI., VII. dönemlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Ordu milletvekili olarak mecliste görev yapmıştır.[3]

Yaşamı

1874 yılında Mora yarımadasının Yenişehir Fener’inde dünyaya geldi. Babası Miralay Yusuf Bey, annesi Zeynep Hanım’dır.[4] Yusuf Bey’in 1876 Karadağ Muharebeleri’nde şehit düşmesi üzerine 2 yaşında babasız kaldı ve ailesi ile birlikte İstanbul’a, asker olan dayısının yanına gitti. Bir süre sonra dayısının da II. Abdülhamit’e muhalefet nedeniyle sürgüne gönderilmesi üzerine Galatasaray Lisesi’ne yatılı öğrenci olarak yazıldı. Lise yıllarında Ali Faik (Üstünidman) Bey’den jimnastik dersleri aldı.

Galatasaray Lisesi’ndeki sekiz yıllık öğreniminin ardından Mühendishane-i Berr-i Hümayun'u bitirdi. Bir süre Servet-i Fünûn dergisinde spor bölümünü yönetti. O dönemde Galatasaray Lisesi öğretmenlerinden Juery ile iyi görüşen Selim Sırrı, Juery aracılığıyla Pierre de Coubertin ile temas kurdu. Coubertin, Türkiye'nin de IOC'ye girmesini istiyordu. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte harekete geçen Selim Sırrı, ilk Millî Olimpiyat Komitesi'ni kurdu. Komitenin başkanlığını gazeteci Ali İhsan (Tokgöz), genel sekreterliğini de Selim Sırrı üstlendi.

28 Mayıs 1909'da Berlin'de yapılan Uluslararası Olimpiyat Komitesi toplantılarına katıldı ve aynı yıl İsveç Kraliyet Askeri Beden Eğitimi ve Cimnastik Akademisi'ne başladı. 1911'de akademiyi bitirip yurda döndü ve beden eğitimi öğretmeni olarak çalışmaya başladı.

Selim Sırrı Tarcan, 1911 yılında Futbol isimli dergiden sonra, Osmanlı tarihinin ikinci spor dergisi olan “Terbiye ve Oyun”u çıkartmıştır.[5] 21. sayısına kadar her 15 günde bir düzenli şekilde yayınlanmasının ardından 1912 yılı itibarıyla Selim Sırrı Bey’in Stockholm Olimpiyatları için İsveç’e gitmesi dergiyi bir süreliğine durdurmuş, 22, 23 ve 24. sayılar “nüsha-i fevkalade” ismiyle yayınlanmıştır.[5] 1912 yılı itibarıyla yayın hayatına son veren dergi, 1922 yılında tekrar faaliyete geçmek için hazırlanmış olsa da derginin ikinci dönemi yalnızca bir sene sürmüş, on sayı ardından kapatılmıştır.[5]

İsveç'te yöresel kültürlerin nasıl topluma kazandırıldığını yani folklor çalışmalarının nasıl yapıldığını görmüş, 1911'de yurda dönünce Osmanlı'da folklor çalışmalarını başlatan ilk kişi olmuştur. Ege bölgesinden zeybek oyunları derleyerek, İstanbul şehir toplumuna tanıtmaya çalışmıştır.

Beraberinde kimi İsveç şarkılarının notalarını da getirmişti. Bunlardan "Tre trallande jäntor" adlı şarkıyı marş formatına getirdi ve çok yaygın olarak bilinen Gençlik marşı ("Dağ Başını Duman Almış")’nın yaratıcısı oldu. 1913-1914 yılları arasında yayımlanan İdman adlı spor dergisinde yazıları yer aldı.[6]

I. Dünya Savaşı nedeniyle 1918'de Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyeliğinden çıkarılan Türkiye'nin Millî Olimpiyat Komitesi de dağıldı. 1922'de Selim Sırrı'nın çabalarıyla Türkiye Millî Olimpiyat Cemiyeti tekrar kuruldu ve komitenin başkanlığına seçildi.

Galatasaray Lisesi kompleksi adıyla yayımladığı kitabında, 1925 yılında yapılan VIII. Olimpik Kongrenin konuşmalarını yayınladı ve çeşitli konferanslarda "amatörlük, amatör sporcu ve spor müsabakaları" konularında keskin görüşler dile getirdi. 1926'da konuşmaları yüzünden Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı (TİCİ) tarafından kınandı. Selim Sırrı bu olay karşısında Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Başkanlığından çekildi ve 1930'da Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyeliğinden de istifa etti.

Tarcan'ın Feriköy Mezarlığı üst kısımlarında yer alan mezarı

Selim Sırrı Tarcan, yaşamı boyunca 58 kitap, 2500 makale ve yine pek çoğu spor konusunda 1520 konferans vererek erişilmesi güç bir rekora ulaştı.

Tarcan, Türkiye'de voleybol sporunun altyapısını okullarda kurarak başlatan ilk isimdir; ayrıca Türkiye'de boks sporunun da kurucusudur. Boksu Galatasaray Lisesi Edebiyat öğretmenlerinden Mösyö Goury'den almış (1904), kendisi de ilk Türk boksörlerinden Sabri Mahir gibi boksörler yetişmiştir.

7 Mart 1930 tarihli Politika gazetesinde Selim Sırrı Bey
26 Haziran 1950 tarihli Akşam gazetesinde Selim Sırrı Tarcan

Cumhuriyet'in ilanına kadar çeşitli okullarda beden eğitimi öğretmenliğini sürdüren Selim Sırrı, 1924'te Beden Terbiyesi Başmüfettişi oldu. Bu görevini 1935'e kadar sürdürdü.

1935 yılında Beden Terbiyesi Başmüfettişliğinden emekliye ayrılan Selim Sırrı Tarcan, 1935 seçimlerinden itibaren Ordu milletvekili olarak TBMM’de yer aldı. V., VI., VII. dönemlerde mecliste görev yaptı.

2 Mart 1957 yılında İstanbul'da hayatını kaybetti.

Kaynakça

  1. ^ Oğuzka, Ferhan (1997). "S. Sırrı Tarcan Yaşamı ve Hizmetleri" (PDF). Türk Eğitim Derneği IV. Anma Toplantısı 19 Kasım 1997. Türk Eğitim Derneği Yayınları. 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ Yusuf Karayusufoğlu (2 Kasım 2008). "GAÜ 10. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi'nde temsil edildi". Star. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014. 
  3. ^ "İbrahim Dizman, Geçmişten Günümüze Ordu'da Milletvekili Seçimleri, Ordu Araştırmaları Blogu". 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2011. 
  4. ^ "Tarihte Bugün:Selim Sırrı Tarcan'ı Bugün Kaybettik, Gayin-sin.net Sitesi". 12 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2011. 
  5. ^ a b c "Kılıç, N. (2019). Spor Basınının Tarihsel Gelişiminde Önemli Bir Dergi: Terbiye ve Oyun. TRT Akademi". 23 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024. 
  6. ^ Aydın, Hakan (2009). "İdman (1913-1914): İlk Kapsamlı Spor Dergisi Üzerine Bir İnceleme" (PDF). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27. sayı. s. 156. 29 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2014. 

Galeri

  • Ocak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey'in Terbiye-i Bedeniyye Mektebi'nden.
    Ocak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey'in Terbiye-i Bedeniyye Mektebi'nden.
  • Ocak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey'in Terbiye-i Bedeniyye Mektebi'nden.
    Ocak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey'in Terbiye-i Bedeniyye Mektebi'nden.
  • Ocak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey'in Terbiye-i Bedeniyye Mektebi'nden.
    Ocak 1909 tarihli Resimli Kitab dergisinde Selim Sırrı Bey'in Terbiye-i Bedeniyye Mektebi'nden.

Dış bağlantılar

Sportif görevi
Önce gelen:
Hasip Bayındırlıoğlu		Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi Başkanı
1923-1927 		Sonra gelen:
Ali Sami Yen

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Erkek Lisesi</span> İstanbul, Türkiyede bir lise

İstanbul Erkek Lisesi (İEL) ya da eski adıyla İstanbul Sultanisî, İstanbul’un Cağaloğlu semtinde, Osmanlı döneminde kurulmuş Numune-i Terakki Mektebinin devamı niteliğinde olan, günümüzde Anadolu Lisesi statüsünde hizmet veren eğitim kuruluşu.

İzmir Atatürk Lisesi 1888 yılında, bugün İl Vilayet Konağı'nın yanında, Konak Kaymakamlığı'nın bulunduğu yerdeki İzmir Adliyesi'nin bulunduğu binada (bu bina 1977'de kaymakamlık binasının yapılması için Mehmet Dağdelenli tarafından yıktırılmıştır) 5 senelik idadi mektebi olarak 120 öğrenci ile eğitime başlamıştır. İlk müdür aynı zamanda tarih ve coğrafya öğretmeni olan Abdurrahman Bey'dir. 1890'da 7 senelik idadi olmuştur. Emrullah Efendi'nin Millî Eğitim Bakanlığı zamanında 29 Ekim 1910 tarihinden Cumhuriyet dönemine kadar sultani (lise) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi</span> Olimpiyat amaçlı, her türlü spor dalı işlevi gören uluslararası Türk komitesi

Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi, 1908 yılında Selim Sırrı Tarcan'ın önderliğinde kurulan Uluslararası Olimpiyat Komitesine (IOC) bağlı kuruluş.

<span class="mw-page-title-main">Larisa</span>

Larisa veya Yenişehir ve Osmanlı döneminde: Yenişehr-i Fener, Yunanistan'ın Tesalya bölgesinin en büyük şehri ve aynı adı (Larisa) taşıyan ilin (nomos) merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Beden eğitimi</span> insan fiziği ve bedenine yönelik eğitim

Beden eğitimi, eğitimin, insanın beden sağlığını ve becerilerini geliştirmeye yönelik dalına denir. Beden eğitimi, insanın zihinsel eğitim kadar bedensel eğitime gereksinmesi olduğu düşüncesine dayanır. Beden eğitiminin geçmişi, uygarlıklar tarihi kadar eskidir. Günümüzden yaklaşık 2.400 yıl önce yaşamış olan Yunan filozof Platon’un "Gerçek müzisyen ve sanatçı, müzikle cimnastiği en doğru oranlarda birleştirebilen kişidir" sözleri, Eski Yunan’da beden eğitimine verilen önemi gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Selim İleri</span> Türk yazar, senarist, eleştirmen

Ali Selim İleri, Türk yazar, senarist, eleştirmen.

Gençlik Marşı ya da bilinen ilk mısrasıyla Dağ başını duman almış, gençliğe atfedilen bir marştır.

<span class="mw-page-title-main">Ulvi Yenal</span> Türk futbolcu

Ulvi Ziya Yenal, Türk eski millî futbolcu ve spor yöneticisi. Futbolculuk kariyerinin büyük bir kısmında kaleci pozisyonunda oynamış, bazı maçlarda ise forvet hattında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Kılıçkan</span> Türk bezeme sanatçısı ve yazar

Hüseyin Kılıçkan, Türk bezeme sanatçısı, yazar ve eğitimci.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Robenson</span> Türk futbolcu

Ahmet Robenson, Galatasaray Lisesi'nde beden eğitimi öğretmeni ve aynı zamanda Osmanlının son devirleri ve Türkiye'nin ilk dönemlerinde farklı spor dallarının tanınmasına ve gelişmesine önderlik etmiş kişi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İzcilik Federasyonu</span> Türkiyede bir izcilik federasyonu

Türkiye İzcilik Federasyonu Türkiye'nin ulusal izcilik federasyonudur. Türkiye'deki izcilik kulüplerini bünyesinde toplayan bu federasyon uluslararası izcilik kuruluşları olan WOSM ve WAGGGS örgütlerine üyedir.

Turgut Atakol,, Türk basketbolcu, hakem ve spor yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Faik Üstünidman</span> Türk jimnastikçi

1858'de İstanbul'da doğan Faik Üstünidman, Osmanlı bürokrasisinin önemli bir ailesine mensup olup, babası Maliye Nezareti'ne bağlı Düyun-ı Umumiye muhasebecilerinden Mesud Bey annesi ise Lalidur Hanımdı. 1870'te 12 yaşında iken Mekteb-i Sultani'ye giren Faik Üstünidman, burada geçirdiği 8 yıl boyunca özellikle jimnastiğe merak salarak, önce okulun ilk jimnastik hocası olan M.Curel'den ve daha sonra onun yerine gelen, önceleri yüzbaşı rütbesiyle Tophane Sanayi Mektebi' nde jimnastik ve yüzme hocalığı yapan Fransız M. Mouiraux'dan ve Harbiye'de jimnastik öğretmeni Martiettini'den dersler aldı. Mezun olduktan sonra Berlin Jimnastik Öğretmen Okulu' nda eğitim gördü ve daha sonra Mekteb-i Sultani'ye Beden Eğitimi hocası olarak atanan Faik Üstünidman, Galatasaray Lisesi'nde tam 45 sene aralıksız hocalık yaptıktan sonra 1924'te emekli oldu.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Selim Sırrı Tarcan Spor Salonu</span>

Ankara Selim Sırrı Tarcan Spor Salonu, Ankara'da voleybol maçlarının oynandığı 2.000 kişi kapasiteli spor salonudur. Ankara'nın Altındağ ilçesine bağlı Ulus semtinde Talat Paşa Bulvarı üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon İdmanocağı SK</span>

Trabzon İdmanocağı, Trabzon şehrinde kurulan ilk spor kulübüdür. Futbol takımı Trabzon Futbol Ligi, Türkiye Futbol Birinciliği ve Türkiye Amatör Futbol Şampiyonası'nda mücadele etmiştir. Kulüp aynı zamanda kadın voleybol ve kadın futbol dallarında da etkindir. Bölgesel Amatör Ligde mücadele etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Altay SK</span> Türk spor kulübü

Altay Spor Kulübü, 16 Ocak 1914'te İzmir'de Altay İdman Yurdu adıyla kurulan bir spor kulübüdür. Altay Spor Kulübü, Türk futbol tarihinde ilk deplasman yapan takımdır. Türkiye Kupası'nı kazanan ikinci, Anadolu'dan ise ilk takım olarak tarihe geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nafi Atuf Kansu</span>

Nafi Atuf Kansu, Türk siyasetçi ve eğitimci.

Türkiye'de basketbol ilk olarak Robert Koleji'nin spor salonunda Amerikalı bir öğretmenin yönetiminde öğrenciler arasında 1904 yılında oynandı. 1911 yılında Galatasaray Lisesi beden eğitimi öğretmeni olan ve o dönemde Galatasaray futbol takımının kaleciliğini yapan Ahmet Robenson tarafından, basketbol kuralları Türkçeye çevrilmiş ve onar kişilik iki takım arasında Galatasaray Lisesi'nin spor salonunda oynanmıştır.

<i>İdman</i> (dergi)

İdman, 1913-1914 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda yayımlanan spor dergisi. Ülkede çıkan üçüncü spor dergisi konumunda olup ilk 10 sayısı 15 günde bir, kalan sayıları ise haftada bir yayımlanmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Hulusi Bey</span>

Mehmet Hulusi Bey Türk bürokrat, yüksek mühendis ve Fenerbahçe'nin 9. başkanıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.