İçeriğe atla

Seher Hüdayari

Seher Hüdayari
سحر خدایاری
Doğum1990
Selm, Kiyar, Çaharmahal ve Bahtiyari, İran[1]
Ölüm9 Eylül 2019
Tahran, İran
Milliyetİran
Diğer ad(lar)ıMavi Kız

Seher Hüdayari veya bilinen adıyla Mavi Kız (d. 1990, Selm - ö. 9 Eylül 2019, Tahran) 2 Eylül 2019 tarihinde Tahran'da İslami Devrim Mahkemesi önünde kendisini ateşe vermesiyle bilinen İranlı kadın.[2][3] Bu davranışıyla futbol maçı izlemek için stadyuma girmeye çalışmasından dolayı çarptırıldığı 6 aylık cezayı protesto ediyordu.[2][4] Yaralanmasından bir hafta sonra öldü. Hüdayari'nin kendi kendini ateşe vermesi İran'da hükûmetin kadınlara yönelik kısıtlamaları hakkında çok fazla tartışma yarattı.[5]

Olay ve intihar

Seher Hüdayari, 1990 yılında İran'ın Salm,[1] Kiar İlçesi, Chaharmahal ve Bakhtiari Eyaletinde bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] Ailesi daha sonra Tahran'da yaşadı. Hüdayari, üniversiteden İngilizce ve bilgisayar bilimleri dereceleriyle mezun oldu. Genç bir kadın olarak futbol oyununun hayranı oldu. Esteghlal F.C.'nin bir taraftarıydı. Sosyal medyada Tahran merkezli favori kulübü Esteghlal FC'nin renklerinden sonra "Mavi Kız" lakabıyla tanındı.[2]

Mart 2019'da Hüdayari, Esteghlal ile Al Ain FC arasındaki AFC Şampiyonlar Ligi maçını izlemek için Azadi Stadyumu'na girmeye çalıştı.[5] İran'da kadınların futbol maçlarına gitmesi 1981'den beri yasak olduğu için, fark edilmeden stadyuma girmek amacıyla erkek kılığına girdi (Kadınlar voleybol maçları gibi diğer sporlara katılabilir).[2] Ancak güvenlik görevlileri Hüdayari'yi fark etti ve yasağı ihlal ettiği için tutuklandı; onu NAJA'ya (İran İslam Cumhuriyeti'nin Disiplin Kuvvetleri) götürdüler. Kefaletle serbest bırakılmadan önce üç gece hapiste tutuldu ve mahkemeye çıkarıldı.[2]

Uluslararası Af Örgütü'ne göre, Seher Hüdayari'ye altı ay sonra 2 Eylül 2019'da stadyuma girme girişiminin bir nedenini açıklamak için Tahran'daki bir Devrim Mahkemesine gitmesi emredildi. Hüdayari, "halkın içine başörtüsü olmadan çıkarak alenen günah işlemek" ve "görevlilere hakaret" ile suçlandı. Yargıç müsait olmadığı için davasında herhangi bir hüküm verilmemiş olsa da, altı ay hapis cezasına çarptırılabileceği söylenmişti.[2][2][6] Hüdayari mahkemeden ayrıldıktan sonra üzerine benzin döktü ve adliye binasının dışında kendini ateşe verdi.[6]

Bir hafta sonra, maruz kaldığı üçüncü derece yanıklar nedeniyle hastanede öldü (cilt yüzeyinin yaklaşık % 90'ı etkilenmişti).[7][8][9] DW'ye göre, altı aylık hapis cezası o hastanedeyken onaylanmıştı.[10]

Ekim 2019'da İranlı kadınların 40 yıl sonra ilk kez İran'da bir futbol maçına katılmasına izin verildi.[11] Ancak 2022'de İranlı kadınların Dünya Kupası elemeleri için stadyuma girmeleri engellendi.[12]

tepkiler

Ulusal

  • İran yargı sistemi sözcüsü Gholam Hossein Ismaili, bildirildiği üzere Seher Hüdayari'nin mahkûm edilmediğini veya 6 ay hapis cezasına çarptırılmadığını iddia etti.[13][14][15]
  • Ailesine medyaya konuşmamaları söylenmeden önce devlet televizyonuna verdiği bir röportajda[10] kız kardeşi, Hüdayari'nin akıl hastalığı nedeniyle tedavi gördüğünü söylemişti. Üniversitedeyken kendini öldürmeye çalıştığına dair söylentiler vardı.[2] Bu nedenle yetkililer, eğer bunu yapmayı seçmiş olsalardı, ona yöneltilen suçlamaları azaltabilirdi.[2]
  • Ali Karimi, İranlıların "Hüdayari'nin ölümünü protesto etmek için futbol maçlarını boykot etmesi" gerektiğini söyledi.[16]

Dünya çapında

  • FIFA, Hüdayari'nin ölümüyle ilgili bir açıklama yaptı: "Bu trajedinin farkındayız ve çok üzgünüz."[17][18] İran, 2022 FIFA Dünya Kupası eleme maçlarına ev sahipliği yapmak üzere seçildi ve FIFA, ülkenin bu uluslararası maçlara kadınların ücretsiz stadlara girişini sağlaması gerektiğini söyledi.[2][5][19]
  • Uluslararası Af Örgütü, "Seher Hüdayari'nin başına gelenler yürek parçalayıcı ve İranlı yetkililerin ülkedeki kadın haklarına yönelik korkunç küçümsemesinin etkisini ortaya koyuyor" dedi.[20]
  • ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, "Mavi Kız Seher Hüdayari'nin ölümü, İran halkının İslami rejimin en büyük kurbanları olduğunun bir başka kanıtıdır" dedi.[21]
  • 12 Eylül 2019'da İranlı aktris Saba Kamali hakkında Hüdayari'yi desteklemek için Instagram'da yaptığı paylaşımdan sonra tutuklama emri çıkarıldı. İran'ın ayrımcı yasalarına kıyasla törensel Aşure olayının önemini sorgulayan Hüseyin ibn Ali ile hayali bir diyalog yayınlamıştı.[22]
  • France 24'e göre İranlı futbol taraftarları, Hüdayari'nin ölümünün ardından şok ve öfkeyle tepki gösterdi.[23] İranlılar, #BanIRSportsFederations'ı kullanarak İslami rejimin spor federasyonlarının dünya sporlarına katılmasının yasaklanması çağrısında bulundu.[24]
  • Bazı yerel futbol yıldızları ve tanınmış kişiler, Hüdayari'nin ölümüne basın açıklamalarıyla yanıt verdi.[25][26]

Film

The Recess,[27] Seher Hüdayari'nin hikâyesinden esinlenen bir İran-İspanya kısa filmidir. Navid Nikkhah Azad'ın yönettiği The Recess, FIAPF onaylı, OSCAR ve Goya Ödülleri eleme festivalleri de dahil olmak üzere 110'dan fazla uluslararası film festivalinde gösterildi ve 19 ödül kazandı.[28]

Ayrıca bakınız

  • Homa Darabi
  • Ofsayt (2006 İran filmi)
  • 2017–19 İran'da zorunlu başörtüsü protestoları
  • Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme

Kaynakça

  1. ^ a b c "Who is Sahar Khodayari? The Death of the Blue Girl brought up a wave of empathy" (Farsça). BBC. 14 Eylül 2019. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "bbc001" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ a b c d e f g h i j Safi, Michael (10 Eylül 2019). "Iranian female football fan who self-immolated outside court dies". The Guardian (İngilizce). Associated Press. ISSN 0261-3077. 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  3. ^ "Iranian football fan dubbed 'Blue Girl' arrested for trying to watch men's game dies week after setting herself on fire". ITV News (İngilizce). 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  4. ^ "Iranian football fan dubbed 'Blue Girl' arrested for trying to watch men's game dies week after setting herself on fire". ITV News (İngilizce). 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  5. ^ a b c "Iran's 'blue girl' dies after setting herself on fire". BBC (İngilizce). 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2019. 
  6. ^ a b "Iran: Shocking death of football fan who set herself on fire". www.amnesty.org (İngilizce). 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  7. ^ "دختر آبی یک هفته پس از خودسوزی اعتراضی درگذشت" [Blue Girl passed away one week after self-immolation] (Farsça). Iran International. 10 Eylül 2019. 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  8. ^ ""دختر آبی" درگذشت" [Blue Girl Passed Away.] (Farsça). Radio Farda. 9 Eylül 2019. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "دختر آبی؛ عشق فوتبالی که سوخت و سوزاند" (Farsça). BBC Persian. 9 Eylül 2019. 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ a b von Hein, Shabnam; agencies (n.d.). "Iran: Female soccer fan dies after setting herself on fire". DW. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2019. 
  11. ^ "Iranian women attend first soccer match in 40 years". Reuters. 10 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  13. ^ "سخنگوی قوه قضائیه ایران: سحر خدایاری به اشتباه خود اعتراف کرده بود". bbc. 28 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  14. ^ "حمله سخنگوی قوه قضاییه به "دختر آبی" یک هفته بعد از مرگ او؛ "تعادل روانی نداشت"". voanews. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  15. ^ "سخنگوی قوه قضائيه: برای سحر خدایاری حکمی صادر نشده بود". dw. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  16. ^ "Iranian woman accused of attending soccer game dies after lighting self on fire". Times of Israel. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "FIFA statement". Iran International. Twitter. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  18. ^ "فیفا: از این تراژدی آگاه و متاسفیم" [FIFA: We Are Aware Of That Tragedy And Deeply Regret It.] (Farsça). Iran International. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  19. ^ "FIFA Says Women 'Have to Be Allowed' Into Iran's Soccer Stadiums". Time (İngilizce). 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  20. ^ "Iran: Shocking death of football fan who set herself on fire exposes impact of contempt for women's rights", Amnesty International, 10 Eylül 2019, 26 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Eylül 2019 
  21. ^ "واکنش وزارت خارجه آمریکا به مرگ "دختر آبی": بزرگترین قربانیان جمهوری اسلامی مردم ایران هستند". صدای آمریکا (Farsça). 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2019. 
  22. ^ "'دستور بازداشت' یک هنرپیشه زن در ایران به اتهام 'توهین به امام حسین'". bbc.com. 12 Eylül 2019. 28 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "Iran's #BlueGirl dies after setting herself on fire in football-ban protest". The France 24 Observers (İngilizce). 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2019. 
  24. ^ "Iranians call for world sport ban - on Iran – BBC News". 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ Fedschun, Travis (10 Eylül 2019). "Iranian female soccer fan 'blue girl' dies after setting herself on fire". Fox News (İngilizce). 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  26. ^ "Fotbollssupporten Sahar död i Iran". Aftonbladet (İsveççe). 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019. 
  27. ^ Azad, Navid Nikkhah (24 Mart 2021), The Recess (Short, Drama), MoviBeta,, Shamid Films, 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Temmuz 2022 
  28. ^ The Recess - IMDb, 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Temmuz 2022 []

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İranlılar</span>

İranlılar, İran vatandaşı ya da İran milletinden olan. İranlı, ülkedeki tüm etnik unsurları kapsayan bir terimdir. Farsça konuşanlara Farsi ya da Pers denilmekte iken tarihsel anlamda Arap-Fars ayrımını belirtmek için Acem sıfatı da kullanılmıştır. İranlı olarak tanımlanan halklar genellikle İran dillerini konuşmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">İran halkları</span> çeşitli Hint-Avrupa etno-linguistik grubu

İran halkları, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin, bir alt grubu olan İran dillerini konuşan dilsel ve etnik toplulukların bir toplamıdır. İran platosu boyunca Hindukuş Dağları'ndan Anadolu'ya kadar ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne dek yayılmışlardır. İran halkları veya İrani halklar ifadeleri, bugünkü İran devletinin sınırları içinde yaşayan İran vatandaşları ile karıştırılmaması için "İranlı" yerine kullanılmaktadır.

İran Batı dünyasının ortak kullanımında coğrafik adlandırma ile ilgili bir tartışma öznesi haline gelmiştir. Bu ülke için iki olası isim İran ve Pers İmparatorluğudur; burada yaşayanlara da bu tercihlere göre İranlı ve Pers denir.

<span class="mw-page-title-main">1988 İran siyasi suçlu idamları</span>

1988 İran siyasi suçlu idamları: 19 Temmuz 1988 tarihinde başlayıp 5 ay süren ve binlerce siyasi suçlunun İran hükûmetince sosyalist örgütlere ve İran'da faaliyet gösteren çeşitli komünist parti mensuplarına sistematik bir şekilde antikomünizm kaynaklı infaz edilmelerini anlatan terim. Ana hedef İran'daki Halkın Mücahitleri Örgütü üyeleri idi ancak buna rağmen daha az sayıda da olsa diğer sosyalist ve komünist grupları kapsayacak şekilde üyeleri de idamlara dâhil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Pan-İranizm</span>

Pan-İranizm / İranizm / İrancılık Osetler, Kürtler, Zazalar, Farslar, Tacikler, Paştunlar ve Beluciler dahil İranî halkların birleşmesini öneren irredantist siyasi düşüncedir.

İran'da sansür tanımlamasıyla; İran devletince belirlenmiş belirli konuların ve bazı bilgilerin, yayım ve dağıtımının kısıtlanarak veya tamamen yasaklanarak, bu bilgilere ulaşılmasının, geleneksel medya, internet ve sosyal medya üzerinden ulaşılmasının engellenmesi anlatılır. Sansür, pornografiden, belirli dinî konulara kadar değişik alanlarda uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">Ebulhasan Benisadr</span> İran İslam Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Seyyid Ebulhasan Benisadr, İranlı siyasetçi, iktisatçı ve İran İslam Devrimi'nden sonra İran'ın ilk cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Firuzabadi</span> İranlı asker ve eski İran İslam Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı

Seyyid Hasan Firuzabadi, İranlı asker ve eski İran İslam Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı. 28 Haziran 2016 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı görevinden ayrıldı ve yerine Genelkurmay Başkan Yardımcısı Muhammed Bakıri atandı. Emekli olduktan sonra Muhammed Bakıri'nin başdanışmanı olarak atandı.

İran'da kadın hakları, devleti yöneten rejimin şekline göre değişmiştir. Her rejimin yükselişiyle birlikte, kadın haklarına yönelik bir dizi zorunluluk ortaya çıktı ve oy haklarından kıyafet kurallarına kadar geniş bir yelpazedeki sorunları etkiledi.

İran'da turizm çeşitlilik gösterir ve Elburz Dağları ve Zagros dağlarında yürüyüş ve kayak yapmaktan, Basra Körfezi ve Hazar Denizi'nin plaj tatillerine kadar çeşitli aktiviteler sunar. İran hükûmeti, turistleri ülkedeki çeşitli yerlere çekmek için büyük çabalar sarf ediyor ve son birkaç yıl içinde varışlar artmıştır. Tek başına Kiş Adası, çoğunluğu İranlı olmakla birlikte, bölgeleri her yıl yaklaşık 1 milyon ziyaretçi çekmektedir, ancak aynı zamanda erkekler ve kadınların ayrı plajlar kullandığı İslam tarzı plajlarla plaj tatilleri yapmak isteyen pek çok İranlı olmayan Müslümanı da çekmektedir.

Emirhüseyin Maksudlu, bilinen adıyla Emir Tatalu İranlı rapçi ve söz yazarıdır.

Hamid Kahram, İranlı siyasetçi ve veteriner.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Rıza Rahçemeni</span> İranlı fizikçi ve siyasetçi

Muhammed Rıza Rahçemeni, İranlı hekim, bilim insanı ve reformcu siyasetçi.

Rıza Muhammedi Lengerudi, Ayetullah rütbesi olan İranlı din adamı. Lengerud kasabasında İran dinî lideri Ali Hamenei'nin temsilcisi olarak görev yaptı.

Fariborz Raisdana, İranlı iktisatçı, sosyalist, aktivist, profesör ve İran Yazarlar Derneği üyesi.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Reisi</span> 8. İran cumhurbaşkanı

Seyyid İbrahim Reisülsedati yaygın olarak bilinen adıyla İbrahim Reisi, İranlı muhafazakâr politikacı, hukukçu ve İran'ın eski cumhurbaşkanıydı. İlkeci ve Müslüman bir hukukçu olarak 2021 seçimlerinden sonra cumhurbaşkanı olmuştu. 19 Mayıs 2024 tarihinde, Azerbaycan sınırındaki Culfa kasabasına yakın bir bölgede geçirdiği helikopter kazasında ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Mehsa Emini'nin ölümü</span> İran Ahlak Polisi tarafından tutuklanan ve iddiaya göre taciz edilen İranlı Kürt kadının ölümü

Mehsa Emini, ya da bilinen diğer ismiyle Jina Emini, 22 yaşındaki İranlı bir Kürt kadını 16 Eylül 2022 tarihinde, İran'ın Tahran şehrinde gözaltında bulunduğu sırada şüpheli bir şekilde öldü. Emini'nin polis şiddeti sebebiyle öldüğü iddia edildi.

<span class="mw-page-title-main">Mehsa Emini</span>

Mehsa Jina Amini, zorunlu başörtüsüne karşı çıktığı için Tahran'da tutuklanan ve ardından polis nezaretinde öldürülen İranlı bir kadındı. Ölümünün ardından İran genelinde protesto gösterileri düzenlendi. Dünyanın her yerindeki insanlar ve hükûmetler onun ölümüne büyük tepki gösterdi. Amini'nin ölümü, kökleri Kürt kökenli olan ve zorunlu başörtüsü yasalarının ve kadınlara yönelik diğer ayrımcılık ve baskı biçimlerinin sona erdirilmesini talep eden küresel Kadın, Yaşam, Özgürlük hareketini ateşledi. O ve hareket, özgürlüğü ve insan haklarını savunduğu için Avrupa Parlamentosu tarafından 2023'te Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü'nü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Mehsa Emini protestoları</span> 2022de İran genelinde başlayan hükûmet karşıtı tepkiler

Mehsa Emini protestoları, 16 Eylül 2022'de İran'da başlayan ve 2023'e kadar devam eden sivil huzursuzluk ve protesto hareketleridir. Protestolar, 1979'daki İslam Devrimi'nden bu yana "ülkenin daha önce gördüğü hiçbir şeye benzemeyen", hükûmete karşı "en büyük meydan okuma" ve "en yaygın isyan" olarak tanımlandı.

İran kadın milli futbol takımı dünya çapında uluslararası kadın futbolunda İran'ı temsil eder ve İran İslam Cumhuriyeti Futbol Federasyonu (FFIRI) tarafından kontrol edilir. Kadın futbolundan sorumlu FFIRI yetkilisi Seyyedeh Shohreh Mousavi'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.