Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.
III. Erdeşîr, 628–630 yılları arasındaki Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarıdır. II. Kubâd'ın (628) oğludur. Yedi yaşında bir çocukken tahta çıkarıldı. Ancak 630 yılında kısa süreliğine hükümdarlık yapmakta iken generali Şehrbârâz tarafından 18 ay sonra öldürüldü.
Gevond Alişan ya da Gevond Alişan Baba, Ermeni asıllı Katolik papaz, tarihçi ve şairdir.
Genceser Manastırı ya da Gandzasar Manastırı, Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan Alban manastırı. 1836 yılında Rusya İmparatorunun fermanı Alban Katolikliğini iptal ederek tamamen Ermeni Apostolik Kilisesinin yönetimine geçirmiştir.
Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi 2000 yıl öncesine dayanır.
Hayk veya Haig, ayrıca Hayk Nahapet olarak da bilinir, Ermeni mitolojisinde Ermeni milletinin kurucusu ve atası olarak kabul edilen kişidir. Hikâyesi Horenli Musa tarafından yazılan Ermenistan Tarihi kitabında anlatılır.
Rupen Zartaryan Osmanlı Ermenisi yazar, eğitimci ve siyasi aktivist. 1915 Ermeni Kırımı sırasında öldürüldü.
Rupen Sevag veya Rupen Çilingiryan, Osmanlı Ermenisi hekim, şair ve nesir yazarı.
Keğam Parseğyan, Osmanlı Ermenisi yazarı, köşe yazarı, öğretmen, editör ve gazeteci.
Horenli Musa (410-490), Ermenice: Մովսես Խորենացի. Antik Çağ Ermeni tarihçisi ve Ermenistan Tarihi adlı eserin yazarı. Ermeni tarihçiliğinin babası olarak kabul edilir ve Ermeni Herodot olarak adlandırılır.
Caesarea Maritima Kuşatması, Bizans İmparatorluğu'nun Palaestina Prima eyaletinin Caesarea Maritima'sının 614 CE yılında Sasani İmparatorluğu tarafından kuşatılması.
Haçatur Abovyan, Ermeni yazar ve 19. yüzyılın başlarında ulusal halk figürü. 1848'de gizemli bir şekilde kayboldu ve sonunda ölü olduğu tahmin edildi. O bir eğitimci, şair ve modernleşmenin savunucusudur. Modern Ermeni edebiyatının babası olarak nitelendirilen sanatçı, "Ermenistan'ın Yaraları" adlı eseriyle hatırlanıyor. 1841'de yazılmış ve 1858'de ölümünden sonra yayınlanan bu kitap, modern Ermeni dilinde, Klasik Ermenice yerine Erivan lehçesine dayanan bir Doğu Ermenicesi dili kullanılarak yayınlanan ilk romandır.
Davit Bek veya David Beg bir Ermeni askeri komutan. Bek, 18. yüzyıldaki Ermeni bağımsızlık hareketinin en belirgin askeri isimlerinden biridir.
Grigori Magistros, Ermeni prensi, dilbilimci, bilgin ve kamu görevlisiydi.
Mıkhitar Heratsi, 12. yüzyıl Ermeni hekimi. Günümüzde İran'ın kuzeybatısında yer alan Hoy'da doğdu. Farsça, Yunanca ve Arapça biliyordu. Heratsi Ermeni tıbbiyatının kurucusu olarak kabul görmektedir. Relief of Fevers adlı ansiklopedik eserin yazarıyken bu eserde cerrahi, psikoterapi ve diyet gibi konular tartışılmaktadır. Hatırasını yaşatmak adına Erivan Devlet Tıp Üniversitesi'ne 25 Mayıs 1989'de Heratsi'nin adı verildi ve başarılı öğrencilere onun adını taşıyan burs imkânı tanındı. Ermenistan Cumhurbaşkanlığı da onun adını taşıyan yüksek bir madalyayı ülkede öne çıkan sağlık çalışanları ve hayırseverler için takdim etmektedir..
Armen Tigrani Tigranyan veya yaygın olarak bilinen adlarıyla Tigranyan ve Dikranyan Ermeni besteci ve orkestra şefidir. Ermenistan'da sergilenen ilk opera eseri olan Anoush ve ölümünden birkaç ay önce prömiyerini yaptığı Davit Bek (1950) eseriyle tanınmaktadır.
Tovma Artsruni, dokuzuncu yüzyıldan onuncu yüzyıla kadar olan bir Ermeni tarihçisi ve Artsrunik Hanesinin Tarihi'nin yazarıdır. Dört ciltlik eser, verilen başlığın aksine, üyesi olduğu Artsruni kraliyet ailesinin tarihi ile Van Gölü yakınındaki kökenlerini anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda Ermenistan tarihini de kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.
II. Arşak, 350'den y. 364/367'e kadar Ermenistan kralı olan bir Arşak prensidir. Arşak'ın hükümdarlığı bir barış ve istikrar dönemiyle başlamış olsa da, kısa süre sonra Ermeni kilisesi ve soylularıyla olan çatışmalarının yanı sıra, Roma ile İran arasında, Ermeni kralının savaşan taraflar arasında bocaladığı bir dizi savaşla boğuşmuştur. Arşak, Roma imparatoru Julianus'un İran'a karşı talihsiz seferine katılmış; bunun sonucunda ortaya çıkan 363 Pers-Roma Antlaşması'nın ardından Ermenistan, Pers kralı II. Şâpûr'un yenilenen saldırısına karşı kendi başının çaresine bakmak zorunda kalmıştır. Ermeni soyluları arasında ayrılıklar ve isyanlarla karşı karşıya kalan Arşak, Şâpûr ile barış görüşmeleri için İran'a gitmiş, ardından Huzistan'daki Oblivion Kalesi'nde hapsedilmiş ve esaret altında intihar ettiği rivayet edilir. Arşak'ın saltanatını, Ermenistan'ın Persler tarafından fethi ve yıkımı izlemiş, ancak oğlu ve vârisi Papas kaçmayı başarmış ve daha sonra Roma'nın yardımıyla Ermeni tahtına çıkmıştır.
Kirakos Gandzaketsi 13. yüzyıl Ermeni tarihçisiydi ve 4. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar olan olayların bir özeti ve kendi günlerinin olaylarının ayrıntılı bir anlatımı olan Ermenistan Tarihi kitabının yazarıdır. Çalışma öncelikle Orta Çağ Ermenistan'ının tarihi ile Kafkasya ve Yakın Doğu'de meydana gelen olaylara odaklanmaktadır. Eser, Moğol istilalarının incelenmesi için birincil kaynak görevi görülmekte ve hatta Moğolca kaydedilen ilk kelime listesini de içermektedir. Eser Latince, Fransızca ve Rusça dahil birçok dile çevrilmiştir.
Samuel Anetsi ayrıca Ani'li Samuel 12. yüzyılın Ermeni tarihçisi ve rahibidir. Samuel, tarih ve kronik kitap yazmasıyla tanınır ve Ermeni Kronolojisini kullanan ilk yazardır. Samuel aynı zamanda Hovhannes Imastaser'in öğrencisiydi. Penny Ansiklopedisi'ne göre, "Ani'li Samuel, Adem'den Gregory Vikayaser'in papalığına kadar uzanan kısa ama doğru bir kronolojik çalışma yazmıştır."
