Sekizinci Beş Yıllık Plan (Sovyetler Birliği)

Sovyetler Birliği beş yıllık planları
Yönetim

Birinci Beş Yıllık Plan için hazırlanan poster
Devlet Planlama Komitesi Ulusal Ekonomi Yüksek Konseyi
Planlar
Birinci Beş Yıllık Plan (1928-1932) İkinci Beş Yıllık Plan (1933-1937) Üçüncü Beş Yıllık Plan (1938-1942) Dördüncü Beş Yıllık Plan (1946-1950) Beşinci Beş Yıllık Plan (1951-1955) Altıncı Beş Yıllık Plan (1956-1960) Yedinci Beş Yıllık Plan (1959-1965) Sekizinci Beş Yıllık Plan (1966-1970) Dokuzuncu Beş Yıllık Plan (1971-1975) Onuncu Beş Yıllık Plan (1976-1980) On Birinci Beş Yıllık Plan (1981-1985) On İkinci Beş Yıllık Plan (1986-1990) On Üçüncü Beş Yıllık Plan (1991-1995)
İlgili konular
Sovyetler Birliği ekonomisi Doğu Bloku ekonomileri Sovyet tipi ekonomik planlama

Sekizinci Beş Yıllık Plan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin 1966-1970 yılları arasında üretim hedeflerini ekonomiyi yönetmek için hazırladığı planlar dizisi. Planda özellikle taşıt ve araçlarda olmak üzere, endüstriyel üretim için yüksek hedefler konuldu. Sekizinci Beş Yıllık Plan içeriğiSovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi ve Parti'nin 23. Kongresi tarafından onaylandı, ancak kesin olarak hiçbir nihai versiyonu Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti tarafından onaylanmadı.

İçeriği

Sekizinci Beş Yıllık Plan, ekonominin yönetiminde çeşitli değişiklikler yapılması çağrısında bulundu. Bazı planlamalar yeniden merkezileştirildi ve 1957'de oluşturulan bölgesel konseylere yönelik politikalar tersine çevrildi. Ancak bireysel fabrika müdürleri politika belirleme konusunda daha fazla güç kazandılar. Planda 1965 Sovyet ekonomik reformu'nda açıklanan maaşlara yakın miktarlar belirlendi.^[1]^[2] Bu reformların öngördüğü önemli ekonomik geçiş ve ekonomik gerçekçiliğe daha fazla önem vermeleri göz önüne alındığında, Sekizinci Beş Yıllık Plan nispeten mütevazı üretim hedefleri belirledi.^[3]

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 23. Kongresi'nde tanıtımı yapan Başbakan Aleksey Kosigin SSCB'nin "ekonomik meselelere bilim ve pratik deneyim verisi için amatörce hor olarak karar verme öznelliğini" reddettiğini söyledi.^[4] Planın bireyler için yaşam kalitesini iyileştirme potansiyeline odaklanarak “Yoldaşlar! Komünizmin inşası ve insanların refahındaki iyileşme birbirinden ayrılamaz." ifadelerini kullandı.^[5] Bu sınırlar boyunca Kosigin, daha yüksek ücretler, tüketim mallarında daha düşük fiyatlar ve haftada beş günlük bir çalışma süresine geçiş sözü verdi.^[6] Plan, televizyon setleri, buzdolapları ve çamaşır makineleri gibi ürünlerin daha geniş dağıtımına zemin hazırladı.^[1]

Ayrıca bakınız

Leonid Brejnev'in etkisi

Kaynakça

^ ^a ^b Timothy Sosnovy, " Yeni Sovyet Planı: Tereyağından Önce Hala Silahlar 18 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ", Dışişleri , Temmuz 1966.
^ Katz, Ekonomik Reform (1972), s. 151. "Meselelerde kayda değer bir süreklilik var ve reformun uygulanacağı dönem olan 1966 – 70 Beş Yıllık Planın sonunda bunlar üzerinde tartışıyorlar.
^ Feiwel, Ekonomik Verimlilik Arayışı (1972), s. 265-266.
^ "Rusya'nın Beş Yıllık Planında Yeni Üretim Yöntemleri Vurguladı", Kudüs Post , 6 Nisan 1966.
^ Brezhnev Çağında Natalya Çernişova, Sovyet Tüketici Kültürü ; Routledge, 2013; s. 18 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Raymond H. Anderson, "Kosygin Tüketici Kazançlarını Taahhüt Etti: ABD'nin Vietnam Sınırlı Sovyet Gelişiminde Politikaları Söyledi", New York Times , 5 Nisan 1966

Hutchings, Raymond. "The 23rd CPSU Congress and the new Soviet Five-Year Plan", World Today, August 1966.
Katz, Abraham. The Politics of Economic Reform in the Soviet Union. New York: Praeger, 1972.

İlgili Araştırma Makaleleri

Leonid İlyiç Brejnev, Ukraynalı Sovyet politikacıdır. 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak SSCB'yi yönetmiştir.

Macaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan'ın 1949'dan 1989 yılına kadar yani Sovyetler Birliği'nin rehberliğindeki komünist dönemde kullanılan resmi ismiydi. Komünizme karşıt geniş hareketin yapıldığı ilk yer Macaristan Halk Cumhuriyeti'dir. Bu hareketteki Macarlar özgürlük, demokrasi ve politik baskıya son verilmesini talep ediyorlardı. Kızıl Ordu'nun ülkeye müdahalesi ile hareketin liderleri öldürüldüler. Devlet, 1989 yılına kadar varlığını sürdürdü. 1989 yılında rejime karşı güçler birleşerek komünist rejime son verilmesine zorladılar. Macaristan Halk Cumhuriyeti kendini Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin vârisi olarak görmekteydi. Macar Sovyet Cumhuriyeti 1919'da kurulan ve Sovyet Rusya'dan sonraki ikinci komünist devlettir.

Aleksey Nikolayeviç Kosigin -(21 Şubat 1904, Sankt-Peterburg, Rusya Çarlığı - 18 Aralık 1980, Moskova, SSCB) - Rus siyasetçi. Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyi Başkanı (1943-1946). Sovyetler Birliği Bakanlar Kurulu Başkanı (1964-1980). Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi. Komünist Parti Merkez Komitesi üyesi (1939-80). Politbüro üyesi (1960-1980). Yüksek Sovyet meclisi üyesi(1946-1980). Soğuk Savaş sırasında uluslararası devlet adamı.

Sovyetler Birliği tarihi, Rus İmparatorluğu'nun 1917'deki Ekim Devrimi'yle yıkılmasının ardından başlayan Bolşevik-Menşevik mücadelesinin Bolşeviklerin lehine sonuçlanmasıyla 1922'de aynı topraklar üzerinde kurulan ve 1991'e değin varlığını koruyan devlet. Avrupa'nın doğu kesimiyle, Asya'nın kuzey kesimi boyunca yayılan SSCB, son yıllarında 22.403.000 km²'lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesiydi.Nüfus bakımından da 293.047.571 kişiyle 3. sırada yer alıyordu. Aynı zamanda dünyanın başlıca siyasi ve askerî güçlerinden biri olan Sovyetler Birliği, batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi Sovyet rublesiydi.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 26. Kongresi 23 Ocak 1981 tarihinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Yüksek Sovyet Prezidyumu başkanı Leonid Brejnev'in beş saatlik konuşması ile açılmıştır. Bu, 1982 yılında ölen Brejnev'in son kongresiydi.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 24. Kongresi 30 Mart ile 9 Nisan 1971 tarihleri arasında Moskova'da toplanmıştır. 4963 Sovyet delegesi ve 91 ülkeden 102 yabancı ülke temsilcisi gözlemci olarak katılmıştır.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 23. Kongresi 29 Mart ile 8 Nisan 1966 tarihleri arasında Moskova'da toplanmıştır. Leonid Brejnev'in parti ve devlet liderliğinde ilk kongredir. Brejnev tarafından üstlenilen Birinci Sekreter unvanı 1952 ile 1992 yılları arasında kullanıldığı şekilde Genel Sekreter olarak değiştirildi. Kongre, 23. Merkez Komitesi'ni seçti.

Tüm Birlik Komünist Partisi (Bolşevik) 18. Kongresi 10 Mart ile 21 Mart 1939 tarihleri arasında Moskova'da toplanmıştır. 18. Merkez Komite de bu kongrede seçilmiştir.

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 22. Prezidyumu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 22. Kongresi sonucu seçilen 22. prezidyumdur.

Devlet Planlama Komitesi, bilinen adıyla Gosplan , Sovyetler Birliği'nin ekonomik planlamasından sorumlu olan ajanstır. 1921 yılında kurulmuştur ve 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasına kadar varlığını sürdürmüştür, Gosplan temel olarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ekonomisine bağlı olan Sovyetler Birliği Ulusal Ekonomisinin Beş Yıllık Planlarını kurmuş ve yönetmiştir.

Sovyetler Birliği'nde 1956-1962 ücret reformu, Nikita Kruşçev'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri olduğu döneme tekabül eden 1956-1962 yılları arasında Sovyetler Birliği'nde gerçekleşen ücret sistemindeki reformdur. Ana amaç, Josef Stalin döneminde Sovyetler Birliği ekonomisinde uygulanan üretim kotalarında belirtilen miktarı aşan üretim yapmaya yönelik ekonomi politikası yerine daha verimli bir mali teşvik sistemi oluşturulmasıydı.

Birinci Beş Yıllık Plan (Rusça: I пятилетний план, первая пятилетка, Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Josef Stalin yönetimi döneminde 1928-1932 yılları arasında gerçekleştirilen ekonomik hedefler listesi. Plan, tek ülkede sosyalizm kuramı gereği Sovyetler Birliği ekonomisine atılım yaptırmayı amaçladı.

Beş Yıllık Plan, şu anlamlara gelebilir:

Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı: 17 Nisan 1934 tarihinde Türkiye'de yürürlüğe konulan, 1934-1939 yılları arasında sanayi gelişiminin hedeflendiği plan.
İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı: Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı'ndan sonra uygulanması tasarlanan, fakat II. Dünya Savaşı'nın başlaması nedeniyle uygulamaya konulamayan ekonomik plan. Yerine askerî savunma planı yürürlüğe girmiştir.
Birinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Josef Stalin yönetimi döneminde 1928-1932 yılları arasında gerçekleştirilen ekonomik hedefler listesi.
İkinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1933-1937 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Üçüncü Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1938-1942 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Dördüncü Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde II. Dünya Savaşı sonrası 1946-1950 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Beşinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1951-1955 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Altıncı Beş Yıllık Plan : 1956 yılındaki Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi'nde açıklanan sanayi geliştirme planı.
Yedinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1959-1965 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Sekizinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1966-1970 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Dokuzuncu Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1971-1975 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
Onuncu Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1976-1980 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
On birinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1981-1985 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
On ikinci Beş Yıllık Plan : Sovyetler Birliği'nde 1986-1990 arasında yürürlüğe konulan ekonomik plan.
On üçüncü Beş Yıllık Plan :Sovyetler Birliği'nde 1991-1995 arasında yürürlüğe konulması planlanan ekonomik plan. Sovyetler Birliği'nin dağılması sonucu gerçekleşmedi.

Leonid Brejnev'in etkisi, 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri görevi yapan ve iki kere Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olan Leonid Brejnev'in Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu'ndaki etkileridir. 1964-1982 yılları arasında yüksek politik mevkilerde görev yapan Brejnev uluslararası ilişkilerdeki rolü ve savunma politikalarındaki yöntemleri ile Sovyetler Birliği'ni bir süper güç olarak dünya siyasetinde güçlü bir aktör hâline getirdi.

Dokuzuncu Beş Yıllık Planı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin, 1971-1975 yılları arasında ülke ekonomisini güçlendirmek için planladığı ekonomik plan. Plan, 1971'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 24. Kongresinde Bakanlar Kurulu Başkanı Aleksey Kosigin tarafından sunuldu.

Onuncu Beş Yıllık Plan veya resmi adıyla Kalite ve Verimlilik Planı, 1976-1980 yılları arasında ülke ekonomisini güçlendirmek için planlanan ekonomik hedefler planı. Plan, Bakanlar Konseyi Başkanı Aleksey Kosigin tarafından Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 25. Kongresi'nde sunuldu.

Onbirinci Beş Yıllık Plan, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin 1981-1985 tarihleri arasında ülke ekonomisini güçlendirmek için tasarladığı plan. Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi Başkanı Nikolay Tihonov Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 26. Kongresi'nde planı sundu.

Yeni Ekonomik Mekanizma, 1968'de Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde başlatılan geniş kapsamlı ekonomik reform. Reformun etkisi 1972 ve 1978 arasında Doğu Bloku ülkelerini ortak siyaseti sonucu azaldı. Ancak 1989 Devrimleri sona erene kadar, reform ilkeleri adı vurgulanmasa bile Macaristan ekonomisini etkilemeye devam etti. Reform nedeniyle, 1980'lerde Macaristan, market mekanizmasını merkezi planlamaya oranla yüksek tuttu. Bu durum Sovyet ekonomisinden oldukça farklı bir yol izlemesine ve aynı oranda politik zorluklara yol açtı. Gulaş Komünizmi adıyla bir karışım politikası uygulandı. Batılı kaynaklar reform ilkelerinin etkisi altındaki Macar ekonomisinin, diğer Doğu Bloğu ekonomilerinden daha iyi performans gösterdiğini belirtti ve "Macaristan'ın kışla komünizminde en mutlu kışla olan ülke" olduğunu ifade ettiler. Pek çok Sovyet ve Doğu Avrupalı insan, Macaristan'daki ekonomik ve kültürel çevre nedeniyle Macaristan'a gitti.

1979 Sovyet ekonomik reformu ya da resmi adıyla "Ekonomik Mekanizmanın Üretimde Etkinliğini Arttırma, İş Kalitesini Artırma Üzerindeki Etkilerini Planlama ve Kalkınmayı Geliştirme" , Sovyetler Birliği Bakanlar Konseyi Başkanı Aleksey Kosigin önderliğinde 1979 yılında başlatılan ekonomik bir reform. Leonid Brejnev'in etkisi döneminde Sovyet ekonomisi durgunlaşmaya başlamıştı. Bu döneme kimi tarihçiler tarafından Durgunluk Dönemi adı verildi. 1979 yılında kurulan Kosigin hükûmetinin üstlendiği son önemli reform, iş kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla Parti Merkez Komitesi ile ortaklaşa yapılan 1979 Sovyet ekonomik reformu oldu. Reform, 1965 reformunun aksine bakanlıkların görev ve sorumluluklarını artırarak merkezi hükûmetin ekonomi üzerindeki yetkilerini daha da artırmaya çalıştı. Kosigin'in 1980'deki ölümü ve sonrasında onun yerine seçilen Nikolay Tihonov'un ekonomiye dair reform karşıtı yaklaşımı nedeniyle, reformun çok az bir kısmı gerçekleştirilebildi. Kosigin'in reform girişimlerinden sonra dahi ülkedeki ekonomik durgunluk devam etti. Reform girişimi Sovyetler Birliği Komünist Partisi 26. Kongresi'nde tartışma konusu oldu. Reform beklendiği başarıları elde edemedi. Hatta Brejnev dahi reform uygulanmasının yavaş olduğundan şikayet etti.

1965 Sovyet ekonomik reformu, Kosıgin reformu veya Liberman reformu, Sovyetler Birliği ekonomisinde planlanan bir dizi değişikliği içeren reform. Bu değişikliklerin merkezinde, kârlılığın ve satışların kurumsal başarının iki önemli göstergesi olarak tanıtılması oldu. Bir işletmenin kârının bir kısmı, çalışanları ödüllendirmek ve üretimlerini genişletmek için kullanılan üç fona gidecekti, öncesinde çoğu merkezi bütçeye gitmekte idi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.