İçeriğe atla

Sednoid

Uzak küçük gezegen türleri
Neptün'ün 30 AU dairesel yörüngesi (mavi) ve bilinen dört sednoidden üçünün yörüngeleri.
Bilinen üç sednoidin görünür büyüklükleri
Adını taşıyan ve bilinen ilk sednoid olan Sedna'nın keşif görüntüsü

Sednoid, Güneş'e 47,8 AU mesafede, Kuiper Kuşağı'nın çok ötesinde bir enberide yer alan Neptün ötesi cisimlerin alt gruplarından birine verilen isimdir. Bu gruba mensup olan yalnız dört nesne bilinmektedir. Bunlar; 90377 Sedna, 2012 VP113, 541132 Leleākūhonua (2015 TG387) ve 2021 RR205 olup, çok daha fazla sayıda oldukları tahmin edilmektedir.[1] Dördünün de enberisi 55 AU'dan büyüktür.[2] Bu nesneler, görünüşte Güneş Sisteminin dışında yer almaktadır ve gezegenlerle önemli bir etkileşimde bulunmazlar. Genellikle ayrık nesne olarak gruplandırılırlar. Her ne kadar OCO'ların başlangıçta bilinen dört sednoitin enötesinden daha uzakta, yani 2.000 AU'nun mesafede olduğu tahmin edilse de, Scott Sheppard gibi bazı astronomlar sednoitlerin iç Oort bulutu nesneleri (OCO'lar) olduğunu düşünmektedir.[3]

Sednoidlerin kesin bir tanımına yönelik yapılan girişimlerden biri, onları enberisi 50 AU'dan ve yarı büyük ekseni 150 AU'dan büyük olan herhangi bir cisim olarak tanımlamıştır.[4][5] Ancak bu tanım, enberisi 50,02 AU ve yarı büyük ekseni yaklaşık 700 AU olan 2013 SY99 gibi cisimler için geçerli olup, Sednoitlerin tümünü kapsamadığı, bundan ziyade 474640 Alicanto, 2014 SR349 ve 2010 GB174 ile aynı dinamik sınıfa ait bir tanım olduğu düşünülmektedir.[6]

Sednoidler yüksek dış merkezlikleriyle (0,8'den büyük), Neptün ile kararlı bir rezonansta olan orta dereceli dış merkezliğe sahip yüksek enberili nesnelerden, yani 2015 KQ174, 2015 FJ345, (612911) 2004 XR190 ("Buffy"), 2014 FC72 ve 2014 FZ71'den ayrılırlar.[7]

Açıklanamayan yörüngeler

Mevcut eliptik yörüngeleri birkaç hipotezle açıklanabilir:

Sednoitlerin yörüngeleri dev gezegenlerden kaynaklanan sapmalarla[8] ya da galaktik gelgitlerle olan etkileşimlerle açıklanamaz.[4] Eğer şu anki konumlarında oluşmuşlarsa, yörüngeleri başlangıçta dairesel olmalıdır; aksi takdirde gezegenimsi cisimler arasındaki büyük bağıl hızlar çok yıkıcı olacağından yığılma (küçük cisimlerin daha büyük olanlarla birleşmesi) mümkün olmazdı.[9] Şu anki eliptik yörüngeleri birkaç hipotezle açıklanabilir:

  1. Bu nesnelerin yörüngeleri ve enberi mesafeleri, Güneş hala doğduğu yıldız kümesine gömülü iken yakındaki bir yıldızın geçişi ile "uzatılmış" olabilir.[10][11]
  2. Bu cisimlerin yörüngeleri, Dokuzuncu Gezegen hiptotezinde olduğu gibi, Kuiper kuşağının ötesinde bulunan ve henüz keşfedilmemiş olan gezegen büyüklüğündeki bir cisim tarafından bozulmuş olabilir.[12][13]
  3. Büyük olasılıkla Güneş'in doğum kümesi içinden geçen yıldızlar tarafından yakalanmış olabilirler.[8][14]

Bilinen üyeleri

Sednoidler ve sednoid adayları[2][15]
Numara İsim Çap

(km) 		Enberi (AU) Yarı büyük eksen (AU) Enöte (AU) Güneş merkezli
uzaklık (AU) 		Enberi açısı (°) Keşif yılı
90377 Sedna995 ± 80 76,06 506 936 85,1 311,38 2003 (1990)
— 2012 VP113300–1000[16]80,50 261 441 83,65 293,78 2012 (2011)
541132 Leleākūhonua 220[17]64,94 1094 2123 77,69 118,17 2015 (none)
— 2021 RR205 [1]100–200 55,54 991 1926 60 208,57 2021 (2017)
2021 itibarıyla üç sednoidin (pembe etiketli) ve diğer çeşitli aşırı Neptün ötesi nesnelerin yörüngeleri ve konumları

Neptün'ün yörüngesini ifade eden, enberisi 30 AU'dan büyük ve yarı büyük ekseni 150 AU'dan daha geniş olan diğer tüm aşırı ayrık cisimlerin bir çoğunda olduğu gibi, bilinen ilk dört sednoid de ≈ 0° (338°±38°) seviyesindeki benzer yönelimlere (enberi açısı (ω)) sahiptir. Bu gözlemsel bir önyargıdan değil, beklenmeyen bir durumdan kaynaklanmaktadır, nitekim bu cisimlerin dev gezegenlerle kurduğu etkileşim, 40 Myö ila 650 Myö aralığında ve Sedna için ise 1,5 milyar yıllık bir devinim periyodunda enberi açılarını (ω) rastgele hale getirmiş olma ihtimalidir.[4][14] Bunun sonucunda, Güneş Sisteminin dış bölgelerinde bir veya iki tane henüz keşfedilmemiş dev bir yörünge bozucu gezegen olması iddiası ortaya atılmıştır.[4][18] 250 AU mesafede bulunan bir süper dünya milyarlarca yıl içinde bu bölgedeki cisimlerin yörüngelerini ω = 0°±60° civarında bir bozulmaya uğratıyor olabilir. Bu mesafelerde düşük albedolu bir süper-Dünya'nın mevcut tüm gökyüzü araştırması tespit limitlerinin altında kalan bir görünür büyüklüğe sahip olacağı birden fazla olası konfigürasyon bulunmaktadır. Bu varsayımsal süper-Dünya'ya Dokuzuncu Gezegen adı verilmiştir. Ayrıca bu bölgede daha büyük ve daha uzak gezegenler de tespit edilemeyecek kadar sönük haldedir.

Temmuz 2023 itibarıyla, gözlem yayı 1 yıldan uzun, yarı büyük ekseni 150 AU'dan geniş, enberisi Neptün'ün yörüngesinin enöte noktası olan 30 AU'nun ötesinde bir uzaklıkta olan 53 adet cisim olduğu bilinmektedir.[19] 2013 SY99, 2014 ST373, 2015 FJ345, 2004 XR190, 2014 FC72 ve 2014 FZ71 adlı cisimler enberileri 50 AU mesafeye yakın olmasına rağmen bir sednoid olarak kabul edilmemektedir.

1 Ekim 2018 yılında, 2015 TG387 olarak da bilinen Leleākūhonua adlı cismin enberisinin 65 AU ve yarı büyük ekseninin 1094 AU olduğu ilan edilmiştir. 2100 AU'dan uzak mesafedeki enötesiyle bu cisim Sedna'dan daha uzak bir noktaya erişmektedir.

2015 yılı sonlarında, V774104 Division for Planetary Science konferansında uzak bir sednoid adayı olduğu ilan edilmiş, gözlem yayının çok uzun olmaması nedeniyle Neptün etkisinde olup olmadığı tartışmalı olmadığının kanıtlanması beklenmektedir.[20] V774104 adlı cisme yapılan atıflar muhtemelen Leleākūhonua'ya (2015 TG387) atıfta bulunmak anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, V774104 adı sednoid olarak sınıflandırılmayan 2015 TH367 için de bir dahili tanımlamadır.

Sednoidler özel bir dinamik sınıf oluşturuyor olabilir ancak heterojen bir kökene de sahip olabilirler; örneğin 2012 VP113'ün spektral eğimi 90377 Sedna'nınkinden çok farklıdır.[21]

Malena Rice ve Gregory Laughlin, TESS'in 18. ve 19. sektörlerinden gelen verileri analiz etmek için hedefli bir kaydırma-yığma arama algoritması uygulayarak aday dış Güneş sistemi cisimlerini araştırmışlardır.[22] Araştırmaları Sedna gibi bilinen cisimleri tespit etmiş ve 80-200 AU aralığında yer merkezli uzaklıklarda bulunan ve teyit için yer tabanlı teleskop kaynaklarıyla takip gözlemlerine ihtiyaç duyan 17 yeni dış Güneş sistemi cismi adayı üretmiştir. Bu uzak TNO adaylarını bulmayı amaçlayan WHT ile yapılan bir araştırmanın ilk sonuçları bunlardan ikisini doğrulayamamıştır.[23][24]

Teorik nüfus

Sedna'nın aşırı yörüngesi için önerilen argümanlardan her birinin, daha geniş bir popülasyonun yapısı ve dinamikleri üzerinde belirgin bir iz bırakması gerekmektedir. Bu durumdan Neptün ötesi bir gezegen sorumluysa, bu tür tüm cisimler kabaca aynı enberiyi (≈80 AU) paylaşacaktır. Sedna, Güneş Sistemi ile aynı yönde dönen başka bir gezegen sistemi tarafından yakalanmış olsaydı, tüm popülasyonu nispeten düşük eğimlerde yörüngelere ve 100-500 AU arasında değişen yarı büyük eksenlere sahip olurdu. Ters yönde dönmüş olsaydı da, biri düşük diğeri yüksek eğimli olmak üzere iki farklı popülasyon oluşurdu. Yakın geçen yıldızlardan kaynaklı pertürbasyonlar ise her biri bu tür karşılaşmaların sayısına ve açısına bağlı olan çok çeşitli enberi ve eğimler üretirdi.[25]

Dolayısıyla bu tür nesnelerden daha büyük bir örneklem elde etmek, hangi senaryonun daha olası olduğunun belirlenmesine yardımcı olacaktır.[26] Brown 2006 yılında "Sedna'yı Güneş Sistemi'nin en eski fosil kaydı olarak adlandırıyorum" demiştir. "Sonunda, başka fosil kayıtları bulunduğunda, Sedna bize Güneş'in nasıl oluştuğunu ve oluştuğunda Güneş'e yakın olan yıldızların sayısını söylemeye yardımcı olacaktır."[27] Brown, Rabinowitz ve Schwamb tarafından 2007-2008 yıllarında yapılan bir araştırma, Sedna'nın varsayımsal popülasyonunun başka bir üyesini bulmaya çalıştı. Araştırma 1,000 AU'ya kadar olan hareketlere duyarlı olmasına ve olası cüce gezegen Gonggong'u keşfetmesine rağmen, yeni bir sednoid tespit edememiştir.[26] Yeni verileri içeren sonraki simülasyonlar, bu bölgede muhtemelen 40 Sedna büyüklüğünde nesnelerin var olduğunu ve en parlaklarının yaklaşık Eris'in büyüklüğünde (-1.0) olduğunu öne sürmüştür.[26]

Leleākūhonua'nın keşfinin ardından Sheppard ve arkadaşları, bunun 40 km'den büyük, toplam kütlesi 1×1022 kg kg aralığında, yaklaşık Plüton kütlesinde ve asteroit kuşağının kütlesinin birkaç katı olan yaklaşık 2 milyon İç Oort Bulutu nesnesi popülasyonuna işaret ettiği sonucuna varmışlardır.[28]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Sheppard, Scott S. "Scott Sheppard Small Body Discoveries". Earth and Planets Laboratory. Carnegie Institution for Science. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  2. ^ a b "JPL Small-Body Database Search Engine: a > 150 (AU) and q > 50 (AU) and data-arc span > 365 (d)". JPL Solar System Dynamics. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2014. 
  3. ^ Sheppard, Scott S. "Beyond the Edge of the Solar System: The Inner Oort Cloud Population". Department of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution for Science. 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2014. 
  4. ^ a b c d Trujillo (2014). "A Sedna-like body with a perihelion of 80 astronomical units" (PDF). Nature. 507 (7493): 471–474. doi:10.1038/nature13156. PMID 24670765. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  5. ^ Sheppard, Scott S. "Known Extreme Outer Solar System Objects". Department of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution for Science. 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2014. 
  6. ^ Bannister (2017). "OSSOS: V. Diffusion in the orbit of a high-perihelion distant Solar System object". The Astronomical Journal. 153 (6): 262. arXiv:1704.01952 $2. doi:10.3847/1538-3881/aa6db5. 
  7. ^ Sheppard (July 2016). "Beyond the Kuiper Belt Edge: New High Perihelion Trans-Neptunian Objects with Moderate Semimajor Axes and Eccentricities". The Astrophysical Journal Letters. 825 (1). arXiv:1606.02294 $2. doi:10.3847/2041-8205/825/1/L13. 
  8. ^ a b Brown (2004). "Discovery of a Candidate Inner Oort Cloud Planetoid" (PDF). Astrophysical Journal. 617 (1): 645-649. arXiv:astro-ph/0404456 $2. doi:10.1086/422095. 27 Haziran 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2008. 
  9. ^ "Small Bodies in the Outer Solar System" (PDF). Frank N. Bash Symposium. University of Texas at Austin. 2005. 16 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2008. 
  10. ^ Morbidelli (2004). "Scenarios for the Origin of the Orbits of the Trans-Neptunian Objects 2000 CR105 and 2003 VB12 (Sedna)". Astronomical Journal. 128 (5): 2564-2576. arXiv:astro-ph/0403358 $2. doi:10.1086/424617. 
  11. ^ Pfalzner (9 Ağustos 2018). "Outer Solar System Possibly Shaped by a Stellar Fly-by". The Astrophysical Journal. 863 (1): 45. arXiv:1807.02960 $2. doi:10.3847/1538-4357/aad23c. ISSN 1538-4357. 
  12. ^ Gomes (2006). "A distant planetary-mass solar companion may have produced distant detached objects". Icarus. 184 (2): 589-601. doi:10.1016/j.icarus.2006.05.026. 
  13. ^ Lykawka (2008). "An outer planet beyond Pluto and the origin of the trans-Neptunian belt". Astronomical Journal. 135 (4): 1161-1200. arXiv:0712.2198 $2. doi:10.1088/0004-6256/135/4/1161. 
  14. ^ a b Jílková (2015). "How Sedna and family were captured in a close encounter with a solar sibling". MNRAS. 453 (3): 3158-3163. arXiv:1506.03105 $2. doi:10.1093/mnras/stv1803. 
  15. ^ "MPC list of q > 50 and a > 150". Minor Planet Center. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. 
  16. ^ Lakdawalla, Emily (26 Mart 2014). "A second Sedna! What does it mean?". Planetary Society blogs. The Planetary Society. 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2019. 
  17. ^ Buie ve diğerleri. (April 2020). "A Single-chord Stellar Occultation by the Extreme Trans-Neptunian Object (541132) Leleākūhonua". The Astronomical Journal. 159 (5): 230. arXiv:2011.03889 $2. doi:10.3847/1538-3881/ab8630. 230. 
  18. ^ de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (1 Eylül 2014). "Extreme trans-Neptunian objects and the Kozai mechanism: signalling the presence of trans-Plutonian planets". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 443 (1): L59-L63. arXiv:1406.0715 $2. Bibcode:2014MNRAS.443L..59D. doi:10.1093/mnrasl/slu084. 
  19. ^ "Small-Body Database Query". ssd.jpl.nasa.gov. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023. 
  20. ^ Witze, Alexandra (10 Kasım 2015). "Astronomers spy most distant Solar System object ever". Nature News. doi:10.1038/nature.2015.18770. 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023. 
  21. ^ de León, Julia; de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl (May 2017). "Visible spectra of (474640) 2004 VN112-2013 RF98 with OSIRIS at the 10.4 m GTC: evidence for binary dissociation near aphelion among the extreme trans-Neptunian objects". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 467 (1): L66-L70. arXiv:1701.02534 $2. Bibcode:2017MNRAS.467L..66D. doi:10.1093/mnrasl/slx003. 
  22. ^ Rice, Malena; Laughlin, Gregory (December 2020). "Exploring Trans-Neptunian Space with TESS: A Targeted Shift-stacking Search for Planet Nine and Distant TNOs in the Galactic Plane". The Planetary Science Journal. 1 (3): 81 (18 pp.). arXiv:2010.13791 $2. Bibcode:2020PSJ.....1...81R. doi:10.3847/PSJ/abc42c. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023. 
  23. ^ de la Fuente Marcos, Carlos; de la Fuente Marcos, Raúl; Vaduvescu, Ovidiu; Stanescu, Malin (Haziran 2022). "Distant trans-Neptunian object candidates from NASA's TESS mission scrutinized: fainter than predicted or false positives?". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters. 513 (1): L78-L82. arXiv:2204.02230 $2. Bibcode:2022MNRAS.513L..78D. doi:10.1093/mnrasl/slac036. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023. 
  24. ^ "Distant Trans-Neptunian Object Candidates: Fainter Than Predicted or False Positives?". 20 Mayıs 2022. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ Schwamb, Megan E. (2007). "Searching for Sedna's Sisters: Exploring the inner Oort cloud" (PDF). Caltech. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010. 
  26. ^ a b c Schwamb, Megan E.; Brown, Michael E.; Rabinowitz, David L. (2009). "A Search for Distant Solar System Bodies in the Region of Sedna". The Astrophysical Journal Letters. 694 (1): L45-L48. arXiv:0901.4173 $2. Bibcode:2009ApJ...694L..45S. doi:10.1088/0004-637X/694/1/L45. 
  27. ^ Fussman, Cal (2006). "The Man Who Finds Planets". Discover. 16 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2010. 
  28. ^ Scott Sheppard; Chadwick Trujillo; David Tholen; Nathan Kaib (1 Ekim 2018). "A New High Perihelion Inner Oort Cloud Object". arXiv:1810.00013 $2. doi:10.3847/1538-3881/ab0895. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin Güneş'ten uzaklıklarına göre sıralanmış bir listesi bulunmaktadır. Çapı 500 km'den küçük cisimler listeye alınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dış merkezlik (astronomi)</span>

Astrodinamikte, bir astronomik cismin yörünge eksantrikliği, başka cisim etrafındaki yörüngesinin mükemmel bir daireden ne kadar saptığını belirleyen boyutsuz bir parametredir.

Neptün ötesi cisim Güneş Sistemi'nde bulunup ortalama yörüngesi Neptün'ün yarı büyük ekseninden daha büyük olan küçük gezegenlerin genel ismidir. Uzayın bu bölümünde kalan Kuiper kuşağı, Oort bulutu ve dağınık disk cisimleri bu kategoridendir.

<span class="mw-page-title-main">90377 Sedna</span> Asteroit

Sedna Güneş Sistemi'nin en dışında yer alan ve 2003 yılında keşfedilen bir cüce gezegendir. Spektroskopisi, Sedna'nın yüzey bileşiminin diğer bazı Neptün ötesi cisimlere benzer şekilde büyük ölçüde su, metan ve azot buzları ile tholinlerin bir karışımı olduğunu ortaya koymuştur. Yüzeyi Güneş Sistemi nesneleri arasında en kırmızı olanlardan biridir. Sedna, tahmini belirsizlikler dahilinde bir uyduya sahip olduğu bilinmeyen en büyük gezegenimsi olarak Ceres ile eşdeğerdir. Yaklaşık 1.000 km'lik bir çapa sahiptir ve kütlesi bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce gezegen</span> Güneşin veya başka bir yıldızın etrafında hareket eden, gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan yuvarlak bir metal ve kaya veya gaz kütlesi

Cüce gezegen, doğrudan Güneş etrafında hareket ettiği bir yörüngede bulunan, bu nedenle başka bir cismin doğal uydusu olmayan, kütleçekimsel olarak yuvarlak olacak kadar büyük, ancak Güneş Sistemi'nin sekiz klasik gezegeni gibi yörünge baskınlığı elde etmek için yetersiz olan küçük gezegen kütleli bir cisimdir. En tipik cüce gezegen örneği, 2006 yılında "cüce" kavramı benimsenmeden önce onlarca yıl boyunca bir gezegen olarak kabul edilen Plüton'dur.

<span class="mw-page-title-main">Dağınık disk</span>

Dağınık disk veya saçılmış disk, geniş Neptün ötesi cisimler ailesinin bir alt kümesi olarak genel itibarıyla buzlu küçük Güneş Sistemi cismi popülasyonuna sahip olan Güneş Sistemi'ndeki uzak bir çöküntü çemberidir. Dağınık disk cisimleri (SDO'lar-Scatterd Disk Objects) 0,8'e kadar değişen yörünge dışmerkezliklerine, 40°'ye kadar yüksek eğimlere ve 30 astronomik birim (4,5×109 km; 2,8×109 mi) daha büyük günberi mesafelerine sahiptir. Bu aşırı yörüngelerin gaz devleri tarafından kütleçekimsel “saçılmanın” bir sonucu olduğu düşünülmektedir ve bu nesneler Neptün tarafından tedirgin edilmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Geri ve ileri yönlü hareket</span> Bir astronomik cismin yörünge veya kendi ekseni etrafında, ana cismine göre ters yönde dönüşü

Geri yönlü hareket, genel olarak, astronomik bir nesnenin kütle çekimi altında bulunduğu birincil cismin dönüş yönüne göre tam tersi yönündeki yörünge veya dönme hareketi olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca bir nesnenin dönme ekseninin salınımı veya üğrümü gibi diğer hareketleri de tanımlayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sıcak Neptün</span>

Sıcak Neptün, Uranüs ve Neptün'e benzer bir kütleye sahip, fakat onlardan farklı olarak yıldızına 1 AU'dan daha yakın bir yörüngede dolanan bir tür dev gezegendir. 2007 yılında keşfedilen doğrulanmış ilk sıcak Neptün, yaklaşık 33 ışık yılı uzaklıktaki bir ötegezegen olan Gliese 436 b'dir. Son gözlemler, Samanyolu'nda daha önce düşünülenden daha fazla potansiyel sıcak Neptün popülasyonu olabileceğini göstermiştir. Sıcak Neptünler asıl doğal yerinde veya doğal yeri dışında oluşmuş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Kuiper Kuşağı cismi</span>

Klâsik Kuiper Kuşağı cismi (aynı zamada kubvano , düşük dış merkezlikli Kuiper Kuşağı cisimlerinden olup yörüngesi Neptün'ün dışında ve onunla yörüngesel rezonans hâlinde olmayan gök cisimlerine verilen addır. Kubvano yörüngelerinin ana eksenleri 40–50 AB civarında oyup Plüton'nun hilafına Neptün'ün yörüngesini geçmezler. Başka bir ifadeyle düşük dış merkezlikleri ve bazen klâsik gezegenler gibi düşük eğimli yörüngeleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

Burada listelenen nesneler, kendi yerçekimleri nedeniyle küre veya elipsoidal bir şekle sahip olan, yani hidrostatik denge durumunda bulunan Güneş Sistemi cisimlerini içermektedir. Listelenen cisimlerin boyutları ve türleri cüce gezegenler ve uydulardan, gezegenler ve Güneş'e kadar değişmektedir. Bu liste küçük Güneş Sistemi cisimlerini içermemekte, ancak şekilleri henüz belirlenmemiş olası gezegen kütleli cisimleri içermektedir. Güneş'in yörünge öğeleri Galaksi merkezine göre listelenirken, diğer tüm nesneler Güneş'e olan mesafelerine göre listelenir.

Nice modeli, Güneş Sistemi'nin dinamik evrimi için önerilmiş bir senaryodur. Adını, ilk olarak 2005 yılında geliştirildiği Côte d'Azur Gözlemevinin bulunduğu Fransa'nın Nice kentinden almıştır. Model temel olarak ön gezegen diskinin dağılmasından uzun bir süre sonra dev gezegenlerin ilk oluşum yapılanmasından mevcut konumlarına doğru hareket ettiğini öne sürmektedir. Bu yönüyle Güneş sisteminin oluşumuna dair öne sürülen önceki modellerden farklıdır. Bu gezegen hareketi, Güneş sisteminin dinamik simülasyonlarındaki Geç Dönem Ağır Bombardımanı, Oort bulutunun oluşumu ve Kuiper kuşağı cisimleri, Jüpiter truvaları ve Neptün ötesi cisimler de dahil olmak üzere küçük Güneş sistemi kütlelerinin ortaya çıkışı gibi tarihi olayları açıklamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">225088 Gonggong</span> Asteroit

Gonggong (resmi adıyla 225088 Gonggong; geçici adı 2007 OR10), Neptün'ün ötesindeki dağınık diskin bir üyesi olan bir cüce gezegendir. 34-101 astronomik birim (5,1×10^9-15,1×10^9 km; 3,2×10^9-9,4×10^9 mi) arasında değişen oldukça eksantrik ve eğimli bir yörüngeye sahiptir. 2019 itibarıyla Güneş'e olan uzaklığı 88 AU (13,2×10^9 km; 8,2×10^9 mi) olup, bilinen en uzak altıncı Güneş Sistemi nesnesidir. Derin Ekliptik Araştırması'na göre Gonggong, Neptün ile 3:10 yörünge rezonansı içindedir ve Neptün'ün tamamladığı her on yörüngeye karşılık Güneş etrafında üç yörünge tamamlamaktadır. Gonggong, Temmuz 2007'de Amerikalı astronomlar Megan Schwamb, Michael Brown ve David Rabinowitz tarafından Palomar Gözlemevi'nde keşfedilmiş ve Ocak 2009'da ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegen grupları listesi</span>

Bir küçük gezegen grubu çoğunlukla benzer yörüngeleri izleyen küçük gezegenler ve cisimlerden oluşan gruptur. Bu grupların üyeleri, bir asteroit ailesinden farklı olarak genellikle birbirlerinden bağımsızdır. Bir grubu adlandırmak için genellikle keşfedilen ve muhtemelen en büyükleri olan cismin adı tercih edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ayrık cisim</span>

Ayrık cisimler, Güneş sisteminin dış bölgelerinde yer alan dinamik bir küçük gezegen sınıfıdır. Neptün ötesi cisimler (TNO) olarak adlandırılan geniş bir ailenin mensubudurlar. Bu nesneler Güneş'e olan en yakın konumları Neptün'ün kütleçekimsel kuvvetinden yeterli bir uzaklıkta bulunan yörüngelere sahiptir. Bu nedenle Neptün ve bilinen diğer gezegenlerden sınırlı olarak etkilenirler. Bu durum nedeniyle Güneş sisteminden ayrık bir durumda bulunmakta, ancak Güneş'in etkisinden de kaçamamaktadırlar.

Rezonant Neptün ötesi cisim, astronomide Neptün ile ortalama hareket yörüngesinde rezonans halinde olan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO). Rezonans cisimlerinin yörünge periyotları Neptün'ün periyodu ile 1:2, 2:3, vb. gibi basit bir tam sayı ilişkisi içindedir. Rezonans yapan TNO'lar ya ana Kuiper kuşağı popülasyonunun ya da daha uzak dağınık disk popülasyonunun bir parçası olabilir.

<span style="white-space:nowrap;">(316179) 2010 EN<sub>65</sub></span> Asteroit

(316179) 2010 EN65 Güneş etrafında dönen bir Neptün ötesi cisimdir. Bununla birlikte, 30,8 AU'luk yarı büyük ekseniyle, dev gezegen Neptün'ün 30,1 AU'luk benzer bir yarı büyük eksene sahip olması nedeniyle, aslında Neptün ile eş yörüngeli bir sıçrayan Neptün truvasıdır. Cisim L4 Lagrange noktasından L3 üzerinden L5'e atlamaktadır. 2016 itibarıyla Neptün'den 54 AU uzaklıktadır. 2070 yılına kadar Neptün'den 69 AU uzaklıkta olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Aşırı Neptün ötesi cisim</span>

Aşırı Neptün ötesi cisim (ETNO), Güneş Sistemi'nin en dış bölgesinde, Neptün'ün çok ötesinde Güneş'in yörüngesinde dolanan Neptün ötesi cisimlere verilen genel isimdir. Bir ETNO'nun en az 150-250 AU'luk dev bir yarı büyük ekseni vardır. Bilinen diğer tüm Neptün ötesi cisimlere kıyasla yörüngesi diğer dev gezegenlerden çok daha az etkilenir. Bununla birlikte, varsayımsal bir Dokuzuncu Gezegen ile kütleçekimsel etkileşimlerden etkilenerek bu nesneleri benzer türde yörüngelere yönlendirebilirler. Bilinen ETNO'lar, küçük yükselen ve alçalan düğüm mesafelerine sahip nesne çiftlerinin dağılımları arasında, dış tedirginliğe bir yanıtın göstergesi olabilecek, istatistiksel olarak oldukça anlamlı bir asimetri sergilerler.

<span class="mw-page-title-main">541132 Leleākūhonua</span> Asteroit

541132 Leleākūhonua (geçici adlandırması 2015 TG387) Güneş Sistemi'nin en dış kısmında bulunan bir aşırı Neptün ötesi nesne ve sednoiddir. İlk olarak 13 Ekim 2015'te Hawaii'de bulunan Mauna Kea Gözlemevi'nde gözlemlenmiştir. Cadılar Bayramı tarihine yakın bir tarihte keşfedilmiş olması ve geçici adlandırması olan 2015 TG387'de yer alan harflere dayanarak, kaşifleri tarafından gayri resmi olarak "Goblin" olarak adlandırılmış ve daha sonra yörüngesini Pasifik altın yağmur kuşunun uçuşuna benzemesi sebebiyle Leleākūhonua adını almıştır. Sedna ve 2012 VP113'ten sonra keşfedilen üçüncü sednoiddir ve yaklaşık 220 kilometre (140 mil) çapındadır.

<span class="mw-page-title-main">Güneş'e en uzak küçük Güneş Sistemi cisimleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Burada listelenen küçük Güneş Sistemi cisimleriden Haziran 2024 itibarıyla Güneş'e en uzak olanlar göstermektedir. Nesneler, yörüngelerinin hesaplanan günöteye göre değil, Güneş'e olan yaklaşık mevcut uzaklıklarına göre kategorize edilmiştir. Nesneler yörüngelerinde hareket ettikleri için liste zaman içinde değişmektedir. Bazı cisimler içeri doğru bazıları ise dışarı doğru hareket etmektedir. Mesafeler bu cisimlerin gelecekte ulaşabilecekleri minimum (günberi) ya da maksimum (günöte) mesafeler değildir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.